Pwyllgor Safonau dogfennau , 5 Gorffennaf 2007

PWYLLGOR SAFONAU

Cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 5 Gorffennaf, 2007.

Cyhoeddodd Mr Dafydd Roberts y byddai’n cyfeirio at y dogfennau isod a oedd wedi’u cynnwys yn y pentwr dogfennau a gyflwynwyd ar ran Mr Durkin :-

Enciliodd y Pwyllgor i sesiwn breifat i ystyried y cais gan gynrychiolydd Mr Durkin mewn perthynas â’r dogfennau hyn.

Wedi i’r Pwyllgor ddychwelyd, cyhoeddodd y Cadeirydd eu bod yn barod i gymryd i ystyriaeth y dogfennau ac eithrio’r llythyrau dyddiedig 21 a 26 Ebrill, 2006 a dim ond pe bai’r Pwyllgor yn mynd i sesiwn breifat y gellid darllen y ddogfen ‘In touch special’.  Yna rhoes Mr Roberts wahoddiad i’r Pwyllgor ystyried a darllen drwy’r dogfennau hyn wedi iddo encilio.

Rhoes y Cadeirydd wahoddiad i’r Cyfreithiwr i’r Swyddog Monitro gyflwyno adroddiad yr Ombwdsmon dyddiedig 20 Gorffennaf, 2006.  Cyfeiriodd Mr Jones at y materion perthnasol yn yr adroddiad hwnnw a’i gasgliadau sef bod Mr Durkin wedi ymddwyn mewn modd a oedd yn torri paragraffau 4(a) a 6(1)(b) o Gôd Ymddygiad Cyngor Cymuned Llanfair Mathafarn Eithaf.  Cyfeiriwyd yr ymchwiliad i Swyddog Monitro Cyngor Sir Ynys Môn ar gyfer ei ystyried gan Bwyllgor Safonau’r Cyngor.  

Ar ran Mr Durkin, gofynnodd Mr Roberts i’r Pwyllgor ystyried y rhesymau pam y cyhoeddodd Mr Durkin y dogfennau perthnasol, sef cael gwared o arferion drwg ar Ynys Môn.  Cylchrediad cyfyngedig iawn oedd i’r dogfennau hyn.  Hefyd, roedd cwynion a wnaed gan y Cynghorydd Lewis-Roberts ynglyn â’r mater hwn i’r heddlu a’r Comisiwn Etholiadol wedi cael eu gwrthod.  Roedd y gwyn dyddiedig 8 Mawrth, 2006 yn dweud bod Mr Durkin wedi torri Côd Ymddygiad Ynys Môn, ond Côd Ymddygiad Cyngor Cymuned Llanfair Mathafarn Eithaf oedd yr un yr oedd Mr Durkin wedi ymrwymo iddo.  Beth bynnag, roedd Rhan 2 y Côd hwnnw yn cyfyngu ei ddefnyddio i weithgareddau Cynghorwyr tra’n ymddwyn yn eu capasiti swyddogol ac roedd paragraff 4 o’r Côd a oedd yn cyfeirio at ‘dangos parch a bod yn ystyriol o eraill’ yn berthnasol i aelod pan oedd yn gweithredu mewn capasiti swyddogol yn unig.  Cyfeiriodd Mr Roberts hefyd at Baragraff 5 y Côd Ymddygiad ac at adroddiad yr Ombwdsmon dyddiedig 20 Gorffennaf, 2006 lle dywedir ym mharagraff 15: “the Clerk to the Council told me that her council did not wish to comment on the matter as Councillor Durkin was not considered to be acting in his official capacity as community councillor”.  Fodd bynnag, daeth yr Ombwdsmon i’r casgliad, er gwaethaf sylwadau Clarc y Cyngor, bod Mr Durkin wedi gweithredu mewn capasiti swyddogol a bod paragraff 4 felly yn berthnasol.  Gofynnodd Mr Roberts i’r Pwyllgor gymharu hyn yn ofalus iawn gyda chanfyddiadau’r Ombwdsmon yn ei adroddiad dyddiedig 8 Awst, 2006 a oedd yn benderfyniad syml iawn.  Roedd yr Ombwdsmon wedi derbyn gwybodaeth gan y Clerc nad oedd Mr Durkin yn gweithredu yn ei gapasiti swyddogol ac, bryd hynny, daeth yr Ombwdsmon i’r casgliad nad oedd paragraff 4 yn berthnasol.  Nid yw llofnodi’r ddogfen fel Cyngor Cymuned ynddo’i hun yn golygu fod Mr Durkin yn gweithredu mewn capasiti swyddogol.  Yn ei adroddiad dyddiedig Awst, 2006 canfu’r Ombwdsmon unwaith eto nad oedd Mr Durkin yn gweithredu mewn capasiti swyddogol.  O’r herwydd, nid oedd paragraff 4 yn berthnasol.  Gofynnodd Mr Roberts hefyd i’r Pwyllgor beidio â rhoddi pwysau ar y paragraff lle ‘roedd yr Ombwdsmon yn credu bod y ddogfen yn enllibus.  Dywedwyd bod Mr Durkin wedi methu rhoi sylw i’r rhybudd yn adroddiad cynharach yr Ombwdsmon.  Roedd modd dadlau hynny.  Beth bynnag, daethpwyd i’r penderfyniad nad oedd angen cymryd unrhyw gamau.  Gofynnwyd i’r Pwyllgor gymharu iaith y dogfennau perthnasol a gylchredwyd gan Mr Durkin.  Roedd Mr Durkin wedi dewis y gair “corruption” yn benodol a hynny yn wyneb Adran 5.6 Cyfansoddiad Cyngor Sir Ynys Môn a’r hyn yr oedd o yn ei gredu oedd yn mynd ymlaen.

