Cyd-Bwyllgor Anghenion Addysgol Arbennig (dadgomisiynwyd 31 Awst, 2017) dogfennau , 17 Mawrth 2006

1

DATGAN DIDDORDEB

Ni dderbyniwyd unrhyw ddatganiad o ddiddordeb.

2

COFNODION

Cyflwynwyd ac arwyddwyd fel rhai cywir, cofnodion cyfarfod blaenorol y Cyd-Bwyllgor a gynhaliwyd ar 21 Tachwedd, 2005. (Cyfrol y Cyngor 15.12.2006, tud 135 - 140)

3

GWAITH YR UNED DDARPARU AAA

Cyflwynwyd - Adroddiad y Prif Seicolegydd Addysgol yn amlinellu gwaith yr Uned Ddarparu AAA yn ystod tymor y Gaeaf, 2005.

Adroddodd y Prif Seicolegydd Addysgol ar y prif ystyriaethau fel a ganlyn :

3.1

Cyffredinol

Ÿ

bu tymor y Gaeaf yn un eithaf sefydlog o ran y sefyllfa staffio a gwnaed trefniadau cyflenwol boddhaol mewn ymateb i absenoldebau oherwydd mamolaeth a datblygiad proffesiynol.Gwelwyd cynnydd yn y gwaith swyddfa,  ond trwy drefnu i'r cydlynydd datganiadau cynorthwyol wneud gwaith ychwanegol, medrwyd sicrhau bod adolygiadau blynyddol yn cael eu cwblhau mewn pryd a bod datganiadau disgyblion Blwyddyn 6 wedi eu newid erbyn 15 Chwefror, sef y dyddiad olaf yn statudol pryd yr oedd angen eu cwblhau.Bu cynnydd yn y gwaith o weinyddu paneli cymedroli'r ddwy sir a hynny oherwydd fod achosion 3* yn cael eu cyflwyno i'r paneli yn awr.Bu cynnydd hefyd yn yr holl achosion a ofelir amdanynt ac ymhelaethir ar hyn isod.

Ÿ

rhoddwyd sylw i sut gall yr Uned Ddarparu gyd-weithio'n agosach gyda Cynnal yn arbennig mewn meysydd megis hyrwyddo ymddygiad da, a hynny fel rhan o'r broses ehangach o adolygu rôl a strwythur gwasanaethau i'r dyfodol.

3.2

Gwasanaethau Arbenigol

Ÿ

bu'r athrawon arbenigol namau synhwyraidd/corfforol yn rhoi sylw penodol i ddogfen Lywodraeth y Cynulliad ar safonau ansawdd eu gwasanaethau.Rhagwelir bydd y ddogfen hon yn declyn defnyddiol iawn wrth i'r gwasanaeth edrych yn hunan feirniadol arno'i hun, ac i bwyso a mesur lefel a natur yr hyn a ddarperir yn erbyn y safonau disgwyliedig.Bydd canlyniad yr ymarferiad yn sail i gynllun datblygu 3 blynedd.

Ÿ

trefnodd y gwasanaeth nam clyw gwrs anwytho i gymorthyddion a rhieni a chyrsiau codi ymwybyddiaeth o fyddardod.Rhoddwyd pwyslais arbennig yn ystod y tymor ar greu ac adnewyddu cysylltiadau â'r holl wasanaethau a mudiadau sy'n gweithio er lles plant byddar a'u teuluoedd ac ystyrir fod yr elfen gyswllt hon yn eithriadol o bwysig i waith y gwasanaeth yma.

