Cyngor Sir Ynys Môn dogfennau , 4 Mawrth 2008

Cyngor Sir Ynys Môn
Dydd Mawrth, 4ydd Mawrth, 2008

CYNGOR SIR YNYS MÔN

 

Cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 4 Mawrth, 2008 (2.00 p.m.)

 

YN BRESENNOL:

 

Y Cynghorydd W.J. Williams MBE - Chairman

 

Y Cynghorydd John Roberts - Is-Gadeirydd

 

Y Cynghorwyr Mrs. B. Burns MBE, John Byast, W.J. Chorlton,

J.M. Davies, E.G. Davies, P.J. Dunning, J. Arwel Edwards,

C.Ll. Everett, P.M. Fowlie, D.R. Hadley, D.R. Hughes,

Mrs. Fflur M. Hughes, R.Ll. Hughes, W.I. Hughes, G.O. Jones,

H. Eifion Jones, J. Arthur Jones, O. Glyn Jones, A.M. Jones,

Eric Jones, R.Ll. Jones, T.H. Jones, Bryan Owen, R.L. Owen,

G.O. Parry MBE, Bob Parry OBE, D.A. Lewis-Roberts,

G.W. Roberts OBE, J. Arwel Roberts, W.T. Roberts, P.S. Rogers,

E. Schofield, Hefin W. Thomas, John Williams.

 

 

 

WRTH LAW:

 

Rheolwr-gyfarwyddwr,

Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid),

Cyfarwyddwr Corfforaethol (Addysg a Hamdden),

Cyfarwyddwr Corfforaethol (Tai a Gwasanaethau Cymdeithasol),

Cyfarwyddwr Corfforaethol (Amgylchedd a Gwasanaethau Technegol),

Cyfarwyddwraig Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro,

Pennaeth Gwasanaeth (Polisi),

Pennaeth Gwasanaeth (Cyllid),

Pennaeth Gwasanaeth (Tai),

Cyfreithiwr i’r Swyddog Monitro (RMJ),

Rheolwr Gwasanaethau Pwyllgorau,

Swyddog Cyfathrebu.

 

 

 

HEFYD YN BRESENNOL:

 

Mr. Alan Morris, Rheolwr Cyswllt, Swyddfa Archwilio Cymru

Mr. Gareth Jones, Cyfarwyddwr, PricewaterhouseCoopers.

 

 

 

YMDDIHEURIADAU:

 

Y Cynghorwyr K. Evans, G. Allan Roberts, J. Rowlands, K. Thomas.

 

Agorwyd y cyfarfod gyda gweddi gan y Cynghorydd G.O. Jones.

 

1

DATGANIADAU O DDIDDORDEB

 

Gwnaeth y Cynghorydd E. Schofield ddatganiad o ddiddordeb mewn unrhyw eitem ar y rhaglen a allai ymwneud â chyflogaeth ei wyr yn yr Adran Priffyrdd a Thrafnidiaeth.  Datganodd ddiddordeb hefyd yn Para 4.5 o Adroddiad Rheoli'r Trysorlys (Graigwen, Amlwch) ac nid oedd yn bresennol yn y cyfarfod yn ystod unrhyw drafodaeth na phleidleisio ar y mater.

 

Gwnaeth y Cynghorydd G.O. Parry MBE ddatganiad o ddiddordeb mewn unrhyw eitem ar y rhaglen a allai ymwneud â chyflogaeth ei ddwy ferch yn yr Adran Gyllid.

 
 

Gwnaeth y Cynghorydd O. Glyn Jones ddatganiad o ddiddordeb mewn unrhyw eitem ar y rhaglen a allai ymwneud â chyflogaeth ei wraig a’i ferch yn yr Adran Tai a Gwasanaethau Cymdeithasol.
 

 
 

Gwnaeth y Cynghorydd R.Ll. Hughes ddatganiad o ddiddordeb mewn unrhyw eitem ar y rhaglen a allai ymwneud â chyflogaeth ei fab yn yr Adran Priffyrdd.
 

 
 

 
 

Gwnaeth y Cynghorydd P.J. Dunning ddatganiad o ddiddordeb mewn unrhyw eitem ar y rhaglen a allai ymwneud â chyflogaeth ei wraig yn y Gwasanaeth Addysg.
 

 
 

Gwnaeth y Cynghorwyr W.J. Chorlton, E.G. Davies, P.M. Fowlie, A. Morris Jones, J. Arthur Jones,
 

O. Glyn Jones, R.L. Owen a W.J. Williams MBE ddatganiad o ddiddordeb yn Eitem 11 o’r cofnodion ac nid oedd yn bresennol yn y cyfarfod yn ystod unrhyw drafodaeth na phleidlais ar y mater.  (Ys Is-Gadeirydd oedd yn y gadair am yr eitem hon).
 

 
 

Gwnaeth y Cynghorydd Eric Jones ddatganiad o ddiddordeb mewn unrhyw eitem ar y rhaglen a allai godi mewn perthynas a chartrefi preswyl y Cyngor.
 

 
 

Gwnaeth y Cynghorydd R.Ll. Jones ddatganiad o ddiddordeb mewn unrhyw eitem ar y rhaglen a allai ymwneud â chyflogaeth ei ferch yn yr Adran Addysg.
 

 
 

Gwnaeth y Cynghorydd Fflur M. Hughes ddatganiad o ddiddordeb mewn unrhyw eitem ar y rhaglen a allai ymwneud â chyflogaeth ei mab yn yr Adran Addysg.
 

 
 

Gwnaeth y Cynghorydd C.Ll. Everett ddatganiad o ddiddordeb mewn unrhyw eitem ar y rhaglen a allai ymwneud â chyflogaeth ei ferch yn yr Adran.
 

 
 

Gwnaeth y Cynghorydd A.M. Jones ddatganiad o ddiddordeb mewn unrhyw eitem ar y rhaglen a allai ymwneud â chyflogaeth ei frawd yn yr Adran Addysg a Hamdden.
 

 
 

Gwnaeth y Cynghorydd G.W. Roberts OBE ddatganiad o ddiddordeb mewn unrhyw eitem ar y rhaglen a allai ymwneud â chyflogaeth ei ferch yn yr Adain Gwasanaethau Amgylcheddol.  Datganodd ddiddordeb hefyd yn Para 4.5 o Adroddiad Rheoli'r Trysorlys (Graigwen, Amlwch) ac nid oedd yn bresennol yn y cyfarfod yn ystod unrhyw drafodaeth na phleidleisio ar y mater.
 

 
 

2

DERBYN UNRHYW GYHOEDDIADAU GAN Y CADEIRYDD, YR ARWEINYDD, AELODAU’R PWYLLGOR GWAITH NEU BENNAETH Y GWASANAETH TÂL
 

 
 

Mynegodd y Cadeirydd ar ran yr Aelodau a'r Swyddogion ei gydymdeimlad â'r Cynghorydd H. Eifion Jones a'i deulu ar golli ei fam.
 

 
 

Cydymdeimlodd hefyd gydag unrhyw Aelod arall neu aelod staff oedd wedi cael profedigaeth.  Safodd yr Aelodau a'r Swyddogion mewn teyrnged ddistaw fel arwydd o'u parch.
 

 
 

______________
 

 
 

Mynegodd y Cadeirydd ei longyfarchiadau i Aled Myrddin, sydd a'i deulu yn byw ym Mhorthaethwy, ac yntau wedi ennill Cân i Gymru 2008 yn ddiweddar.
 

 
 

______________
 

 
 

Talwyd teyrnged gan y Rheolwr-gyfarwyddwr i Wasanaethau Plant y Cyngor am iddynt gael eu canmol yn y Seremoni Gwobrwyau Rhagoriaeth Cymru yng Nghaerdydd yr wythnos diwethaf.  Cynllun yw Rhagoriaeth Cymru sy'n cael ei redeg yn flynyddol gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru ac roedd Ynys Môn wedi derbyn y wobr am waith dinasyddiaeth gyda phlant a phobl ifanc.
 

 
 

Roedd y Rheolwr-gyfarwyddwr hefyd am longyfarch Cynghrair Iechyd Ynys Môn yn dilyn cyflwyno'r Gynghrair gyda gwobr yn Seremoni Gwobrwyo Diogelwch Cymunedol y Gwasanaeth Tân am yr Ymgyrch 'Sliperi Blêr' yn Llandudno.  Nod yr Ymgyrch oedd lleihau'r nifer o ddamweiniau ac o gwympo yn y cartref trwy gyfnewid hen sliperi am rai newydd.  Y Cyngor oedd wedi arwain gwaith y Gynghrair yn hyn o beth a derbyniodd Huw Thomas, Prif Swyddog Iechyd Amgylcheddol a Brian Jones, Cydlynydd Strategaeth Pobl Hyn y wobr ar ran y Cyngor.
 

 
 

______________
 

 
 

 
 

 
 

 
 

Ar ran y Cadeirydd, cymerodd y Cynghorydd R. Ll. Hughes y cyfle i dalu teyrnged i waith da Mr. Morgan Evans, Arwerthwr a Gwerthwr Tai ac Eiddo oedd wedi derbyn yr MBE yn ddiweddar yn Rhestr Anrhydedd Blwyddyn Newydd y Frenhines.
 

 
 

Mynegodd y Cynghorydd Fflur M. Hughes ei gwerthfawrogiad, ar ran aelodau staff y Gwasanaeth Cynllunio, i'r Cyfarwyddwr Corfforaethol (Amgylchedd a Gwasanaethau Technegol) am ateb y datganiad a wnaed yn yr Holyhead & Anglesey Mail gan aelod etholedig o'r Cyngor hwn yng nghyswllt y Panel Sgriwtineiddio Penderfyniadau Cynllunio oedd â'r nod o archwilio a sgriwtineiddio gweithrediad a phenderfyniadau swyddogion cynllunio pan yn gwneud penderfyniadau cynllunio / apeliadau.
 

 
 

Dywedodd y dylai staff y Gwasanaeth Cynllunio ddal eu penau'n uchel a bod mwyafrif yr aelodau yn gefnogol iddynt.
 

 
 

1

LLYTHYR BLYNYDDOL Y RHEOLWR CYSWLLT 2006/07
 

 
 

Estynnodd y Cadeirydd groeso cynnes i gynrychiolwyr Swyddfa Archwilio Cymru a PricwaterhouseCoopers.
 

 
 

Adroddwyd - Bod y Llythyr Blynyddol yn nodi’r negeseuon allweddol o waith a wnaed dros y deuddeng mis diwethaf hyd at yr adeg pan gafodd y Llythyr ei ysgrifennu gan :-
 

 
 

Ÿ

yr Archwilydd penodedig o dan y Côd Ymarfer Archwilio ac Arolygu (y Côd); a’r
 

 
 

Ÿ

Rheolwr Cydberthnasau ar ran Archwilydd Cyffredinol Cymru (yr Archwilydd Cyffredinol) o dan astudiaethau a phwerau archwilio’r Archwilydd Cyffredinol.
 

 
 

Roedd y Llythyr Blynyddol yn cynnwys crynodeb o waith archwilio ac arolygu ac yn cyflwyno adroddiad ar gynnydd yn erbyn camau gwella.  Roedd yn defnyddio adroddiadau arolygiaethau eraill i roi crynodeb blynyddol i’r Cyngor.  Nodwyd y gwaith a gynlluniwyd ar gyfer y flwyddyn yng Nghynllun Rheoliadol 2006/2007 ac roedd modd cael rhagor o fanylion am yr agweddau penodol ar y gwaith a wnaed yn yr adroddiadau ar wahân a gyhoeddwyd yn ystod y flwyddyn.
 