Cyfeiriodd Mr Roberts at Erthygl 10 y Ddeddf Hawliau Dynol a mater cymesuredd yng nghyswllt cylchrediad cyfyngedig y ddogfen berthnasol.  Roedd rhaid i’r Pwyllgor benderfynu a oedd y ddogfen yn gyfystyr â thorri’r Cod Ymddygiad yn wyneb Erthygl 10, a’r ffaith bod Mr Durkin yn rhydd, yn amodol ar brif ddeddfwriaeth i ddweud a gwneud fel y mynnai mewn perthynas â rhai materion.  Daeth Mr Roberts a’i gyflwyniad i ben drwy wahodd y Pwyllgor i ddod i’r casgliad yn wyneb paragraff 4 a’r holl faterion y cyfeiriwyd atynt a’r rhesymau y tu ôl i ddatgeliadau a bwriadau Mr Durkin, nad oedd Mr Durkin wedi torri’r Côd wrth lofnodi’r ddogfen yn unig.  Dylid rhoddi arwyddocâd digonol i sylwadau Clerc y Cyngor Cymuned nad oedd Mr Durkin yn gweithredu yn eu gapasiti swyddogol.  Mewn perthynas â pharagraff 6(1), nid oedd o wedi mynd dros ben llestri ond wedi codi materion a oedd yn ei bryderu o.  Roedd o hefyd wedi cyfyngu ar gylchrediad y ddogfen.  Eto, rhoes Mr Roberts wahoddiad i’r Pwyllgor hwn ddod i’r casgliad nad oedd unrhyw dystiolaeth bod Mr Durkin wedi torri amodau’r paragraff hwnnw.

Wedyn, ar wahoddiad y Cadeirydd, cododd aelodau’r Pwyllgor nifer o faterion gyda Mr Roberts er mwyn eglurhad.

Yna rhoes y Cadeirydd wahoddiad i Mr Roberts wneud unrhyw sylwadau pellach os oedd yn dymuno gwneud hynny.  Nid oedd gan Mr Roberts unrhyw sylwadau pellach i’w gwneud.

Enciliodd y Pwyllgor i sesiwn breifat i ystyried ei benderfyniad.

Dyma oedd penderfyniad y Pwyllgor :-

Wrth ddod i’w benderfyniad ynghylch a oedd Mr Durkin, pan oedd yn Gynghorydd Cymuned, wedi torri Côd Ymddygiad Llanfair Mathafarn Eithaf, cymerodd y Pwyllgor i ystyriaeth adroddiad yr Ombwdsmon a’r dogfennau ychwanegol a gyflwynwyd i ni gan gynrychiolydd Mr Durkin.  Ar sail y rheini, daeth i’r casgliad bod Mr Durkin wedi torri Paragraffau 4(a) a 6(1)(b) y Côd perthnasol.