Ÿ

mae'n dda adrodd fod y Gwasanaeth Seicoleg Addysgol wedi'i gryfhau yn sylweddol gyda dychweliad 2 seicolegydd addysgol yn dilyn cwblhau cwrs hyfforddiant proffesiynol a phenodiad i swydd 0.4 seicolegydd.Achubwyd ar y cyfle i adolygu dulliau gweithredu'r gwasanaeth a phenderfynwyd mabwysiadu cyfuniad o 2 fodel, sef ymgynghori ac egwyddorion a thechnegau ffocysu ar ddatrysiadau.Cyflwynwyd y dulliau hyn i gydlynwyr AAA  a phenaethiaid ac mae'r rhagolygon o'u defnyddioldeb yn addawol. Ystyriwyd hefyd sut y gall y gwasanaeth fesur ei effeithiolrwydd ei hun yn well a phenderfynwyd treialu un ffordd sy'n gydnaws ag athroniaeth y dulliau cyflwyno gwasanaeth.Bu rhai seicolegwyr yn ymwneud gyda darparu hyfforddiant i staff ysgolion a gwelir hyn yn fuddsoddiad ar gyfer y dyfodol.

Ÿ

mae'r gwasanaeth nam corfforol yn parhau i ddatblygu ei allu, ar y cyd ag eraill, i gynghori ar y defnydd o dechnoleg gyda phlant anabl.Yn anffodus nid yw'r gwasanaeth yn medru ymateb yn llawn i anghenion y cyfan o'r plant ag anableddau.

Ÿ

o dan arweiniad y seicolegwyr addysgol, mae'r unedau asesu cyn ysgol wedi rhoi sylw i gynlluniau datblygu a phennu targedau i'w cyflawni yn ystod y flwyddyn i ddod.Yn gyffredinol, mae'r gofyn am leoedd yn yr unedau wedi cynyddu gyda rhestr aros ar gyfer ambell un, ac yn yr un modd mae'r galw ar y gwasanaeth Portage yn parhau i gynyddu gyda rhestr aros yma hefyd.

Ÿ

bu'r gwasanaeth therapi cerdd yn gweithio'n bennaf yn yr unedau asesu cyn-ysgol gyda phlant ag anawsterau iaith a gyda rhai plant ifanc sydd â'u hanawsterau ar y sbectrwm awtistig.Cafwyd enghreifftiau o effaith digamsyniol y modd arbennig hwn o hyrwyddo cyfathrebu.

Ÿ

ymwelodd yr athrawes arbenigol i blant ag anawsterau cyfathrebu â 70 plentyn yn ystod y tymor.Bu'n ymwneud yn helaeth â threfnu hyfforddiant a bu'n cyd-weithredu gyda'r therapyddion iaith a lleferydd ar wahanol agweddau o'r gwaith.

3.3

Gweinyddu Prosesau Asesu ac Adolygu

Ÿ

mae'r nifer o asesiadau statudol oedd ar y gweill ar Rhagfyr 31ain, 2005 yn llawer is nag oeddent y llynedd a'r isaf ers i'r Cyd-Bwyllgor gael ei sefydlu, sef 27 o'i gymharu â 70 yr un adeg yn 2004, a 98 yn 2003.Gellir priodoli hyn i amryw o ffactorau megis mwy o ddefnydd o Gynllun AAA 3*, parodrwydd i ddelio ar lefel ysgol ag anghenion addysgol arbennig, barn y Paneli Cymedroli ynghylch sut y dylid rhannu cyfrifoldebau gwneud darpariaeth, ynghyd â chydnabyddiaeth gyffredinol y dylid neilltuo asesiadau statudol i achosion lle mae darpariaeth ychwanegol sylweddol.Yn sgîl y gostyngiad, bu i'r seicolegwyr addysgol fedru treulio mwy o amser yn cefnogi ysgolion a llai ar ddarparu cyngor i asesiadau statudol.

Ÿ

er y gostyngiad yn yr asesiadau statudol, nid yw ei effaith ar y ganran o'r boblogaeth ysgol sy'n destun datganiad wedi digwydd hyd yma, a pharheir i ddarparu datganiadau ar gyfer oddeutu 1% yn fwy nag a wneir, ar gyfartaledd, gan siroedd eraill Cymru, sef 4.22% ar draws y ddwy sir yn 2005/06 o'i gymharu â 3.26% ar lefel Cymru yn 2004/05. Mae'r ystadegau yng nghyswllt nifer y datganiadau dros y naw mlynedd diwethaf yn amlygu patrwm o gynnydd cyson o 1997 i 2001 (1,048 yn Ionawr, 1997 i fyny i 1,361 yn Ionawr, 2001) gydag awgrym wedyn o 2001 hyd at 2006 bod yna duedd tuag at ostyngiad ac eithrio cynnydd bychan yn y nifer yn 2005.