 
 

Trwy’r gwaith o archwilio ac arolygu perfformiad, daeth yr Archwilydd Cyffredinol a’r Archwilydd Penodedig i’r casgliad bod gan y Cyngor drefniadau rheoli ariannol digonol.  Roedd gan y Cyngor drefniadau yn 2006/2007 i’w helpu i sicrhau darbodusrwydd, effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd yn ei ddefnydd o adnoddau.  Fodd bynnag, roedd lle i wella gwaith cynllunio ariannol tymor canolig y Cyngor.
 

 
 

Dyfarnodd arolygiad ESTYN o fynediad a threfniadaeth ysgolion fod perfformiad y Cyngor yn cynnwys ‘nodweddion da yn gorbwyso diffygion’ a bod ei ragolygon ar gyfer gwella perfformiad yn ‘dda heb unrhyw rwystrau pwysig’.
 

 
 

Nid oedd yr Archwilydd Penodedig yn argymell unrhyw arolygiadau statudol eleni.  Fodd bynnag, roedd yr Archwilydd Penodedig a’r Archwilydd Cyffredinol yn parhau i bryderu am effaith gwrthdaro rhwng aelodau ar allu’r Cyngor i gyflawni dyletswyddau cyffredinol o dan adran 3(1) Deddf 1999 : ‘I wneud trefniadau i sicrhau gwelliant parhaus i’’r ffordd y mae’n cyflawni ei swyddogaethau, gan ystyried cyfuniad o ddarbodusrwydd, effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd’.  Er nad oeddynt o’r farn y gellid cyfiawnhau arolygu statudol ar hyn o bryd, byddent yn parhau i fonitro’r Cyngor yn agos yn hyn o beth.
 

 
 

Cafwyd cyfnod o gwestiynau ac atebion i'r aelodau wedyn ar gynnwys yr adroddiad.  Rhai materion a godwyd oedd :-
 

 
 

Ÿ

gwrthdaro aelodau
 

Ÿ

rhesymoli ysgolion
 

Ÿ

stad mân-ddaliadau
 

Ÿ

cydymffurfio gyda thargedau cael gwared o wastraff
 

Ÿ

rheoli perfformiad
 

 
 

 
 

Ÿ

cyfarfodydd anffurfiol y Pwyllgor Gwaith
 

Ÿ

yr adolygiad da a gafwyd yn dilyn yr Adolygiad ar y Cyd o'r Gwasanaethau Cymdeithasol
 

Ÿ

lefelau buddsoddi mewn technoleg gwybodaeth a chyfathrebu
 

Ÿ

cymhariaeth o ffioedd archwilio ac arolygu gydag awdurdodau lleol eraill.
 

 
 

Diolchodd y Cadeirydd i Mr. Alan Morris a Mr. Gareth Jones am eu cyflwyniad a'u hymatebion i'r cwestiynau a dderbyniwyd.
 

 
 

4

COFNODION
 

 
 

Cyflwynwyd a chadarnhawyd, cofnodion y Cyngor Sir a gafwyd ar 13 Rhagfyr, 2007.
 

 
 

5

Y GYLLIDEB, Y DRETH GYNGOR, RHEOLI’R TRYSORLYS A DANGOSYDDION PWYLLOG 2008/2009
 

 
 

5.1

CYNIGION CYLLIDEBOL TERFYNOL Y PWYLLGOR GWAITH 2008/2009                     
 

 
 

Adroddwyd gan yr Aelod Portffolio (Cyllid) - bod y Pwyllgor Gwaith wedi cwblhau ei gynigion cyllidebol terfynol.  Roedd yr adroddiad i'r Cyngor yn cyfeirio at y materion a ganlyn :-
 

 
 

Ÿ

Cyllideb refeniw arfaethedig am 2008/2009 - Tabl A
 

Ÿ

Cyllideb gyfalaf arfaethedig am 2008/2009 gydag ymrwymiadau ac eitemau mynegol am gyfnod y cynllun cyfalaf - Tabl B.
 

 
 

Y Dreth Gyngor
 

 
 

Mae’r Pwyllgor Gwaith yn cynnig cynnydd o 1.5% yn y Dreth Gyngor Band D.  Bydd hyn yn codi ffigwr Band D i £766.80.  Mae’r Awdurdod Heddlu wedi penderfynu ar 15 Chwefror ar gynnydd o 4.5% ar ei braesept.  Bydd y cyfanswm a delir gan drethdalwyr unigol yn cynyddu ychydig dros 2%, yn dibynnu ar braeseptau eu Cynghorau Tref a Chymuned.  Roedd y cynnydd a fwriedir yr isaf ers deng mlynedd.
 

 
 

Cyllideb Refeniw
 

 
 

Mae’r gyllideb refeniw yn ystyried effaith y setliad terfynol i lywodraeth leol, lle enillwyd cyllid ychwanegol o “llawr” 2% gan Lywodraeth Cynulliad Cymru.  Cyfyngwyd arbedion yng nghyllidebau ysgolion i 0.3%, a sefydlwyd darpariaeth uwch ar gyfer costau cyflogaeth.
 

 
 

Cyllideb a Chynllun Cyfalaf
 

 
 

Mae cynigion y gyllideb a’r cynllun cyfalaf wedi rhoi ystyriaeth i’r Côd Pwyllog.  Mae’r cynllun cyfalaf (naratif ynglwm fel atodiad) yn rholio ymlaen y cynllun a fabwysiadwyd yn 2007/2008, ac yn cadarnhau’r flaenoriaeth i ymrwymiadau gwastraff, hamdden ac adfywio.  Mae’n cynnwys cychwyn ar uwchraddio Canolfannau Hamdden a rhaglen i uwchraddio cartrefi gofal.
 

 
 

Materion Ffurfiol
 

 
 

Fel sy'n angenrheidiol o dan Reolau Gweithdrefn y Gyllideb, roedd angen dod â'r materion canlynol i sylw'r Cyngor Sir cyn iddo benderfynu ar y cynigion cyllideb terfynol :-
 

 
 

(1)  Nid yw’r Cyngor wedi mabwysiadu strategaeth gyllidebol;
 

 
 

(2)  Mae’r Dreth Gyngor arfaethedig am y flwyddyn yn £766.80 (Band D), sef cynnydd o 1.5%.
 

 
 

 
 

 
 

 
 

 
 

 
 

 
 

(3)  Gwneir cyfraniad unwaith ac am byth o £200,000 i’r Gronfa Gwelliannau Hamdden tuag at y  nôd o wahodd Gemau’r Ynysoedd i Ynys Môn yn 2015.  Bydd unrhyw gostau diswyddo yn yr ysgolion yn dod o arian wrth gefn y gwasanaeth Addysg.
 

 
 

(4)  Mae crynodeb o’r gwariant arfaethedig fesul gwasanaeth yn ymddangos yn Nhabl A i’r gyllideb  refeniw a fesul cynllun i’r gyllideb gyfalaf yn Nhabl B.
 

 
 

(5)  Mae cynigion y Pwyllgor Gwaith yn cynnwys :-
 

 
 

       -                       arbedion 1% ar draws bron pob cyllideb, yn rhoi cyfanswm o £1.2m;
 

 
 

       -          pecyn o arbedion corfforaethol, yn rhoi cyfanswm o £0.6m;
 

 
 

       Gwnaed darpariaeth ar gyfer costau cychwynnol cyd-weithio ar brosiect Trin Gwastraff                     Gweddilliol Gogledd Cymru.
 

      
 

     (6)  Mae’r Pwyllgor Gwaith hefyd wedi rhoddi sylw i sylwadau’r Pwyllgorau Sgriwtini a Throsolwg a gyflwynwyd iddo yn ei gyfarfod at 11 Chwefror, 2008.
 

      
 

     (7)  Mae’r Pwyllgor Gwaith wedi rhoddi sylw i ymatebion cyrff allanol yr ymgynghorwyd â nhw, sef sylwadau a gyflwynwyd i’w gyfarfod ar 11 Chwefror, 2008.
 

      
 

     (8)  Y prif wahaniaethau rhwng cynigion cychwynnol a therfynol y Pwyllgor Gwaith yw bod yr arbedion arfaethedig i gyllidebau ysgolion wedi ei lleihau o 1% i 0.3%, a bod y ddarpariaeth wrth gefn ar gyfer costau cyflogaeth staff llywodraeth leol wedi ei gynyddu i 2% o’r gost cyflogi.
 

      
 

     (9)  Bydd y Pwyllgor Gwaith yn cynnig i’r Cyngor y dylid rhoddi iddo bwerau dirprwyol i wario cyllidebau a chael pwerau hefyd i drosglwyddo cyllidebau, fel a wnaeth yn y gorffennol yn y dull a ganlyn :-
 

      
 

Ÿ

pwerau i wario pob pennawd cyllideb yn Nhablau A a B ar yr amcan, gwasanaeth neu’r prosiect penodol y mae’n ymwneud â nhw;
 

 
 

Ÿ

cyfyngiad o ddim ar drosglwyddo rhwng penawdau cyllideb yn Nhabl A;
 

 
 

Ÿ

pwerau i drosglwyddo o’r arian wrth gefn canolog, o’r arian wrth gefn Grant Cymell Perfformiad neu o ffynonellau newydd neu gynyddol o incwm;
 

 
 

Ÿ

pwerau i drosglwyddo o weddill yr arian Cynllun Cymell Twf Busnes i Awdurdodau Lleol tuag at ddelio a Iechyd a Diogelwch ac Asesiadau Risg Tân;
 

 
 

Ÿ

pwerau i drosglwyddo o’r gronfa wrth gefn gwelliannau hamdden i gefnogi cynigion sy’n gwella asedau’r Gwasanaeth Hamdden a chyfleusterau chwaraeon strategol.  Nid yw’r Pwyllgor Gwaith wedi, ac nid yw’n bwriadu, dirprwyo unrhyw ran o’r pwerau hyn i swyddogion;
 

 
 

Ÿ

pwerau i drosglwyddo’r cyllidebau rhwng prosiectau cyfalaf yn Nhabl B ac ymrwymo adnoddau yn y blynyddoedd dilynol y tu mewn i’r symiau a nodir yn y Cynllun Cyfalaf ac yn gyson gyda’r fframwaith gyllidebol.
 

 
 

     (10)  Manylir ar gynigion benthyca a buddsoddi mewn adroddiad ar wahân gan y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid) ar Reoli’r Trysorlys ac sydd eisoes wedi ei gymeradwyo gan y Pwyllgor Gwaith.
 

      
 

     (11)  Rhoddir sylw i faterion statudol eraill yn yr adroddiad gan y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid).
 

 
 

 
 

 
 

 
 

Wrth grynhoi, mynegodd y Deilydd Portffolio ei werthfawrogiad i'r cyn Ddeilydd Portffolio, y Cynghorydd John Roberts, ei gyd aelodau ar y Pwyllgor Gwaith a'r Panel Cyllid am eu cyfraniad.  Diolchodd hefyd i'r Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid) a'i staff am eu gwaith gwerthfawr yn llunio cyllideb y Cyngor am 2008/09 ac i Adrannau'r Cyngor am gyrraedd y targedau hynny.  Roedd yn cynnig bod y Cyngor yn derbyn y gyllideb (eitemau 5.1 - 5.3 o'r adroddiad i'r Cyngor).
 

 
 

Cyfeiriodd y Cynghorydd G. O. Parry MBE sylw'r aelodau at Para 4.5 o adroddiad Rheoli'r Trysorlys (Graigwen, Amlwch) gan ddweud nad oedd yr eitem wedi ei chymeradwyo yng nghyfarfod mis Medi o'r Cyngor gan fod archwiliad awdit yn cael ei wneud. Fe allai'r eitem gael ei chymeradwyo heddiw fel gwariant cyfreithlon.  Fodd bynnag, yn adroddiad y Swyddog Monitro ar y pryd, roedd y geiriau 'anghyfreithlon a chroes i'r gyfraith' wedi ei gynnwys.  Gan nad oedd yr ymchwiliad wedi dod i ben ni fyddai'n iawn i'r Cyngor gymeradwyo'r eitem, gan y byddai'n ymddangos yn anghyfreithlon iddo wneud hynny a gyda chanlyniadau difrifol i'r aelodau pe byddent yn ei gymeradwyo ar hyn o bryd.
 