Mewn perthynas â thorri Paragraff 4(a), daeth y Pwyllgor i’w benderfyniad ar y sail bod Mr Durkin yn gweithredu mewn capasiti swyddogol wrth rhyddhau’r ddogfen ‘Nice Work if you Can Get It’. Cymerodd y Pwyllgor i ystyriaeth farn Clerc Cyngor Cymuned Llanfair Mathafarn Eithaf nad oedd y Cynghorydd Durkin yn gweithredu mewn capasiti swyddogol wrth gylchredeg y ddogfen berthnasol.  Fodd bynnag, rydym o’r farn nad oedd barn y Clerc yn benderfynodol yn y cyswllt hwn, er i’r farn gael ei mynegi ar dri achlysur ar wahân.  Roedd yr Ombwdsmon o’r farn bod Mr Durkin, ar ddau achlysur ar wahân, wedi gweithredu mewn capasiti swyddogol.  Wrth lofnodi’r ddogfen fel Cynghorydd Cymuned, roedd yn cynnwys ei hun yn y Côd Ymddygiad.  Mewn perthynas â’r drydedd ddogfen, nid oedd wedi’i llofnodi fel Cynghorydd Cymuned, ac roedd hyn, ynghyd â’i chylchrediad cyfyng yn gwneud hyn yn eithriad.

Roedd y Pwyllgor o’r farn bod y dewis o iaith a’r modd y bu i Mr Durkin fynegi ei hun yn torri’r rhan honno o’r Côd sy’n cyfeirio at ‘dangos parch a bod yn ystyriol o eraill’.  Clywsom hefyd yr hyn a ddywedwyd am y mater yn ymwneud â llygredd ond yn teimlo nad yw’r ffaith y cyfeirir at y gair yng Nghyfansoddiad Ynys Môn yn cyfiawnhau ei ddefnyddio yn y cyd-destun hwn.

Rydym hefyd o’r farn bod Mr Durkin wedi torri Paragraff 6(1)(b) y Côd Ymddygiad sef ‘rhaid i Gynghorwyr yn rhinwedd eu swyddi neu fel arall, beidio ag ymddwyn mewn dull y gellid yn rhesymol ei ystyried fel sy’n dwyn anfri ar swydd aelod neu ar yr awdurdod’.  Yn y cyswllt hwn, nid oes rhaid dangos bod Cynghorydd yn gwithredu neu ddim yn gweithredu mewn capasiti swyddogol.  Beth bynnag, rydym eisoes wedi canfod bod Mr Durkin wedi torri Paragraff 4(a) y Côd.  Rydym o’r farn y bu i Mr Durkin ddwyn anfri ar yr awdurdod drwy fynegi ei hun yn y modd y gwnaeth.  Hyd yn oed os oedd Mr Durkin o’r farn honno, gallai fod wedi mynegi ei hun mewn modd oedd ddim yn torri’r Côd.

Clywodd y Pwyllgor gyflwyniadau ynghylch is-baragraffau eraill o Baragraff 6 y Côd Ymddygiad ond ni ddaeth i unrhyw gasgliad ar unrhyw un o’r rhain ac o’r herwydd ni chawsant eu hystyried ymhellach.

Mewn perthynas â’r cyflwyniadau eraill a wnaed ar ran Mr Durkin, gofynnwyd i ni gymharu’r adroddiad hwn gydag adroddiadau eraill yr Ombwdsmon.  Hoffem ddatgan mai ein prif gonsyrn ni oedd adroddiad penodol yr Ombwdsmon a oedd gerbron y Pwyllgor ar yr adeg hon.  Mewn perthynas â hyn, mae’r Ombwdsmon wedi cadarnhau’r gwyn.  Nid mater i ni oedd ystyried a oedd yr adroddiadau eraill yn gywir neu’n anghywir.  

Clywsom hefyd y cyflwyniad ar berthnasedd y gyfraith yn ymwneud ag enllib a ph’un a oedd adroddiad cyntaf yr Ombwdsmon yn cyfateb i rybudd i’r Cynghorydd Durkin ai peidio.  Fodd bynnag, nid oedd y naill neu’r llall o’r materion hyn yn rhan hanfodol o’n rhesymu ni ac er y bu i ni wrando ar y cyflwyniadau pellach a wnaed i ni, nid oes angen i ni eu hystyried yn fanylach ar hyn o bryd.  