Ÿ

ychydig iawn o ddatganiadau sy'n cael eu terfynu yn dilyn adolygiad blynyddol o ganlyniad i gynnydd digonol - fe ddaw y mwyafrif i ben oherwydd fod disgyblion yn gadael yr ysgol ac efallai bod angen edrych ymhellach ar hyn.Efallai hefyd y gwelir newid fel y bydd y meini prawf yn newid a mwy o ddarpariaeth yn cael ei gwneud trwy'r Cynllun 3*.

Ÿ

mae'r ddau awdurdod addysg yn parhau i sicrhau bod plant ag AAA yn cael eu hadnabod yn gynnar a bod darpariaeth yn cael ei gwneud ar eu cyfer.Fel rheol mae'r ddarpariaeth hon pan fydd y plentyn yn cychwyn yn yr ysgol yn un sylweddol iawn.O ran y nifer o ddatganiadau a luniwyd yn 2005, bu lleihad yn y 4 ystod oedran yng Ngwynedd (plant o dan 5/ 5-10 oed/ 11-15 oed/ 16 a throsodd) tra bu cynnydd yn y nifer o ddatganiadau a luniwyd ym Môn gogyfer plant o dan 5 oed - 20 o'i gymharu â 13 yn 2004.

Ÿ

nid yw asesiad statudol bob amser yn arwain at lunio datganiad, gan y gall y broses o asesu ddatgelu ffyrdd eraill mwy priodol o gwrdd â'r anghenion addysgol arbennig, a thra bod angen gofalu bod y plant sydd angen datganiad yn ei gael, mae angen hefyd i'r prosesau gwneud penderfyniad geisio osgoi cynnal asesiad statudol pan na fo'i angen. Yn 2004 ym Môn fe arweiniodd y broses asesu statudol at lunio nodyn yn hytrach na datganiad mewn 25 o achosion a 21 o achosion yn 2005; tra yng Ngwynedd, ni wnaed datganiad yn dilyn asesiad statudol mewn 25 o achosion yn 2004 a 34 o achosion yn 2005, sy'n awgrymu y gall y prosesau gwenud penderfyniad ganiatau asesiad statudol diangen weithiau.

Ÿ

o ran y rhesymau pam y llunnir datganiad, gwelwyd gostyngiad yn y ddwy sir yn y nifer o blant sy'n destun datganiad oherwydd anawsterau dysgu cyffredinol a phenodol sy'n tystio i'r Cynllun 3* allu darparu ar eu cyfer.

Ÿ

mae'r cynnydd yn y nifer sy'n derbyn cymorth oherwydd anawsterau sydd ar y sbectrwm awtistig yn parhau ac mae i'w weld amlycaf ym Môn - sef 15 yn Ionawr, 1999 o'i gymharu â 48 yn Ionawr, 2006.Mae'r niferoedd sy'n destun datganiad o ganlyniad i namau synhwyraidd neu anabledd corfforol/cyflwr meddygol yn eithaf sefydlog ac ni welwyd unrhyw newid arwyddocaol ychwaith yn y nifer sy'n destun datganiad oherwydd anawsterau ymddygiadol ac emosiynol er fod y gyfran o'r rhai sy'n destun datganiad am y rhesymau hyn, fel canran o'r holl ddisgyblion gyda datagniad, yn uwch ym Môn.