 
 

Yr awgrym gwreiddiol oedd y byddai'r gwariant yn hunan-ariannu, ond nid oedd unrhyw dystiolaeth wedi ei darparu i gefnogi'r cynnig hwnnw. Roedd yna aelodau a swyddogion yn y Siambr oedd wedi cymryd rhan yn y penderfyniad wnaed gan y Pwyllgor Gwaith ac roedd yn teimlo y dylent ystyried eu rhan yn y drafodaeth heddiw.  Roedd yn cynnig y dylai'r eitem gael ei thynnu'n ôl ac os byddai angen pleidlais, fe ddylai fod trwy bleidlais yn cael ei chofnodi.
 

 
 

Mewn ymateb dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid) bod angen i'r Cyngor pan yn mabwysiadu ei gyllideb flynyddol, gadarnhau'r strategaeth i reoli benthyciadau.  Heb y strategaeth, ni allai'r Cyngor symud ymlaen yng nghyswllt rheoli gwariant cyfalaf, benthyciadau a buddsoddiadau.  Roedd yr adroddiad yn cyfeirio at y pryniant hwn, ac yr oedd yn ffeithiol.  Gofynnodd i'r Cyngor gymeradwyo'r adroddiad fel cofnod ffeithiol gan ei fod yn rhan o'r trefniadau disgwyliedig wrth fabwysiadu cyllideb.
 

 
 

Gofynnodd y Cynghorydd G. O. Parry MBE am gyfarwyddyd cyfreithiol ynglyn â hyn a beth fyddai'r goblygiadau i aelodau'r Cyngor o safbwynt codi tâl ychwanegol pebai'r adroddiad yn cael ei gymeradwyo heddiw ?
 

 
 

Dywedodd y Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cyfreithiol / Swyddog Monitro yn ei ateb nad oedd yna unrhyw risg o godi tâl ychwanegol i aelodau'r Cyngor.  Penderfyniad y Pwyllgor Gwaith ydoedd, a'r Pwyllgor hwnnw oedd wedi ei gymeradwyo, ac felly nid oedd unrhyw gyfrifoldeb ar aelodau eraill y Cyngor.  Fel yr oedd y Cyfarwyddwr Cyllid wedi dweud, nid oedd hyn yn ddim ond cydnabyddiaeth o ffaith hanesyddol.
 

 
 

Gofynnodd y Cynghorydd A. M. Jones i'r Deilydd Portffolio os oedd y Pwyllgor Gwaith yn bwriadu cefnogi'r neuaddau cymuned hynny oedd yn gysylltiedig ag ysgolion yng nghyllideb y flwyddyn nesaf ?  Dywedodd y Cynghorydd H. Eifion Jones wrth ateb y byddai'n darparu ateb ysgrifenedig i'r Cynghorydd Jones.
 

 
 

5.2     CYLLIDEB 2008-09 - MABWYSIADU'R PENDERFYNIAD FFURFIOL
 

      
 

     Adroddodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid) - I bwrpas mabwysiadu ei gyllideb am 2008/2009 a phennu lefel y Dreth Gyngor am y flwyddyn bydd raid i’r Cyngor Sir fabwysiadu penderfyniad ffurfiol sy’n delio’n fanwl gyda’r holl faterion cysylltiedig.
 

      
 

     Wrth iddo ystyried cyllideb arfaethedig y Pwyllgor Gwaith, bydd raid i’r Cyngor, hefyd, ystyried yr adroddiad hwn gan y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid).  Mae’n delio gyda materion gofynnol dan Ddeddf Llywodraeth Leol 2003 (“y Ddeddf”) a’r Côd Pwyllog yng nghyswllt Cyllid Cyfalaf i Awdurdodau Lleol (“y Côd Pwyllog”).
 

      
 

     Cadernid yr Amcangyfrifon
 

      
 

     Bydd raid i’r Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid) gyflwyno adroddiad i’r Cyngor ar gadernid yr amcangyfrifon a baratowyd yn ystod y broses o lunio’r gyllideb.
 

      
 

      
 

     Yn ddieithriad, oherwydd ansicrwydd ynghylch digwyddiadau’r dyfodol sy’n cael effaith ar y gyllideb, mae’n rhaid paratoi amcangyfrifon, a’r rheini yn eu tro yn seiliedig ar ragdybiaethau ynghylch beth sy’n debyg o ddigwydd.  Y rhain yw’r elfennau mwyaf o ansicrwydd sy’n cael effaith ar y gyllideb a’r dull a’r modd o ddelio gyda nhw oedd :-
 

      
 

Ÿ

Costau Cyflogaeth
 

Ÿ

Cyfraddau Llog
 

Ÿ

Cyllidebau sy’n dilyn y galw
 

      
 

     Gyda’r rhagymadrodd uchod, mae’r Cyfarwyddwr Corfforaethol yn fodlon bod y gyllideb arfaethedig wedi ei hamcangyfrif yn gadarn.
 

      
 

     Digonolrwydd y Cronfeydd Ariannol wrth Gefn
 

      
 

      
 

     Bydd raid i’r Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid) gyflwyno adroddiad i’r Cyngor ar ddigonolrwydd y cronfeydd wrth gefn arfaethedig.
 

      
 

     Mae wedi adolygu lefel y cronfeydd wrth gefn gan ddilyn dull y adroddwyd arno i’r Pwyllgor Gwaith fel rhan o’r broses paratoi at y gyllideb.
 

      
 

     Sefydlwyd cronfeydd wrth gefn clustnodedig ar gyfer cynlluniau sy’n hysbys i ni, ac ar gyfer ymrwymiadau neu risgiau; ac wrth adolygu lefel bresennol y cronfeydd wrth gefn rhagdybwyd y bydd ymrwymiadau yn cael eu cadw, bydd cynlluniau fel arfer yn cael eu gweithredu, ac y bydd risgiau angen lefel o ddarpariaeth sy’n cyfateb i’w maint ac i’w tebygolrwydd.
 

      
 

     Ar hyn o bryd rhagamcenir y bydd y balansau refeniw cyffredinol yn £6.1m ar 31 Mawrth, 2008.  Mae hwn yn fwy na’r swm a ystyrir yn ddigonol.  Yn yr adroddiad i’r Pwyllgor Gwaith ar 8 Tachwedd, 2007, roedd y Cyfarwyddwr Cyllid yn ystyried y posibilrwydd y buasai defnyddio arian wrth gefn yn angenrheidiol er mwyn ymdopi â setliad drwg 2008/2009.  Fodd bynnag, wedi cadarnhau cyllido ‘llawr’ unwaith-ac-am-byth yn y setliad terfynol, roedd hwn fel rhyddhad fel nad oes angen defnyddio’r arian wrth gefn yn 2008/2009.  Yn y strategaeth tymor canolig amlinellwyd i’r Pwyllgor Gwaith yn Chwefror 2008, mae erbyn hyn yn rhagweld mai 2009/2010 fydd y flwyddyn anoddaf pryd hwyrach y bydd angen tynnu ar yr arian wrth gefn.
 

      
 

     Wedi ystyried yr uchod, roedd yn fodlon y bydd y gyllideb a gynnigir gan y Pwyllgor Gwaith yn gadael y Cyngor gyda chronfeydd ariannol digonol wrth gefn.
 

      
 

     Y Côd Pwyllog
 

      
 

     Mae’r fframwaith deddfwriaethol a gyflwynwyd dan Ddeddf Llywodraeth Leol 2003 yn gorfodi’r Cyngor i ystyried y Côd Pwyllog yng nghyswllt Cyllid Cyfalaf i Awdurdodau Lleol.  Mae’r Pwyllgor Gwaith eisoes wedi rhoddi cadarnhad i hyn.
 

      
 

     Gofynion pennaf y Côd Pwyllog yw bod awdurdodau yn ystyriol o fforddiadwyaeth a phwyll.
 

      
 

Ÿ

Fforddiadwyaeth
 

      
 

     Mae cynigion cyllidebol y Pwyllgor Gwaith yn rhoddi sylw llawn i fforddiadwyaeth.  Yn ddieithriad mae’r gyllideb gyfalaf wedi ei chyllido gan gyfuniad o grantiau allanol, derbynion cyfalaf, cronfeydd refeniw a benthyca.  Mae cyswllt hanfodol rhwng yr arian a ddisgwylir o grantiau ar y naill law a’r hyn sydd wedi ei gymeradwyo neu’n debygol o fewn rheswm ar y llaw arall; bydd rhai cynigion gwario yn cael eu cynnwys yn y gyllideb gyfalaf ond yn amodol ar dderbyn cadarnhad i’r grantiau; oni cheir cadarnhad i’r grantiau yna bydd y cynlluniau yn syrthio.  Mae derbynion cyfalaf yn seiliedig ar werthiannau a wnaed neu sy’n cael eu gwneud; diystyriwyd symiau a ddisgwylir ond sydd heb eu cadarnhau eto fel rhai pendant, ac unrhyw warged neu ddiffyg yn cael ei gludo ymlaen i gyllidebau blynyddoedd y dyfodol.  Mae cyllid refeniw yn ei le yn gyson gyda’r gyllideb refeniw.
 

      
 

      
 

      
 

Ÿ

Benthyca heb gefnogaeth
 

      
 

     Mae’r adroddiad Rheoli Trysorlys yn ymdrin a’r defnydd o fenthyca di-gefnogaeth.  Mae’r Cynllun Busnes Stoc Dai yn rhagweld defnydd o fenthyca di-gefnogaeth o £14m, heibio cyfnod tair blynedd y Cynllun Cyfalaf.
 

      
 

Ÿ

Pwyll
 

      
 

     Rhoddir sylw yn yr adroddiad Rheoli’r Trysorlys i oblygiadau y gyllideb arfaethedig i fenthyciadau a buddsoddiadau allanol a’r Dangosyddion Pwyllog cysylltiedig.
 

      
 

     Bwrdd Gwarchodwyr Tywyn Trewan
 

      
 

     Roedd y Bwrdd Gwarchodwyr yn gorff statudol hir-sefydlog a sefydlwyd i gynnal a chadw comin Tywyn Trewan ac roedd ganddo'r pwerau i gyhoeddi ardoll neu braesept ar gyllideb yr awdurdod hwn.
 

      
 

     Y tro diwethaf i’r Gwarchodwyr gyhoeddi ardoll oedd yn 1992/1993 a hynny am £1,800.   Mae’r Gwarchodwyr â’r hawl i godi ardoll ar y Cyngor hwn a rhaid i’r Cyngor, ar ôl derbyn yr ardoll ei thalu.
 

 
 

     Roedd llythyrau diweddar gan y Bwrdd yn gofyn am osod ardoll o £10,000  i bwrpas gofalu am y Comin yn gyffredinol a’i reoli, clirio ffosydd, cael gwared a eithin a gwella’r mynedfeydd.  Trefnwyd cyfarfod er mwyn deall yn well beth oedd eu bwriadau ac fel cymorth i ymchwilio i’r cefndir.  Nid oedd angen i’r Gwarchodwyr cyhoeddi ardoll ers blynyddoedd oherwydd llwyddo i gyllido’r gwaith o renti ac o incwm arall.  Ond yn ddiweddar daethant i’r casgliad of pentwr o waith i’w wneud fel rhan o’u cyfrifoldebau a dyna’r eglurhad ar yr ardoll.  Eu bwriadu ar hyn o bryd yw codi ardollau llai ym mlynyddoedd y dyfodol unwaith y bydd y pentwr gwaith wedi cael sylw.
 