Gofynnwyd i ni hefyd ystyried defnyddio Erthygl 10 Deddf Hawliau Dynol 1989 yn yr achos hwn, ac yn arbennig felly yr angen i gyrraedd penderfyniad cymesur.  Mae hawl Mr Durkin i siarad yn hawl amodol dan Erthygl 10 a chadarnhawyd yn achos Sanders v. Kingston bod y Côd ei hun yn ymateb cymesur os caiff ei ddefnyddio’n iawn.  Yn yr achos hwn, rydym o’r farn bod y Côd wedi cael ei ddefnyddio’n iawn am y rhesymau a roddir uchod.

Mae mater cymesuredd hefyd yn ymestyn i gosb dan Baragraff 9(1) y Rheoliadau.

Yna, aeth Mr Durkin a’i gynrychiolwyr allan o’r Siambr i ystyried cyflwyniadau’r Pwyllgor Safonau.

Wedi i Mr Durkin a’i gynrychiolwyr ddychwelyd, cyhoeddodd y Cadeirydd y derbyniwyd llythyr gan y Cynghorydd Lewis-Roberts a oedd newydd gael ei ddwyn at sylw aelodau’r Pwyllgor.  Rhoes y Cadeirydd sicrwydd y byddai’r Pwyllgor yn edrych ar y ddogfen hon yr un mor fanwl â’r ddogfennau eraill a gyflwynwyd yn y gwrandawiad.

Dywedodd Mr Roberts nad oedd Mr Durkin yn derbyn cynnwys y llythyr ac nad oedd yn berthnasol i’r mater o gosb.  Gwrthodwyd yn bendant yr haeriadau ynddo ac os oeddynt am gael eu hystyried, roedd Mr Durkin yn dymuno cael cyfle i’w gwrthbrofi.  Awgrymodd Mr Roberts yn barchus y dylai’r Pwyllgor ddweud ‘Let sleeping dogs lie’.  Roedd y mater hwn drosodd.  Nid oedd y Cynghorydd bellach wedi ymrwymo i’r Côd.  Nid oedd y Pwyllgor yn awr yn le priodol i gymryd unrhyw gamau.  Rhoes Mr Roberts wahoddiad i’r Pwyllgor gymryd dim camau pellach mewn perthynas â’r mater hwn.

Cyhoeddodd y Cadeirydd y byddai’r Pwyllgor yn encilio i ystyried y cyflwyniadau uchod.

Dychwelodd y Pwyllgor i sesiwn gyhoeddus a chyhoeddodd y Cadeirydd ei benderfyniad yn seiliedig ar ffeithiau :-    

Wrth wneud ei gasgliadau mewn perthynas â chosb, cymerodd y Pwyllgor i ystyriaeth lythyr a gyflwynwyd gan y Cynghorydd D Lewis-Roberts ond penderfynwyd peidio â rhoddi llawer o arwyddocâd iddo oherwydd bod y rhan fwyaf o’r materion y cyfeirir atynt ynddo yn amherthnasol wrth ddod i benderfyniad ar y mater o gosb.  Fodd bynnag, cymerodd y Pwyllgor i ystyriaeth y cyflwyniadau a wnaed ar ran Mr Durkin.

Gyda’r pwerau a oedd ar gael i’r Pwyllgor, roedd ganddo ddewis o ddau bosibilrwydd.  Dewisodd roi cosb ar y sail bod y Pwyllgor o’r farn nad oedd yn anghymesur mewn perthynas â pherson oedd ddim yn cydnabod eu bod wedi torri’r Côd.

Roedd y Pwyllgor yn cydnabod bod Mr Durkin efallai yn llawn bwriadau da wrth wneud fel y gwnaeth, ond roedd hefyd o’r farn y dylai, fel cyn aelod o’r cyngor, gael ei geryddu yn unol â Pharagraff 9(1)(c) y Rheoliadau, sef y gosb leiaf i gofrestru difrifoldeb torri’r Cod.

Wrth ddod i’r canlyniad hwnnw, cymerodd y Pwyllgor i ystyriaeth fater cymesuredd ond roedd o’r farn bod y mater o gymesuredd eisoes wedi cael ei gymryd i ystyriaeth pan gafodd adroddiad yr Ombwdsmon ei anfon am benderfyniad gan y Pwyllgor Safonau o fewn ei amrediad mwy cyfyng o gosbau.

DR GWYNETH ROBERTS

CADEIRYDD