3.4

Cymorth Ychwanegol

Ÿ

mae disgyblion ag anghenion addysgol arbennig yn derbyn cymorth ychwanegol gan yr awdurdodau addysg trwy dwy drefn a weinyddir gan yr Uned Ddarparu - un ohonynt yw trwy ddatganiad o AAA, ac mae gostyngiad bychan wedi digwydd yn y nifer sy'n derbyn cymorth trwy'r cyfrwng hwn.Un o'r rhesymau dros hyn yw'r penderfyniad i geisio neilltuo datganiadadau i ddisgyblion ag anawsterau eithaf dwys, cymhleth a hirdymor, gan drefnu cymorth eraill a fuasent wedi bod yn destun datganiad, trwy Gynllun AAA 3*.Byddid yn disgwyl felly i'r nifer sy'n cael help o dan y cynllun hwn i gynyddu fel mae datganiadau yn gostwng ac mae'r ystadegau yn cadarnhau hyn.Yng Ngwynedd fodd bynnag, mae'r cyfanswm yn parhau i gynyddu.Ar hyn o bryd mae'r Uned Ddarparu yn gyfrifol am brosesu cymorth i 1,836 o blant.Mae'r ddau awdurdod addysg yn y broses o adolygu eu meini prawf  tros wneud darpariaeth addysgol arbennig sydd yn ychwanegol at y ddarpariaeth a wneir gan ysgolion a bydd angen cadw golwg ar sut y gall hyn effeithio ar waith yr Uned.

Diolchwyd i'r Prif Seicolegydd Addysgol am ddadansoddiad manwl a dadlennol o waith a thueddiadau'r tymor a chodwyd y pwyntiau canlynol ar y wybodaeth -

Ÿ

cyfeiriwyd at y nifer sy'n derbyn cymorth oherwydd anawsterau ar y sbectrwm awtistiaeth ac yn benodol, at y cynnydd parhaol yn y nifer hwn ym Môn, a gofynnwyd beth oedd y rhesymau dros y ffaith fod y duedd hon ar ei fyny ar yr Ynys.

Ymatebodd y Prif Seicolegydd Addysgol nad oes yna unrhyw un esboniad pendant dros y ffaith fod y nifer o blant sy'n derbyn cymorth oherwydd anawsterau ar y sbectrwm awtistiaeth ym Môn yn  uwch nag yng Ngwynedd ac yn parhau i gynyddu.Mae yna gynnydd cyffredinol  trwy'r wlad yn y nifer o blant sydd ag  anawsterau yn gysylltiedig ag awtistiaeth. Cychwynnwyd eisoes ar drafodaeth gyda'r arbenigwyr yn y maes, y seicolegwyr clinigol, i geisio cael gwell amgyffred o'r rhesymau pam fod y nifer yn cynyddu a bwriedir adrodd yn llawnach ar hyn i'r Cyd-Bwyllgor maes o law.

Ÿ

cyfeiriwyd at y cyfyngiadau cyllidol sydd ar y maes anghenion addysgol arbennig ac ar yr ymdrech i reoli'r nifer o ddatgniadau a gwneud darpariaeth trwy ddulliau amgen, gwahanol, a llai costus, a gofynnwyd sut eir ati i flaenoriaethu gwariant gan yr Uned.Holwyd yn arbennig ynghylch a yw'r gyfundrefn fel ag y mae yn ddigon grymus i sicrhau cyfle cyfartal i bob plentyn sydd ag anhenion arbennig, a chyfeiriwyd fel esiampl at y ffaith nad yw'r gwasanaeth  anabledd corfforol yn gallu diwallu anghenion pawb sydd angen y gwasanaeth.Nodwyd bod pob carfan o anawsterau yn bwysig a gofynnwyd a oes perygl fod rhai yn cael darpariaeth well ar draul eraill oherwydd eu bod mewn sefyllfa i wneud achos mwy grymus dros hynny, ac i ddwyn pwysau ar y system.