      
 

     Mae dewis gan y Cyngor, un ai trin eitemau o wariant yn y gyllideb fel treuliau cyffredinol (a chodi’r arian ar y cyfan o’r sir) neu fel treuliau arbennig (codi o’r Dreth Gyngor i’r rhan honno o’r sir sy’n cael buddiannau).  Ac eithrio praeseptau y Cynghorau Tref a Chymuned ni chafodd yr un rhan o gyllideb y Cyngor ei thrin fel treuliau arbennig yn y blynyddoedd diwethaf, peth sy’n cael ei gadarnhau’n flynyddol ym mhenderfyniad y gyllideb.  Yng ngwaith trethol awdurdodau lleol yn gyffredinol eithriadau prin yw treuliau arbennig a rhaid cyflwyno achos cryf iawn cyn gwahaniaethu yn y dull hwn werth godi trethi.  
 

      
 

     Yn achos Tywyn Trewan, mae modd cyflwyno’r rhesymau a ganlyn dros drin yr ardoll fel treuliau arbennig neu dreuliau cyffredinol.
 

      
 

     Mae codi’r ardoll o £10,000 fel treuliau cyffredinol yn cyfateb i ychwanegu 34 ceiniog at Dreth Gyngor Band D y Sir.  Buasai codi’r arian mewn treuliau arbennig ar gymunedau Bodedern, Bryngwran, Llanfair-yn-neubwll a Llanfaelog yn ychwanegu £4.12 at Dreth Gyngor Band D yr ardaloedd hynny.
 

      
 

     Gyda’r cefndir roedd y Cyfarwyddwr Corfforaethol o’r farn nad yw’r achos tros godi treuliau arbennig yn ddigon cryf ac yn enwedig felly o gofio anawsterau gweinyddol a chynseiliau.  Mae’r penderfyniad ar dreuliau arbennig yn cael ei adolygu’n flynyddol a phetai swm uwch o lawer yn cael ei godi efallai y buasai hynny yn ddigon o reswm i wneud penderfyniad gwahanol.  Ar gyfer 2008/2009 roedd y Cyfarwyddwr yn argymell codi’r arian fel treuliau cyffredinol.  Mae lwfans ar gyfer y swm yng nghynigion cyllidebol terfynol y Pwyllgor Gwaith ac o’r herwydd, yn ymarferol, nid oes raid ychwanegu at gynnydd arfaethedig 1.5% yn y Dreth Gyngor.
 

      
 

5.3     MATERION RHEOLI TRYSORLYS
 

      
 

     Cyflwynwyd - adroddiad gan y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid) ar wybodaeth sydd ei hangefn cyn dechrau blwyddyn ariannol newydd o dan Ddeddf Llywodraeth Leol 2003, yr Arweiniad ar Fuddsoddiadau Llywodraeth Leol a gyhoeddwyd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru, a dau gôd ymarfer a gyhoeddwyd gan y Sefydliad Siartredig ar Gyllid Cyhoeddus a Chyfrifeg (CIPFA) : Côd Pwyllog ar gyfer Cyllid Cyfalaf mewn Awdurdodau Lleol ac arweiniad cysylltiedig.
 

      
 

     Yn ei gyfarfod ar 5ed Mawrth 2002 bu i’r Cyngor fabwysiadu Datganiad Polisi Trysorlys newydd a chymalau newydd ynglyn â Rheoli Trysorlys fel a gynghorwyd gan CIPFA ac mewn paratoad ar gyfer ei Reolau Gweithdrefn Ariannol newydd.  O ganlyniad mae’n rhaid cyflwyno’r Strategaeth Rheoli Trysorlys flynyddol i’r Cyngor.  Mae hynny yn gyson â’r Côd Pwyllog a’r Rheoliadau Trefniadau Gweithredol Awdurdodau Lleol (Swyddogaethau a Chyfrifoldebau) (Cymru) 2001 sy’n datgan y dylai’r Pwyllgor Gwaith lunio unrhyw gynllun neu strategaeth i reoli benthyca neu wariant cyfalaf yr awdurdod a threfnu i’r Cyngor llawn ei fabwysiadu.
 

      
 

     Roedd manylion llawn wedi eu darparu o fewn yr adroddiad ar y materion a ganlyn :-
 

      
 

Ÿ

Y Côd Pwyllog
 

Ÿ

Strategaethau Rheoli Trysorlys a Buddsoddi
 

Ÿ

Dangosyddion Pwyllog a Therfynau Benthyca
 

Ÿ

Cyllideb Costau Dyled
 

Ÿ

Effaith Rheoliadau Diwygiedig o’r Canllawiau Statudol Newydd
 

 
 

Dywedodd y Cynghorydd P. M. Fowlie - o ystyried y ffaith bod ymchwiliad yn parhau yng nghyswllt prynu Graigwen, Amlwch (Para 4.5 o adroddiad Rheoli'r Trysorlys) fe ddylai'r Cyngor ohirio gwneud penderfyniad ar yr adroddiad heddiw hyd nes y ceid canlyniad yr archwiliad.  Roedd yn barod i dderbyn eitemau 5.1 a 5.2 yr adroddiad (Atodiad B ac C).
 

 
 

Mewn ymateb, roedd y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid) am dynnu sylw'r aelodau at y goblygiadau o beidio derbyn adroddiad Rheoli'r Trysorlys.  Yng nghymal 2 o'r penderfyniad drafft ar osod y Dreth Gyngor, roedd yn cyfeirio at ddangosyddion pwyllog.  Trwy fabwysiadu'r rhain, roedd y Cyngor yn mabwysiadu'r cefndir a roddir yn yr adroddiad.  Pebai'r Cyngor yn penderfynu peidio â derbyn yr adroddiad Rheoli'r Trysorlys, yna fe fyddai'n gweithredu y tu allan i'r Côd Ymarfer ac efallai y tu allan i gyfraith gwlad.  Fe allai hefyd stopio'r rhaglen gyfalaf yn gyfan gwbl hyd nes y ceid awdurdod i symud ymlaen gyda benthyca'r cyngor.  Roedd yn bwysig, felly, bod y Cyngor yn symud ymlaen i fabwysiadu'r strategaeth a nodi i arian gael ei roi o'r neilltu i brynu'r eiddo tan sylw.
 

 
 

Cynigiodd y Cynghorydd H. Eifion Jones (Deilydd Portffolio) y gyllideb, y Dreth Gyngor, Adroddiad Rheoli'r Trysorlys a Dangosyddion Pwyllog yn ei gyfanrwydd.
 

 
 

O dan ddarpariaethau Rheol y Cyngor 18.5 cytunwyd i gymryd pleidlais wedi ei chofnodi ar y mater.
 

 
 

     O blaid : Y Cynghorwyr Mrs B. Burns MBE, J. Byast, W.J. Chorlton, J.M. Davies, J.A. Edwards,
 

     C.L. Everett, D.R. Hughes, Fflur M. Hughes, W.I. Hughes, E. Jones, G.O. Jones, H.E. Jones, J.A. Jones, R.Ll. Jones, D.L. Roberts, J.A. Roberts, J. Roberts, P.S. Rogers, W.T. Roberts, H.W. Thomas, J. Williams, W.J. Williams MBE.                                   
 

     Cyfanswm - 22
 

      
 

     Yn Erbyn :  Dim
 

      
 

     Ymatal : Y Cynghorwyr E.G. Davies, P.J. Dunning, P.M. Fowlie, R.Ll. Hughes, A.M. Jones,
 

     O. Glyn Jones, T. Jones, B. Owen, R.L. Owen, G.O. Parry MBE, R.G. Parry OBE.
 

      
 

     Cyfanswm - 11
 

      
 

     (Nodyn : Nid oedd y Cynghorwyr E. Schofield a G. W. Roberts OBE yn bresennol yn y cyfarfod yn ystod y bleidlais).
 

      
 

      
 

      
 

      
 

     PENDERFYNWYD
 

      
 

Ÿ

Cadarnhau’r terfynau yn Atodiad A i bwrpas y Côd Pwyllog a Chymal 3.1 Deddf Llywodraeth Leol 2003 o 1 Ebrill 2008.
 

 
 

Ÿ

Cymeradwyo Strategaeth Rheoli’r Trysorlys a’r Strategaeth Fuddsoddi gysylltiedig ar gyfer 2008/2009.
 

 
 

Ÿ

Nodi elfennau costau dyled a’r llog i’w dderbyn yn y cyllidebau refeniw.
 

 
 

5.4     PENDERFYNIAD Y CYNGOR
 

      
 

     Roedd penderfyniad drafft y Cyngor ar osod y Dreth Gyngor am 2008/09 yn ymwneud â'r holl faterion oedd yn gofyn am i benderfyniad gael ei wneud arnynt ac yn codi o gynigion y Pwyllgor Gwaith ar adroddiad hwn.
 

      
 

     1.     PENDERFYNWYD
 

 
 

a)     Yn unol ag argymhellion y Pwyllgor Gwaith, mabwysiadu cyllideb refeniw ar gyfer 2008/09 fel sy'n ymddangos yn y tabl yn Nhabl A ynghlwm.
 

 
 

b)     Yn unol ag argymhellion y Pwyllgor Gwaith, mabwysiadu cynllun cyfalaf tair blynedd fel sy'n ymddangos yn Nhabl C.
 

 
 

c)     Mabwysiadu cyllideb gyfalaf ar gyfer 2008/09 gydag ymrwymiadau i'r blynyddoedd dilynol fel sy'n ymddangos yn Nhabl B.
 

 
 

ch)     Dirprwyo i'r Pwyllgor Gwaith am y flwyddyn ariannol 2008/09 y pwerau i drosglwyddo cyllidebau rhwng penawdau  fel a ganlyn:
 

 
 

     i)     Pwerau heb eu cyfyngu i wario'r penawdau cyllideb yn Nhabl A ar yr amcan, gwasanaeth neu prosiect a enwir;
 

     ii)     Cyfyngu i ddim y swm y gaiff y Pwyllgor Gwaith  wyro rhwng y penawdau yn Nhabl A;
 

     iii)     Pwerau heb eu cyfyngu i wyro allan o'r gronfa wrth gefn canolog, y gronfa Grant Cymell Perfformiad,  neu incwm arall newydd neu ychwanegol;
 

     iv)     pwerau i drosglwyddo o weddill yr arian Cynllun Cymell Twf Busnes i Awdurdodau Lleol tuag at ddelio a Iechyd a Diogelwch ac Asesiadau Risg Tân;
 

     v)     pwerau i drosglwyddo o'r gronfa wrth gefn gwelliannau hamdden i gefnogi cynigion sy'n gwella asedau'r Gwasanaeth Hamdden a chyfleusterau chwaraeon strategol.
 

     vi)     pwerau i drosglwyddo'r cyllidebau rhwng prosiectau cyfalaf yn Nhabl B ac ymrwymo adnoddau yn y blynyddoedd dilynol y tu mewn i'r symiau a nodir yn y Cynllun Cyfalaf yn Nhabl C ac yn gyson gyda'r fframwaith gyllidebol.
 

 
 

d)     Cadarnhau y daw'r eitemau a i ch yn rhan o fframwaith gyllideb y Cyngor.
 

 
 

 
 

2.     PENDERFYNWYD pennu'r dangosyddion pwyllog sy'n amcangyfrifon am 2008/09 ymlaen fel sy'n ymddangos yn Nhabl Ch gan gadarnhau'r terfynau ar fenthyca a buddsoddi  sydd wedi eu nodi yn eitemau 10,11 a 14 i 17 yn y tabl.
 

