Cyflwyno adroddiad gan y Pennaeth Dysgu ac Uwch Ymgynghorydd Her GwE.  

Cyflwynwyd - adroddiad gan yr Uwch Ymgynghorydd Her (GwE) yn amlinellu dadansoddiad o ganlyniadau gwaith a ymgymerwyd gan y Gwasanaeth Effeithiolrwydd a Gwella Ysgolion (GwE) mewn ysgolion categori oren a choch yn Ynys Môn yn ystod y cyfnod 2014/16.

Cyfeiriodd y Pennaeth Dysgu at y broses hunan arfarnu a gofynnodd i Aelodau’r Pwyllgor sgriwtineiddio’r agweddau allweddol canlynol:-

•  Sut mae’r Awdurdod yn monitro ac yn herio gwaith GwE?

•  Sut mae’r Awdurdod yn gwybod os yw’n cael gwerth am arian gan GwE?

•  Sut mae’r Awdurdod yn sicrhau bod gwaith GwE wedi’i alinio gyda chynlluniau a bwriadau lleol a bod yr agweddau allweddol sydd angen sylw yn cael eu targedu’n effeithiol?

•  Pa wahaniaeth y mae cefnogaeth GwE wedi’i gael ar ddeilliannau, safonau cyflawniad ac ansawdd arweinyddiaeth yn ysgolion categori oren a choch yn Ynys Môn?

•  Ym mha ysgolion y gwelir y gwahaniaethau amlycaf?

•  Pa agweddau sydd angen eu blaenoriaethu wrth symud ymlaen er mwyn sicrhau gwelliannau pellach?

Adroddodd yr Uwch Ymgynghorydd Her fod GwE yn cydweithio â nifer o ysgolion, rhai ohonynt fel astudiaethau achos, sydd yn ddienw. Nodwyd bod yr adroddiad wedi’i seilio’n bennaf ar berfformiad ysgolion cynradd, ond cyfeiriwyd hefyd at y ddwy ysgol uwchradd categori melyn/coch yn Ynys Môn y llynedd. Dim ond gydag un o’r ddwy ysgol uwchradd y bu GwE’n gweithio ac arweiniodd hynny at welliant sylweddol rhwng 2015/16. Roedd yr ysgol arall, a oedd yn rhan o’r blaengaredd cenedlaethol ‘Her Ysgolion Cymru’, a oedd yn cael ei arwain a’i fonitro gan y Gweinidog Addysg, wedi gwneud llai o gynnydd.

Rhoes yr Uwch Ymgynghorydd her grynodeb o berfformiad yn erbyn dangosyddion yn ysgolion Ynys Môn. Dywedodd mai prif gyfrifoldebau GwE oedd darparu arweiniad a chefnogaeth a gweithio gydag awdurdodau lleol ac ysgolion i roi sylw i unrhyw heriau, er mwyn datblygu system addysg fydd â’r cynhwysedd, y sgiliau a’r hyder i ymgymryd â rhaglen hunan-wella.

Canolbwyntiodd y drafodaeth ar y canlynol:-

•  Mae hybiau Gwynedd ac Ynys Môn yn gweithio’n dda,  ond mae angen  parhau i’w gwella. Mae’r model cefnogi ysgolion a ddefnyddir ar hyn o bryd wedi cael ei addasu o ganlyniad i ganfyddiadau Estyn.

•  Cyfeiriwyd at adroddiad Estyn, Ebrill 2016, a oedd yn nodi bod gormod o ffocws wedi ei roi ar wella ysgolion yn y categori oren/coch o gymharu â grwpiau eraill. Nodwyd bod ysgolion yn y categori hwn angen cefnogaeth fwy dwys er mwyn datblygu eu gallu i wella yn unol ag anghenion penodol. Mae ysgolion gorau’r Awdurdod yn rhagori o safbwynt perfformiad ac nid ydynt angen yr un lefel o gefnogaeth.

•  Gofynnodd yr aelodau am eglurhad ar y modelau categoreiddio ysgolion. Nodwyd bod yr Ymgynghorwyr Her yn trafod a monitro gwaith a pherfformiad ysgolion. Er bod cam 1 y broses gategoreiddio yn cael ei yrru gan ddata, Ymgynghorwyr Her ar y cyd â’r Awdurdod Addysg sy’n penderfynu’n derfynol ar gategorïau lliw ar sail gallu pob ysgol i wella ac ansawdd yr arweinyddiaeth.

•  Nodwyd bod GwE yn defnyddio fformiwla i wneud y defnydd gorau o adnoddau er mwyn buddsoddi mewn ysgolion sydd  fwyaf angen cefnogaeth. Yn dilyn cyfnod o ymyrraeth gan Ymgynghorwyr Her i wella safonau, mae disgwyl i Benaethiaid redeg ysgolion yn effeithiol ar eu pennau eu hunain.

•  Er bod meysydd ar gyfer gwella wedi eu hadnabod, cafwyd adborth cadarnhaol yn dilyn cyfarfodydd Penaethiaid a rhanddeiliaid eraill gydag Estyn ynghylch model newydd o weithio GwE, sy’n rhoi pwyslais ar agweddau cefnogi gwell.

•  Os nad yw ysgolion yn ymateb yn bositif i’r heriau a’r gefnogaeth a ddarperir gan GwE, yna mae cyfrifoldeb ar yr Adran Addysg i ddatrys y materion a sicrhau bod ysgolion yn gwella. Cynhelir cyfarfodydd rheolaidd rhwng yr Awdurdod a GwE, fel bod modd monitro cynnydd ysgolion ac mae cyrff llywodraethu’n cael gwybodaeth am ddatblygiadau. Rhoddir cynlluniau gweithredu yn eu lle, ac mae Penaethiaid, timau rheoli a chyrff llywodraethu’n gweithio i amserlenni cytunedig.

Adroddodd Ymgynghorwyr Her GwE ar dair astudiaeth achos mewn ysgolion lle rhoddwyd cefnogaeth, cyngor ac arweiniad i ysgolion cynradd yn dilyn ymyrraeth gan GwE. Y materion a gafodd eu hadnabod mewn perthynas â pherfformiad gwael mewn ysgolion oedd - safonau gwael; angen gwella’r dysgu a’r addysgu e.e. rhifedd; angen datblygu sgiliau arweinyddiaeth ayb. Rhoddwyd cynlluniau rheoli yn eu lle er mwyn gwella, a chafodd cynnydd ei fonitro ac adroddwyd i Lywodraethwyr Ysgol. Yn ystod y broses ymyrraeth, roedd gofyn hefyd i Ymgynghorwyr Her ymateb i argymhellion gan ar gyfer gwella gan Estyn. Yn dilyn ymyrraeth GwE, mae safonau mewn ysgolion wedi gwella yn sgil lefel y gefnogaeth a dderbyniwyd ynghyd â chymorth gan Benaethiaid, staff ysgolion a Llywodraethwyr, sy’n gweithio ar y cyd.

PENDERFYNWYD:

•  Nodi cynnwys yr adroddiad mewn perthynas ag effeithiolrwydd cyfraniad GwE i wella deilliannau’r ysgolion yn y categorïau Oren/Coch.

•  Nodi a chefnogi argymhellion yr adroddiad i wella ysgolion yn y categori Oren/Coch.