Ymatebodd y Prif Seicolegydd Addysgol ei fod yn cydnabod y pryderon ynglyn â sicrhau chwarae teg i bob plentyn sydd ag anghenion arbennig, a nododd bod tynhau'r meini prawf a sefydlu'r Paneli Cymedroli wedi cyfrannu tuag at sicrhau tegwch, cysondeb a thrylwyredd yn hyn o beth.Mae'r Uned hefyd yn ymwybodol fod rhai rhieni yn deall sut mae'r gyfundrefn ar gyfer ymdrin ag anghenion addysgol arbennig yn gweithio yn well nag eraill a maent yn gallu manteisio ar hynny.Mae'r Uned yn ymdrechu i gynorthwyo'r rhieni hynny nad ydynt yn gyfarwydd iawn â'r gweithdrefnau ac yn ceisio sicrhau fod y system yn gweithredu'n deg ac yn gyfartal.O ran disgyblion sydd ag anabledd corfforol mae'r ddau awdurdod addysg yn gwneud tegwch â'r plant hyn o ran gwneud darpariaeth ychwanegol ar eu cyfer, ond nid yw staff  yr Uned Ddarparu bob tro mewn sefyllfa i roddi sylw llawn i bob plentyn.

Yn dilyn o'r ymateb uchod, nodwyd bod yr awdurdodau addysg yn cyllido mudiad SNAP i weithredu fel lladmerydd ar ran rhieni sydd â phlant ag anghenion addysgol arbennig ac awgrymwyd bod y Cyd-Bwyllgor yn derbyn gwybodaeth ynglyn â faint o rieni sydd yn ymwybodol o'r gwasanaeth hwn ac yn gwneud defnydd ohono.

Nododd y Prif Seicolegydd Addysgol y byddai'n gofyn i gynrychiolydd SNAP ddod i gyfarch cyfarfod nesaf y Cyd-Bwyllgor a chyflwyno gwybodaeth ynglyn â'r defnydd o'r gwasanaeth gan rieni.

Penderfynwyd -

3.5

Derbyn adroddiad y Prif Seicolegydd Addygol ynglyn â gwaith yr Uned Ddarparu dros gyfnod tymor y Gaeaf, 2005 gan nodi ei gynnwys a chan ddiolch i'r Prif Seicolegydd Addysgol am drylwyredd a manylder y wybodaeth.

3.6

Gofyn i'r Prif Seicolegydd Addysgol wneud trefniadau i gynrychiolydd o fudiad SNAP fod yn bresennol yng nghyfarfod nesaf y Cyd-Bwyllgor i gyflwyno gwybodaeth ynglyn â'r defnydd a wneir o'r gwasanaeth gan rieni.

4

DULLIAU GWEITHREDU'R GWASANAETH SEICOLEG ADDYSGOL

Cyflwynwyd - Adroddiad ynglyn â'r uchod gan gyfeirio'n benodol at ddull o weithio gydag ysgolion sydd yn wahanol i'r dulliau traddodiadol.

Nododd y Prif Seicolegydd Addysgol fod yr adroddiad uchod yn ceisio dangos i ba gyfeiriad mae'r Gwasanaeth Seicoleg Addysgol yn mynd o ran datblygu dulliau gwaith newydd ac er nad yw'r newid y cyfeirir ato ar y wyneb yn ymddangos yn chwyldroadol, mae'r dull newydd o weithio a elwir yn fodel ymgynghorol yn cynrychioli newid sylfaenol wrth ymagweddu tuag at broblemau. Crynhoir prif nodweddion y dull newydd hwn isod:

Ÿ

yn yr hen ffordd o weithio roedd seicolegwyr yn cael eu hystyried yn arbenigwyr oedd yn cael eu galw i mewn i ddweud beth sydd angen ei wneud, yn asesu'r plentyn er mwyn dweud beth sydd yn mynd o'i le ac yn darparu tystiolaeth ar gyfer cael adnoddau ychwanegol;

Ÿ

bernir nad yw'r ffordd yma o weithredu yn addas bellach am nad yw ymwneud y seicolegydd yn fuddiol os na cheir adnoddau ychwanegol.Hefyd, ni ellir rhoi cefnogaeth i'r ysgolion gyda phroblemau tymor hir i'w cynorthwyo i newid y sefyllfa; o ganlyniad mae ysgolion a rhieni yn teimlo nad oes neb yn gwrando arnynt, ac mae'r seicolegydd yntau'n teimlo nad yw'n gwneud cyfraniad gan na chafodd berspectif yr ysgol yn llawn;