 
 

 
 

 
 

3.     PENDERFYNWYD mabwysiadu a chadarnhau i bwrpas y flwyddyn ariannol 2008/09 benderfyniad y Cyngor Sir a gynhaliwyd ar 10 Mawrth 1998, bod y Cyngor Sir yn pennu lefel y disgownt sy'n gymwys i'r Dosbarth  penodedig A a Dosbarth penodedig B o anheddau i bwrpas Adran 12 Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992 (a ddiwygiwyd), a ddisgrifir gan Rheoliadau'r Dreth Gyngor (Dosbarthau Rhagnodedig ar Anheddau) (Cymru) 1998, fel a ganlyn:-
 

 
 

     Dosbarth Penodedig A     Dim Disgownt
 

     Dosbarth Penodedig B     Dim Disgownt
 

 
 

4.     PENDERFYNWYD mabwysiadu a chadarnhau i bwrpas y flwyddyn ariannol 2008/09, benderfyniad y Cyngor Sir a gynhaliwyd ar 6 Mawrth 2007 bod y Cyngor Sir yn pennu lefel disgownt sy'n briodol i Ddosbarth Penodedig C dan Rhan 12 o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992 (a ddiwygiwyd), a ddisgrifir gan y Rheoliadau Awdurdodau Lleol (Cyfrifo Sail y Dreth Gyngor) a'r Dreth Gyngor (Dosbarthiadau Rhagnodedig ar Anheddau) (Cymru) (Diwygio) 2004, fel a ganlyn:-
 

           
 

     Dosbarth Penodedig C     Dim Disgownt
 

 
 

5.     Nodi fod y Cyngor yn ei gyfarfod ar 28 Chwefror 1996 wedi penderfynu na fydd yn trin y costau yr â'r Cyngor iddynt yn rhan o'i ardal nac wrth gyfarfod unrhyw gais neu gais arbennig fel costau arbennig a bod y penderfyniadau i barhau mewn grym hyd oni fyddant yn cael ei diddymu'n benodol.
 

 
 

6.     Y dylid nodi i'r Pwyllgor Gwaith, yn ei gyfarfod ar 10 Rhagfyr 2007 bennu'r symiau a ganlyn ar gyfer y flwyddyn 2008/09 yn unol â'r rheoliadau a luniwyd dan Adran 33(5) Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992:-
 

 
 

a)     29,418.92 yw'r swm a bennwyd gan y Pwyllgor Gwaith, yn unol â rheoliad 3 Rheoliadau Awdurdodau Lleol, (Cyfrifiad o Sail y Dreth Gyngor) (Cymru) 1995, yn sail y Dreth Gyngor am y flwyddyn.
 

 
 

b)          Rhan o ardal y Cyngor:
 

 

Amlwch

1,426.04

 

Biwmares

1,051.07

 

Caergybi

3,681.90

 

 

Llangefni

1,832.39

 

Porthaethwy

1,391.63

 

Llanddaniel-fab

341.67

 

Llanddona

343.35

 

Cwm Cadnant

1,133.06

 

Llanfair Pwllgwyngyll

1,299.90

 

Llanfihangel Esceifiog

603.53

 

Bodorgan

418.72

 

Llangoed

615.61

 

Llangristiolus a Cherrigceinwen

554.05

 

Llanidan

387.19

 

Rhosyr

965.58
 

 

Penmynydd

178.78

 

Pentraeth

493.59

 

Moelfre

594.47

 

Llanbadrig

632.34

 

Llanddyfnan

459.78

 

Llaneilian

534.41

 

Llannerch-y-medd

487.95

 

Llaneugrad

189.00

 

 

Llanfair Mathafarn Eithaf

1,747.88

 

Cylch y Garn

386.47

 

Mechell

529.05

 

Rhos-y-bol

444.11

 

Aberffraw

274.91

 

Bodedern

402.43

 

Bodffordd

395.00

 

 

Trearddur

1,207.56

 

Tref Alaw

248.19

 

Llanfachraeth

223.75

 

Llanfaelog

1,132.77

 

Llanfaethlu

272.28

 

Llanfair-yn-neubwll

571.92

 

Y Fali

957.82

 

Bryngwran

319.16

 

Rhoscolyn

341.82

 

Trewalchmai

347.79
 

 
 

sef y symiau a bennwyd gan y Pwyllgor Gwaith, yn unol â rheoliad 6 y Rheoliadau, yn symiau sail y dreth gyngor ar gyfer y flwyddyn gyda golwg ar y tai annedd yn y rhannau hynny o'i ardal lle bo un eitem arbennig neu fwy'n berthnasol.
 

 
 

7.     Bod y symiau a ganlyn bellach yn cael eu pennu gan y Cyngor ar gyfer y flwyddyn 2008/09  yn unol ag Adrannau 32 i 36  Deddf Cyllid  Llywodraeth Leol  1992:-
 

 
 

a)

£169,565,362.95     sef cyfanswm y symiau y mae'r Cyngor yn eu  hamcangyfrif ar gyfer yr eitemau a nodwyd yn Adran 32(2) (a) i (d) y Ddeddf.
 

 
 

b)

£  54,974,108.00     sef cyfanswm y symiau y mae'r Cyngor yn eu hamcangyfrif ar gyfer eitemau a nodwyd yn Adran 32(3) (a) ac (c) y Ddeddf.
 

 
 

c)

£114,591,254.95     sef y swm sy'n cyfateb i'r gwahaniaeth rhwng cyfanswm 7(a) uchod a chyfanswm 7(b) uchod, a bennwyd gan y Cyngor, yn unol ag Adran 32(4) y Ddeddf, yn gyllideb angenrheidiol ar gyfer y flwyddyn.
 

 
 

ch)

£  91,249,162.00     sef cyfanswm y symiau y mae'r Cyngor yn amcangyfrif y byddant yn daladwy yn ystod y flwyddyn i gronfa'r cyngor gyda golwg ar drethi annomestig a ailddosberthir, a grant cynnal refeniw gan dynnu unrhyw swm a bennwyd yn unol ag Adran 33(3B) y Ddeddf.
 

 
 

d)

£            793.64     sef y swm yn 7(c) uchod llai'r swm yn 7(ch) uchod, gan rannu'r cyfan â'r swm a nodir yn 6(a) uchod, a bennwyd gan y Pwyllgor Gwaith, yn unol ag Adran 33(1) y Ddeddf, sef sail y dreth gyngor am y flwyddyn.
 

 
 

dd)

£      783,664.95     sef cyfanswm yr holl eitemau arbennig y cyfeirir atynt yn Adran 34(1) y Ddeddf.
 

e)

£            766.80     sef y swm yn 7(d) uchod llai'r canlyniad a geir wrth rannu'r swm yn 7(dd) uchod â'r swm yn 6(a) uchod, a bennwyd gan y Pwyllgor Gwaith, yn unol ag Adran 34 (2) y Ddeddf, sef sail y dreth gyngor am y flwyddyn ar gyfer tai annedd yn y rhannau honno o'r ardal lle na bo unrhyw eitem arbennig yn berthnasol.
 

 
 

     f)     Rhan  o ardal y Cyngor
 

 

 

 

D

 

Amlwch

£

813.80

 

Biwmares

£

791.62

 

Caergybi

£

825.46

 

Llangefni

£

817.38

 

Porthaethwy

£

812.68

 

Llanddaniel-fab

£

782.17

 

Llanddona

£

781.36

 

Cwm Cadnant

£

790.63

 

Llanfair Pwllgwyngyll

£

790.65

 

Llanfihangel Esceifiog

£

782.13

 

Bodorgan

£

775.16

 

Llangoed

£

780.95

 

Llangristiolus a Cherrigceinwen

£

773.80
 

 

Llanidan

£

785.52

 

Rhosyr

£

783.29

 

Penmynydd

£

775.19

 

Pentraeth

£

787.06

 

Moelfre

£

782.29

 

Llanbadrig

£

775.50

 

Llanddyfnan

£

779.85

 

Llaneilian

£

778.30

 

Llannerch-y-medd

£

776.20

 

Llaneugrad

£

784.26

 

Llanfair Mathafarn Eithaf

£

792.26

 

Cylch y Garn

£

777.80

 

Mechell

£

776.25

 

Rhos-y-bol

£

780.31

 

Aberffraw

£

788.26

 

Bodedern

£

779.22

 

Bodffordd

£

778.19

 

Trearddur

£

781.67

 

Tref Alaw

£

777.28

 

Llanfachraeth

£

780.54
 

 

Llanfaelog

£

782.25

 

Llanfaethlu

£

775.98

 

Llanfair-yn-neubwll

£

779.04

 

Y Fali

£

782.98

 

Bryngwran

£

785.60

 

Rhoscolyn

£

773.38

 

Trewalchmai

£

782.61
 

 
 

sef y symiau a geir trwy ychwanegu at y swm a geir yn 7(e) uchod symiau'r eitem neu'r eitemau arbennig sy'n berthnasol i dai annedd yn y rhannau hynny o ardal y Cyngor y cyfeiriwyd atynt uchod wedi'u rhannu ym mhob achos gan y swm yn 6(b) uchod, a bennwyd gan y Pwyllgor Gwaith yn unol ag Adran 34(3) y Ddeddf, sef sail y dreth gyngor am y flwyddyn ar gyfer tai annedd yn y rhannau hynny o'i ardal lle bo un eitem arbennig neu fwy'n berthnasol.
 

 
 
 

 

 

 

 

 

Bandiau Prisiau

 

 

 

            ff)

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Amlwch

£

542.53

632.96

723.38

813.80

994.64

1,175.49

1,356.33

1,627.60

1,898.87

 

Biwmares

£

527.75

615.70

703.66

791.62

967.53

1,143.45

1,319.36

1,583.24

1,847.11

 

Caergybi

£

550.31

642.02

733.74

825.46

1,008.90

1,192.33

1,375.77

1,650.92

1,926.07

 

Llangefni

£

544.92

635.74

726.56

817.38

999.03

1,180.67

1,362.31

1,634.77

1,907.23
 

 

 

 

 

 

Bandiau Prisiau

 

 

 

            ff)

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Porthaethwy

£

541.79

632.09

722.38

812.68

993.28

1,173.87

1,354.47

1,625.36

1,896.26

 

Llanddaniel-fab

£

521.44

608.35

695.26

782.17

955.98

1,129.79

1,303.61

1,564.33

1,825.05

 

Llanddona

£

520.91

607.73

694.54

781.36

955.00

1,128.63

1,302.27

1,562.72

1,823.18

 

Cwm Cadnant

£

527.09

614.93

702.78

790.63

966.32

1,142.02

1,317.72

1,581.26

1,844.80

 

Llanfair Pwllgwyngyll

£

527.10

614.95

702.80

790.65

966.35

1,142.05

1,317.75

1,581.30

1,844.85

 

Llanfihangel Esceifiog

£

521.42

608.32

695.22

782.13

955.93

1,129.74

1,303.54

1,564.25

1,824.96

 

Bodorgan

£

516.77

602.90

689.03

775.16

947.42

1,119.67

1,291.93

1,550.32

1,808.70
 

 

 

 

 

 

Bandiau Prisiau

 

 

 

            ff)

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Llangoed

£

520.63

607.41

694.18

780.95

954.50

1,128.04

1,301.59

1,561.90

1,822.22

 

Llangristiolus a Cherrigceinwen

£

515.87

601.85

687.82

773.80

945.76

1,117.71

1,289.67

1,547.60

1,805.54

 

Llanidan

£

523.68

610.96

698.24

785.52

960.09

1,134.65

1,309.21

1,571.05

1,832.89

 

Rhosyr

£

522.20

609.23

696.26

783.29

957.36

1,131.43

1,305.49

1,566.59

1,827.69

 

Penmynydd

£

516.79

602.93

689.06

775.19

947.45

1,119.72

1,291.98

1,550.38

1,808.78

 

Pentraeth

£

524.71

612.16

699.61

787.06

961.96

1,136.86

1,311.77

1,574.12

1,836.47

 

Moelfre

£

521.53

608.45

695.37

782.29

956.14

1,129.98

1,303.82

1,564.59

1,825.35
 

 

 

 

 

 

Bandiau Prisiau

 

 

 

            ff)

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Llanbadrig

£

517.00

603.16

689.33

775.50

947.83

1,120.16

1,292.50

1,551.00

1,809.49

 

Llanddyfnan

£

519.90

606.55

693.20

779.85

953.15

1,126.45

1,299.75

1,559.70

1,819.65

 

Llaneilian

£

518.87

605.34

691.82

778.30

951.25

1,124.21

1,297.16

1,556.60

1,816.03

 

Llannerch-y-medd

£

517.47

603.71

689.96

776.20

948.69

1,121.18

1,293.67

1,552.41

1,811.14

 

Llaneugrad

£

522.84

609.98

697.12

784.26

958.54

1,132.82

1,307.10

1,568.52

1,829.94

 

Llanfair Mathafarn Eithaf

£

528.17

616.20

704.23

792.26

968.32

1,144.37

1,320.43

1,584.52

1,848.60

 

Cylch y Garn

£

518.53

604.95

691.38

777.80

950.64

1,123.48

1,296.33

1,555.59

1,814.86
 

 

 

 

 

 

Bandiau Prisiau

 

 

 

            ff)

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Mechell

£

517.50

603.75

690.00

776.25

948.75

1,121.25

1,293.75

1,552.50

1,811.25

 

Rhos-y-bol

£

520.21

606.91

693.61

780.31

953.71

1,127.11

1,300.52

1,560.62

1,820.72

 

Aberffraw

£

525.51

613.09

700.68

788.26

963.43

1,138.60

1,313.77

1,576.52

1,839.28

 

Bodedern

£

519.48

606.06

692.64

779.22

952.39

1,125.55

1,298.71

1,558.45

1,818.19

 

Bodffordd

£

518.79

605.26

691.73

778.19

951.12

1,124.06

1,296.99

1,556.38

1,815.78

 

Trearddur

£

521.11

607.96

694.81

781.67

955.37

1,129.07

1,302.78

1,563.33

1,823.89

 

Tref Alaw

£

518.18

604.55

690.91

777.28

950.00

1,122.73

1,295.46

1,554.55

1,813.64
 

 

 

 

 

 

Bandiau Prisiau

 

 

 

            ff)

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Llanfachraeth

£

520.36

607.09

693.81

780.54

953.99

1,127.45

1,300.90

1,561.08

1,821.26

 

Llanfaelog

£

521.50

608.42

695.33

782.25

956.08

1,129.92

1,303.75

1,564.50

1,825.25

 

Llanfaethlu

£

517.32

603.54

689.76

775.98

948.42

1,120.86

1,293.30

1,551.96

1,810.62

 

Llanfair-yn-neubwll

£

519.36

605.92

692.48

779.04

952.16

1,125.28

1,298.40

1,558.08

1,817.76

 

Y Fali

£

521.99

608.99

695.98

782.98

956.98

1,130.97

1,304.97

1,565.97

1,826.96

 

Bryngwran

£

523.73

611.02

698.31

785.60

960.18

1,134.75

1,309.33

1,571.20

1,833.07

 

Rhoscolyn

£

515.59

601.52

687.45

773.38

945.25

1,117.11

1,288.97

1,546.76

1,804.56
 

 

 

 

 

 

Bandiau Prisiau

 

 

 

            ff)

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Trewalchmai

£

521.74

608.70

695.66

782.61

956.53

1,130.44

1,304.30

006

1,565.23

1,826.10
 

 
 

sef  y symiau a geir trwy luosi'r symiau yn 7(e) a 7(f) uchod a'r rhif sydd, yn ôl y cyfrannau a nodir yn Adran 5(1) y Ddeddf, yn berthnasol i dai annedd a restrir mewn band prisiau arbennig wedi'i rannu a'r rhif sydd yn ôl y cyfrannau hynny'n berthnasol i dai a restrir ym mand prisiau D, a bennir gan y Pwyllgor Gwaith, yn unol ag Adran 36(1) y Ddeddf, yn symiau sydd i'w hystyried ar gyfer y flwyddyn gyda golwg ar y categoriau o dai annedd a restrir yn y gwahanol fandiau prisiau.
 

 
 

8.     Y dylid nodi ar gyfer y flwyddyn 2008/09 fod Awdurdod Heddlu Gogledd Cymru wedi nodi'r symiau a ganlyn mewn praesept a roddwyd i'r Cyngor, yn unol ag Adran 40 Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992, ar gyfer pob un o'r categoriau o dai annedd a ddangosir isod:-
 

 
 

     Awdurdod Praeseptio                                 Band Prisiau          
 

 

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Awdurdod Heddlu Gogledd Cymru

124.12

144.81

165.49

186.18

227.55

268.93

310.30

372.36

434.42
 

 
 

9.     Wedi pennu'r cyfanswm ym mhob achos o'r symiau yn 7(ff) a 8 uchod, bod y Cyngor, yn unol ag Adran 30(2) Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992, drwy hyn, yn pennu'r symiau a ganlyn ar gyfer y dreth gyngor yn y flwyddyn 2008/09  ar gyfer pob categori o dai annedd a ddangosir isod:-
 

 
 

 

 

 

 

 

          Bandiau Prisiau

 

 

 

 

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Amlwch

£

666.65

777.77

888.87

999.98

1,222.19

1,444.42

1,666.63

1,999.96

2,333.29

 

Biwmares

£

651.87

760.51

869.15

977.80

1,195.08

1,412.38

1,629.66

1,955.60

2,281.53

 

Caergybi

£

674.43

786.83

899.23

1,011.64

1,236.45

1,461.26

1,686.07

2,023.28

2,360.49
 

 

 

 

 

 

          Bandiau Prisiau

 

 

 

 

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Llangefni

£

669.04

780.55

892.05

1,003.56

1,226.58

1,449.60

1,672.61

2,007.13

2,341.65

 

Porthaethwy

£

665.91

776.90

887.87

998.86

1,220.83

1,442.80

1,664.77

1,997.72

2,330.68

 

Llanddaniel-fab

£

645.56

753.16

860.75

968.35

1,183.53

1,398.72

1,613.91

1,936.69

2,259.47

 

Llanddona

£

645.03

752.54

860.03

967.54

1,182.55

1,397.56

1,612.57

1,935.08

2,257.60

 

Cwm Cadnant

£

651.21

759.74

868.27

976.81

1,193.87

1,410.95

1,628.02

1,953.62

2,279.22

 

Llanfair Pwllgwyngyll

£

651.22

759.76

868.29

976.83

1,193.90

1,410.98

1,628.05

1,953.66

2,279.27

 

Llanfihangel Esceifiog

£

645.54

753.13

860.71

968.31

1,183.48

1,398.67

1,613.84

1,936.61

2,259.38
 

 

 

 

 

 

          Bandiau Prisiau

 

 

 

 

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Bodorgan

£

640.89

747.71

854.52

961.34

1,174.97

1,388.60

1,602.23

1,922.68

2,243.12

 

Llangoed

£

644.75

752.22

859.67

967.13

1,182.05

1,396.97

1,611.89

1,934.26

2,256.64

 

Llangristiolus a Cherrigceinwen

£

639.99

746.66

853.31

959.98

1,173.31

1,386.64

1,599.97

1,919.96

2,239.96

 

Llanidan

£

647.80

755.77

863.73

971.70

1,187.64

1,403.58

1,619.51

1,943.41

2,267.31

 

Rhosyr

£

646.32

754.04

861.75

969.47

1,184.91

1,400.36

1,615.79

1,938.95

2,262.11

 

Penmynydd

£

640.91

747.74

854.55

961.37

1,175.00

1,388.65

1,602.28

1,922.74

2,243.20

 

Pentraeth

£

648.83

756.97

865.10

973.24

1,189.51

1,405.79

1,622.07

1,946.48

2,270.89
 

 

 

 

 

 

          Bandiau Prisiau

 

 

 

 

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Moelfre

£

645.65

753.26

860.86

968.47

1,183.69

1,398.91

1,614.12

1,936.95

2,259.77

 

Llanbadrig

£

641.12

747.97

854.82

961.68

1,175.38

1,389.09

1,602.80

1,923.36

2,243.91

 

Llanddyfnan

£

644.02

751.36

858.69

966.03

1,180.70

1,395.38

1,610.05

1,932.06

2,254.07

 

Llaneilian

£

642.99

750.15

857.31

964.48

1,178.80

1,393.14

1,607.46

1,928.96

2,250.45

 

Llannerch-y-medd

£

641.59

748.52

855.45

962.38

1,176.24

1,390.11

1,603.97

1,924.77

2,245.56

 

Llaneugrad

£

646.96

754.79

862.61

970.44

1,186.09

1,401.75

1,617.40

1,940.88

2,264.36

 

Llanfair Mathafarn Eithaf

£

652.29

761.01

869.72

978.44

1,195.87

1,413.30

1,630.73

1,956.88

2,283.02
 

 

 

 

 

 

          Bandiau Prisiau

 

 

 

 

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Cylch y Garn

£

642.65

749.76

856.87

963.98

1,178.19

1,392.41

1,606.63

1,927.95

2,249.28

 

Mechell

£

641.62

748.56

855.49

962.43

1,176.30

1,390.18

1,604.05

1,924.86

2,245.67

 

Rhos-y-bol

£

644.33

751.72

859.10

966.49

1,181.26

1,396.04

1,610.82

1,932.98

2,255.14

 

Aberffraw

£

649.63

757.90

866.17

974.44

1,190.98

1,407.53

1,624.07

1,948.88

2,273.70

 

Bodedern

£

643.60

750.87

858.13

965.40

1,179.94

1,394.48

1,609.01

1,930.81

2,252.61

 

Bodffordd

£

642.91

750.07

857.22

964.37

1,178.67

1,392.99

1,607.29

1,928.74

2,250.20

 

Trearddur

£

645.23

752.77

860.30

967.85

1,182.92

1,398.00

1,613.08

1,935.69

2,258.31
 

 

 

 

 

 

          Bandiau Prisiau

 

 

 

 

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Tref Alaw

£

642.30

749.36

856.40

963.46

1,177.55

1,391.66

1,605.76

1,926.91

2,248.06

 

Llanfachraeth

£

644.48

751.90

859.30

966.72

1,181.54

1,396.38

1,611.20

1,933.44

2,255.68

 

Llanfaelog

£

645.62

753.23

860.82

968.43

1,183.63

1,398.85

1,614.05

1,936.86

2,259.67

 

Llanfaethlu

£

641.44

748.35

855.25

962.16

1,175.97

1,389.79

1,603.60

1,924.32

2,245.04

 

Llanfair-yn-neubwll

£

643.48

750.73

857.97

965.22

1,179.71

1,394.21

1,608.70

1,930.44

2,252.18

 

Y Fali

£

646.11

753.80

861.47

969.16

1,184.53

1,399.90

1,615.27

1,938.33

2,261.38

 

Bryngwran

£

647.85

755.83

863.80

971.78

1,187.73

1,403.68

1,619.63

1,943.56

2,267.49
 

 

 

 

 

 

          Bandiau Prisiau

 

 

 

 

Rhan o Ardal y Cyngor

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

 

Rhoscolyn

£

639.71

746.33

852.94

959.56

1,172.80

1,386.04

1,599.27

1,919.12

2,238.98

 

Trewalchmai

£

645.86

753.51

861.15

968.79

1,184.08

1,399.37

1,614.66

1,937.59

2,260.52
 

 
 

6

RHYDDHAD TRETHOL DEWISOL I ELUSENNAU A CHYRFF DIM ELW
 

      
 

     Adroddwyd gan y Pennaeth Gwasanaeth (Cyllid) - Ar eiddo annomestig (ac eithrio rhai categoriau penodol, megis eiddo yn gysylltiedig ag amaethyddiaeth neu â’r methedig) rhaid talu trethi annomestig.  Fel arfer gelwir y trethi hyn yn ‘trethi busnes’, ond nid busnesau, yn yr ystyr gyffredin, yw’r holl drethdalwyr hyn.  Mae system o gynnig cymorth wedi ei llunio i liniaru pwysau’r trethi ar ddeiliaid adeiladau i ddibenion heblaw busnes.
 