Ÿ

mae'r model ymgynghorol yn golygu fod seicolegwyr addysgol ar gael er mwyn trafod a sgwrsio a thrwy hynny gellir creu newid.Pwrpas y gwasanaeth yw gweithio gydag eraill i greu newid trwy drafodaeth gyda phawb sydd â diddordeb yn y sefyllfa.Cedwir materion yn syml a gweithredir yn y ffordd mwyaf "darbodus";

Ÿ

nid yw gwaith achos yn gydnaws â'r dull - nid yw ffocws yn cael ei roddi ar y plentyn fel achos ynddo'i hun; yn hytrach mae'r model yn helpu'r oedolyn i ganfod sut i ddatrys ei broblem ac, o'r herwydd, yn gydnaws â chynhwysiad a chodi safonau.Mae ymwneud yn uniongyrchol â phlant yn gostus yn nhermau amser seicolegydd, ac yn bwysicach, gall greu rhwystrau seicolegol trwy atgyfnerthu'r syniad fod y broblem oddi mewn i'r plentyn ac y gellir ei ddatrys trwy archwilio'r plentyn yn ddigon manwl.O dan y dull newydd ni ystyrir fod datrysiad yn bosibl trwy'r plentyn ond yn hytrach trwy drafodaeth gyda'r oedolion sydd yn effeithio ar y plentyn;

Ÿ

newid arall yw mabwysiadu dull o ganolbwyntio ar ddatrysiadau.Mae'r technegau hyn yn canolbwyntio ar y dyfodol dymunol - h.y. ar y sefyllfa byddai'r athrawes, y rhiant neu'r person ifanc yn dymuno ei weld, yn hytrach nag ar beth sydd yn mynd o'i le.Maent yn gwbl gydnaws felly â'r model ymgynghori.Trwy edrych ar y camau bychain nesaf tuag at y dyfodol hwn, byddant yn medru gweld pa mor effeithiol gallant fod;

Ÿ

mae'n ddull sy'n cynorthwyo pawb i ddatblygu datrysiadau sy'n unigryw iddynt hwy a'u sefyllfa;

Ÿ

rôl y seicolegydd yw gofyn cwestiynau sy'n mynd i ganfod cryfderau pobl - mae sesiynau ymgynghori felly bob amser yn rhai cadarnhaol ac yn canolbwyntio ar ddatrysiadau;

Ÿ

medrir defnyddio'r technegau ar lefel unigolion a dosbarthiadau ac fel rhan o ofal bugeiliol er mwyn torri ar batrymau negyddol;

Ÿ

gall y dulliau hyn arwain at welliannau o bob math - gwell ymddygiad a llai o waharddiadau.

5

ADRODDIAD ARIANNOL

5.1

Rhoddodd Uwch Gyfrifydd Addysg Cyngor Gwynedd ddiweddariad ar lafar i'r aelodau ynglyn â chyfrifon 2005/06.

5.2

Cyflwynwyd - Adroddiad yn ymgorffori cyllideb y Cyd-Bwyllgor ar gyfer 2006/07.

Ÿ

Sefydliad y Cyd-Bwyllgor

Ÿ

8.7 seicolegwyr (cynnydd o 0.1 ar gyllideb 2005/06)

Ÿ

7.8 athrawon cynhaliol

Ÿ

6.5 staff gweinyddol

Ÿ

0.6 asesydd risg

Ÿ

cytundeb cyflog seicolegwyr 2.95% o Fedi, 2006

Ÿ

cytundeb cyflog athrawon 2.5% o Fedi, 2006

Ÿ

cytundeb cyflog staff gweinyddol 2.95% o Ebrill, 2006

Ÿ

cyfraniad ychwanegol o 2.2.% ar flwydd-dal Cynllun Llywodraeth Leol, sydd yn effeithio ar gostau cyflog seicolegwyr a staff gweinyddol.

6

CYFARFODYDD Y CYD-BWYLLGOR AM Y FLWYDDYN I DDOD