      
 

     Rhaid i awdurdodau lleol Cymru roi cymorth mandadol gyda’r trethi dan ddarpariaethau Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1988 (Deddf 88).  Hefyd dan y Ddeddf hon gall awdurdodau lleol ganiatáu cymorth dewisol neu rhyddhad rhag talu hyd at 100% o’r trethi taladwy.
 

      
 

     Telir rhan o gostau’r rhyddhad dewisol o’r Gronfa Trethi Annomestig Cenedlaethol (NNDR) (h.y. Cynulliad Cenedlaethol Cymru - y Cynulliad) a chan drethdalwyr y cynghorau lleol.
 

      
 

     Wrth weithredu ar ddisgresiwn rhaid i’r Cyngor ystyried pob cais fesul un yn ôl eu haeddiant.  Ond mae’r Cyngor wedi penderfynu mai rhesymol hefyd yw darparu meini prawf a fydd o gymorth i gael cysondeb rhwng y naill achos a’r llall.  Ar 28 Ebrill 2003 mabwysiadodd y Pwyllgor Gwaith ganllawiau polisi sy’n cyffwrdd â rhan fwyaf o’r achosion rhagweladwy a phenderfynwyd y dylid mabwysiadu’r canllawiau polisi hyn i elusennau a chyrff dim elw am gyfnod o 5 mlynedd - h.y. hyd at 31 Mawrth 2008.  Mabwysiadwyd y canllawiau hyn ar ôl cyfnod o ymgynghori gyda chydranddeiliaid perthnasol.
 

      
 

     Mae’r canllawiau polisi a fabwysiadwyd bum mlynedd yn ôl a’r pwerau dirprwyol perthnasol a roddwyd i swyddogion wedi cyflawni’r nodau sydd gan y Pwyllgor Gwaith, sef sicrhau cysondeb wrth ddehongli a hwyluso gwaith gweinyddol.  Wrth gyflwyno categoriau E(1) hyd at F(2) mae’r swyddogion wedi medru roddi rhyddhad heb orfod mynd yn ôl dro ar ôl tro at y Pwyllgor Gwaith i gael penderfyniad.  Yn wir mae’r ystwythder dan gategoriau E(1) - F(2) wedi golygu na fu’n rhaid defnyddio categori G o gwbl.  (Roedd manylion am y categorïau hyn wedi eu rhestru yn Atodiad 'A' o'r adroddiad i'r Pwyllgor hwn).
 

      
 

     Felly mi fedrwn yn gyffredinol dybio bod y canllawiau polisi a fabwysiadwyd bum mlynedd yn ôl wedi bod yn llwyddiant, yn gyffredinol.
 

      
 

     PENDERFYNWYD ailfabwysiadu’r canllawiau polisi am bum mlynedd arall, sef hyd at 31 Mawrth, 2013.  Wrth wneud hynny mae’r ‘Army and Air Cadet Associations’ yn cael eu hychwanegu at y sefydliadau hynny a restrir dan Gategori A(1).
 

      
 

7     ADOLYGU RHANBARTHAU PLEIDLEISIO A MANNAU PLEIDLEISIO
 

      
 

     Adroddwyd gan yr Aelod Portffolio (Llywodraethu Corfforaethol) - Mae Deddf Gweinyddiaeth Etholiadol 2006, yn rhoi dyletswydd ar y Cyngor i adolygu’r holl ranbarthau a mannau pleidleisio erbyn diwedd 2007, ac o leiaf pob pedair blynedd ar ôl hynny.
 

      
 

     Mae’n rhaid i Awdurdodau Lleol rannu eu hardaloedd yn rhanbarthau pleidleisio i bwrpas etholiadau seneddol a dynodi mannau pleidleisio ar gyfer y rhanbarthau hynny a’u hadolygu’n gyson.
 

      
 

     Cynhaliwyd yr Adolygiad mewn dwy ran.  ‘Roedd y rhan gyntaf yn cynnwys swyddogion yn ymweld â phob safle i adolygu’r lleoliad, y cyfleusterau a’r hygyrchedd i etholwyr gan gynnwys etholwyr a chanddynt anableddau.  Gwnaed y gwaith hwn yn 2006.  Yna, yn 2007 ymgynghorwyd yn eang gyda’r cyhoedd, gan gynnwys etholwyr, pleidiau gwleidyddol a Medrwn Môn.  Gofynnwyd am eu sylwadau ar y rhanbarthau pleidleisio, y mannau pleidleisio a’r gorsafoedd pleidleisio.  Roedd hyn yn cynnwys rhybuddion cyhoeddus a rhybuddion yn y wasg ynghyd â gohebu’n uniongyrchol gyda chynghorau tref a chymuned ledled y Sir.  
 

      
 

     Ni chafwyd unrhyw sylwadau yn gofyn am adolygu’r rhanbarthau pleidleisio, y mannau pleidleisio na’r gorsafoedd pleidleisio.  Er bod arolygon o safleoedd wedi nodi bod angen gwneud gwelliannau i rai adeiladau ‘roedd y materion hyn, yn gyffredinol, yn cael sylw gan y perchenogion, sef y cynghorau cymuned fel arfer, ac nid oedd rheswm i ystyried ail-leoli.
 

      
 

     Ni chafwyd unrhyw sylwadau ynghylch lleoliad rhanbarthau pleidleisio, mannau pleidleisio na gorsafoedd pleidleisio yn dilyn etholiadau Cynulliad Cenedlaethol Cymru ar 3 Mai 2007.
 

      
 

     PENDERFYNWYD nodi a chadarnhau'n ffurfiol ganlyniadau'r adolygiad fel eu hadroddwyd.
 

      
 

8     STRATEGAETH DAI LEOL YNYS MÓN 2007-2012
 

      
 

     Adroddwyd - bod y Pwyllgor Gwaith ar 25 Chwefror, 2008 wedi penderfynu fel a ganlyn yng nghyswllt y strategaeth :-
 

      
 

     “Cymeradwyo a mabwysiadu Strategaeth Dai Lleol Ynys Môn am 2007-2012 a’r Cynllun Gweithredu, yn amodol ar gymeradwyo unrhyw oblygiadau cost yn y dyfodol”.
 

      
 

     “Cadarnhau’r penderfyniad i beidio â gwneud Asesiad Amgylcheddol Strategol ar y Strategaeth”.
 

      
 

     Gofynnodd y Cynghorydd R. Ll. Hughes faint yn union o grantiau tai preifat yr oedd y Cyngor wedi eu rhoi yn ystod y flwyddyn ariannol bresennol ?
 

      
 

     Dywedodd y Deilydd Portffolio yn ei ateb y byddai'n darparu ateb ysgrifenedig i'r Cynghorydd Hughes ynglyn â hyn.
 

      
 

     PENDERFYNWYD cymeradwyo penderfyniad y Pwyllgor Gwaith yn y cyswllt hwn.
 

 
 

9

STRATEGAETH IECHYD, GOFAL CYMDEITHASOL A LLES 2008-11
 

      
 

     Adroddwyd - bod y Pwyllgor Gwaith ar 25 Chwefror, 2008 wedi penderfynu fel a ganlyn yng nghyswllt adroddiad y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Tai a Gwasanaethau Cymdeithasol) ar y Strategaeth uchod :-
 

      
 

     “PENDERFYNWYD cymeradwyo mewn egwyddor y Strategaeth Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Lles 2008-11 (yn amodol ar gymeradwyo unrhyw oblygiadau cost yn y dyfodol) a’i fod yn cael ei gyflwyno i gyfarfod o’r Cyngor Sir llawn ar 4 Mawrth 2008 i’w fabwysiadu’n ffurfiol.”
 

      
 

     PENDERFYNWYD cymeradwyo penderfyniad y Pwyllgor Gwaith yn y cyswllt hwn.
 

      
 

10     CANLLAWIAU CYNLLUNIO ATODOL
 

      
 

     Cyflwynwyd - adroddiad gan y Pennaeth Gwasanaeth (Cynllunio) fel y cafodd yr adroddiad hwnnw ei gyflwyno i’r Pwyllgor Gwaith a gyfarfu ar 28 Chwefror, 2008 mewn perthynas ar Canllawiau Cynllunio Atodol fel a ganlyn :-
 

      
 

Ÿ

CANLLAWIAU DYLUNIO AR GYFER YR AMGYLCHEDD TREFOL A GWLEDIG
 

 
 

Ÿ

SAFONAU PARCIO
 

 
 

Ÿ

GOBLYGIADAU CYNLLUNIO (CYTUNDEBAU ADRAN 106)
 

      
 

     Adroddwyd - bod y Pwyllgor Gwaith wedi penderfynu fel a ganlyn yng nghyswllt y Canllawiau Cynllunio Atodol uchod :-
 

      
 

     “cymeradwyo cynnwys y Cyfarwyddiadau Cynllunio Atodol uchod a’u bod yn cael eu cyflwyno i’r Cyngor llawn i’w mabwysiadu gydag argymhelliad eu bod yn dod yn weithredol o 25 Chwefror, 2008.”
 

      
 

     Roedd y Cynghorydd C. L. Everett am gyfeirio sylw'r aelodau at y Cyfarwyddyd Cynllunio Atodol ar Ymrwymiadau Cynllunio (Cytundebau Adran 106).  Roedd o'r farn y dylai swyddogion gryfhau'r geiriau a geir o fewn y ddogfen yng nghyswllt yr amodau a osodir ar y datblygwyr, boed hwy yn ddatblygwyr preifat neu'r awdurdod lleol, o safbwynt plannu, cynnal a chadw coed a llwynni, yn arbennig mewn llecynnau cyhoeddus.  Roedd yn ymwybodol o'r problemau geir gyda choed yn gordyfu ac yn rhwystro i Gamerâu Goruchwylio allu gweld a dail yn blocio draeniau ac yn y blaen.
 

      
 

     Dywedodd y Deilydd Portffolio wrth ateb y byddai'n gofyn i'r Adran roi ystyriaeth i'r safbwyntiau hyn.
 

      
 

     PENDERFYNWYD cymeradwyo penderfyniad y Pwyllgor Gwaith yn y cyswllt hwn a bod y Cyfarwyddyd Cynllunio Atodol yn dod  yn weithredol o'r dyddiad hwn heddiw.
 

      
 

11     OMBWDSMON GWASANAETHAU CYHOEDDUS CYMRU - PENDERFYNU AR GAMWEINYDDU
 

      
 

     Ystyried argymhelliad gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru yng nghyswllt penderfyniad o gamweinyddu fater cynllunio (rhif achos yr Ombwdsmon 200700051).
 

      
 

     Cyflwynwyd - Adroddiad gan y Pennaeth Gwasanaeth (Cynllunio) mewn ymgynghoriad â’r Rheolwr-gyfarwyddwr a’r Swyddog Monitro.
 

      
 

     Roedd y Cynghorydd H. W. Thomas, y Deilydd Portffolio, o'r farn bod angen i'r Cyngor roi sylw difrifol i gynnwys yr adroddiad.  Dywedodd bod safle we yr Ombwdsmon yn dweud bod gan Gynghorau dri mis i ateb adroddiadau o'r fath a bod yr Ombwdsmon yn annog cynnal dialog bob amser.
 

      
 

     Roedd o'r farn y dylai'r Arweinydd drefnu cyfarfod gyda'r Ombwdsmon a bod cynrychiolydd o bob Grwp Gwleidyddol o fewn y Cyngor yn dod i'r cyfarfod ynghyd â'r aelod lleol, er mwyn trafod ei gynnwys a dod i benderfyniad doeth ynglyn â'r ffordd ymlaen.  Roedd hyn yn holl bwysig ar gyfer dyfodol cynllunio ar Ynys Môn.
 

      
 

     Tynnu sylw'r aelodau wnaeth y Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cyfreithiol / Swyddog Monitro at Ddeddf Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru) 2005, gyda'r adroddiad hwn gan yr Ombwdsmon wedi ei lunio o dan y Ddeddf honno.  Roedd Adran 19(2) o'r ddeddf yn dweud "that the Authority must consider the report and notify the Ombudsman before the end of the permitted period of the action it has taken or proposes to take in response to the report and the period before the end of which it proposes to have taken that action".  Aeth ymlaen i ddweud "that permitted period is normally a period of one month beginning with the date when the Council receives the report or any longer period specified by the Ombudsman in writing."  Dyddiad yr adroddiad oedd 14 Ionawr.  Nid y cyfnod arferol o fis gafodd ei nodi gan yr Ombwdsmon yn yr achos hwn, ond dau fis, a hynny o'r dyddiad derbyn ac nid o ddyddiad yr adroddiad.  Roedd hynny felly yn peri mai'r dyddiad cau statudol ar gyfer derbyn ateb y Cyngor oedd 17 Mawrth 2008.
 

      
 

     Felly, roedd angen i'r Cyngor ddod i benderfyniad erbyn diwedd yr wythnos nesaf er mwyn iddo fodloni'r amser cau statudol.  Roedd yr awgrym bod yna amser i gael cyfarfod yn edrych yn un anhebygol yn yr amgylchiadau, gan y byddai raid cynnal y cyfarfod hwnnw ac wedyn gyfarfod arbennig o'r Cyngor cyn diwedd yr wythnos nesaf.
 

      
 

     Ail adroddodd y Cynghorydd H. W. Thomas yr wybodaeth oedd i'w gweld ar wefan yr Ombwdsmon yng nghyswllt cyfnodau amser (3 mis) a nododd bod y safle yn annog awdurdodau i drafod materion.  Cynigiodd unwaith yn rhagor fod trafodaeth yn digwydd gyda'r Ombwdsmon yn y cyswllt hwn.
 

      
 

     PENDERFYNWYD gofyn i Gyfarwyddwr y Gwasanaethau Cyfreithiol / Swyddog Monitro ysgrifennu i'r Ombwdsmon fel mater o frys gyda golwg ar wneud trefniadau i'r Arweinydd, un cynrychiolydd o bob Grwp Gwleidyddol a'r Aelod Lleol gael cyfarfod gyda'r Ombwdsmon gyda golwg ar drafod cynnwys ei adroddiad.
 

      
 

      
 

12     RHYBUDDION O GYNIGION A GYFLWYNWYD YN UNOL Â PHARAGRAFF 4.1.13.1 Y CYFANSODDIAD
 

      
 

     1. Cyflwynwyd y Rhybuddion a ganlyn gan y Cynghorydd R.Ll. Jones :-
 

      
 

     “In view of the continual need for primary schools to be looked at for possible closures, could the Director of Education agree to look in depth at the overheads that his department has at present.
 

      
 

     What have other local authorities done in order to reduce their overheads in areas such as the administration of repair and maintenance - for example what is the total spend we have and what is the administrative cost of running this particular section.
 

      
 

     What we should be aiming for is to have local authority schools that are the envy even of the private sector schools as is the case on the continent of Europe.
 

      
 

     Can we look now at reducing our class sizes especially in areas of deprivation as it is only be providing extra tuition that we can achieve our goal of raising standards of education in these areas.  Areas of deprivation exist in the rural as well as the urban areas of our Island.  Our assembly members must be given a clear signal that education is our first priority and that extra resources are desperately needed.”
 

      
 

     Yn y cyd-destun hwn gofynnodd y Cynghorwyr A. M. Jones ac E. Schofield i'r Arweinydd beidio â chau unrhyw ysgol ar Ynys Môn hyd nes y byddai'r adolygiad rhesymoli ysgolion wedi ei gwblhau yn ei gyfanrwydd ar yr Ynys.
 

      
 

     PENDERFYNWYD gofyn i'r Cyfarwyddwr Corfforaethol (Addysg a Hamdden) adrodd yn ôl i'r Pwyllgor Gwaith ar ba arbedion y gall yr Adran eu sicrhau er mwyn lleihau'r gorbenion addysgol.
 

 
 

     2. “Taking into consideration the success this Council has achieved in being the first Council in the whole of Wales to have all of its social housing now fitted with central heating could we now embark on an ambitious programme of looking at providing free school meals for all of our Primary School Children.
 

      
 

     At present it costs £8.50 a week for school dinners - when we have families with two or more children of primary school age we are talking about £17.00 and in some cases I know of £25.50 a week for a daily mid day meal.  We know that some families qualify for free school dinners and yet there are still a lot of decent hard working families who cannot afford to pay these prices.  Let us try to erase the stigma of differentiating between children and making them feel that they ar obtaining a hand out because they are poor and go forward to show the whole of Wales that we can make a difference to the quality of life for our children.  The Assembly has seen fit to give free medicine they should now look at the provision of a mid day meal for our children as being equally important to the future healthy development of our next generation.
 

      
 

     I move that we act as a Council and take this up with the Assembly Government as soon as possible, the falling school numbers should go a long way towards funding such a provision.”
 

      
 

     Roedd y Cynghorydd J. M. Davies, Deilydd Portffolio, yn cefnogi'r rhybudd a dywedodd bod hwn yn rhywbeth ddylai fod yn berthnasol i Gymru gyfan.  Pebai Ynys Môn yn symud ymlaen ar ei phen ei hun byddai'n costio £900k y flwyddyn i'r Awdurdod.  Roedd Cyngor Casnewydd wedi ystyried hyn fel cynllun peilot ond roedd y costau'n ormodol ac roedd y Cyngor yn cefnogi'r egwyddor y dylai gael ei osod trwy Gymru gyfan.
 

      
 

     PENDERFYNWYD gofyn i'r Cyfarwyddwr Corfforaethol (Addysg a Hamdden) ysgrifennu i Lywodraeth Cynulliad Cymru yn gofyn iddo beri bod y cyllid angenrheidiol ar gael er mwyn darparu prydau ysgol am ddim i blant trwy Gymru gyfan a hynny heb yr angen am brawf modd.
 

 
 

 
 

     2.  Cyflwynwyd y Rhybuddion a ganlyn gan y Cynghorydd J.A. Jones :-
 

      
 

     “That Llangefni is included as a stand alone Main Centre, alongside Holyhead and Amlwch in any plan, spatial or otherwise that is part of the Council’s future Local Development Plan.”
 

      
 

     “That Llangefni is no t declared a Conservation Area but that certain individual buildings may be considered for special protection after consultation and with the agreement of the owner(s).”
 

      
 

     Dywedodd y Cynghorydd J. Arthur Jones wrth yr aelodau ei fod yn tynnu ei Rybuddion o Gynnig yn ôl gan eu bod i'w hystyried mewn cyfarfod cyhoeddus i'w alw gan Gyngor Tref Llangefni yn y dyfodol agos.
 

      
 

     PENDERFYNWYD nodi'r sefyllfa.
 

      
 

      
 

13

CWESTIYNAU A DDERBYNIWYD DAN REOL 4.1.12.4 Y CYFANSODDIAD
 

      
 

     Cyflwynwyd y cwestiynau a ganlyn gan y Cynghorydd Thomas Jones :-
 

      
 

     At y Deilydd Portffolio Datblygu Economaidd :
 

      
 

     1. Beth yw’r newid yn y “cynnyrch domestig gros” ar Ynys Môn yn y bedair blynedd olaf?
 

      
 

     Wrth ateb dywedodd yr Arweinydd :- "Nid oes ffigyrau ar gyfer y GDP yn Ynys Môn am y tair blynedd diwethaf.  Roedd y ffigyrau diweddaraf gyhoeddwyd gan Eurostart yn rhai ar gyfer 2005, gyda GDP Ynys Môn yn 64.6% o gyfartaledd yr UE".
 

      
 

     Gofynnwyd y cwestiwn atodol a ganlyn gan y Cynghorydd Thomas Jones :-
 

      
 

     "Sut ydym ni yn mynd i ddefnyddio arian cydgyfeiriant yn y dyfodol a pha gynlluniau sydd gennym yn yr Adran Datblygu Economaidd i ddefnyddio'r adnoddau hynny i gynyddu GDP yr Ynys ?"
 

      
 

     Dywedod yr Arweinydd yn ei ateb "Mae gan Môn a Gwynedd y GDP isaf bron yn Ewrop.  Roedd cyllid cydgyfeiriant tua 15 mis yn hwyr yn dod o'r Cynulliad.  Mae cyflogau hefyd ar Ynys Môn y rhai isaf yng Nghymru.  Mae'n hanfodol bod cyllid cydgyfeiriant ar gael i ddarparu cyfleon i bobl ifanc gael eu hyfforddi ar gyfer swyddi sgilgar.  Ar hyn o bryd mae gennym gwantwm o bobl ifanc ar Ynys Môn sy'n gadael yr ysgol yn 16 oed heb unrhyw gyfle am waith a dim hyder yn eu dyfodol".
 

 
 

     2. Beth yw cynlluniau yr Adran Datblygu Economaidd i wneud y defnydd gorau o’r cynllun datblygu gwledig?
 

      
 

     Yn ei ateb, dywedodd yr Arweinydd :- "Os bydd bid Cynllun Datblygu Gwledig y Bartneriaeth Adfywio Ynys Môn yn llwyddiannus bydd yr Uned Datblygu Economaidd yn gweithredu cynlluniau ym meysydd twristiaeth a datblygu arfordirol gyda gwerth o £675,000 (dros dair blynedd).  Bydd yr Uned, gyda'r Adran Gyllid, hefyd yn gyfrifol am reoli ac arolygu'r holl gynllun yn lleol ar ran Partneriaeth Adfywio Economaidd Ynys Môn a Llywodraeth y Cynulliad.  Disgwylir canlyniad y bid ym mis Mehefin."
 

      
 

     Gofynnodd y Cynghorydd T. Jones am i sesiwn gael ei chynnal unwaith y byddai'r pecyn hwn yn ei le, rhwng aelodau'r Cyngor a'r Adran Datblygu Economaidd fel y gallai'r aelodau i gyd gael eu diweddaru am y sefyllfa ddiweddaraf.
 

      
 

     Dywedodd yr Arweinydd y byddai'n fodlon cydymffurfio â'r cais.
 

      
 

     Wrth gau'r cyfarfod, mynegodd y Cadeirydd ei ddymuniadau gorau a'i ddiolch i'r aelodau nad oedd yn bwriadu sefyll yn etholiadau mis Mai.  Dymunwyd dymuniadau gorau hefyd i'r aelodau sydd yn sefyll etholiad yn eu wardiau.
 

      
 

      
 

      
 

     Trefnwyd y cyfarfod am 4:40 pm
 

      
 

      
 

      
 

      
 

 
 

      
 

     Y CYNGHORYDD W.J. WILLIAMS MBE
 

     CADEIRYDD