Cyngor Sir Ynys Môn dogfennau , 6 Hydref 2009

Agorwyd y cyfarfod gyda Gweddi gan y Cynghorydd R Dylan Jones

Gwnaeth y Rheolwr-gyfarwyddwr Dros Dro ddatganiad o ddiddordeb yn Eitem 4 y cofnodion ac nid oedd yn bresenol yn y  cyfarfod am y drafodaeth na’r pleidleisio.

Cyfeiriodd y Cadeirydd at farwolaeth un a fu yn Aelod o Gyngor Bwrdeistref Ynys Môn, sef Huw Robert Mon Hughes, Bodedern. Bu’n aelod o’r Cyngor am gyfnod o 27 blynedd a hefyd yn Faer yn ystod y flwyddyn 1992-93. Bydd pobl yn cofio amdano fel cyn-Lywydd Undeb Amaethwyr Cymru a dyfarnwyd iddo’r OBE yn 1987 am ei wasanaethau i amaethyddiaeth; Yn yr un flwyddyn cafodd ei dderbyn yn aelod o Orsedd yr Eisteddfod Genedlaethol.

Ar ran y Cyngor cydymdeimlodd Y Cadeirydd yn ddwys gyda’i wraig Olive a’i blant Ann, Mair, Eifion, Bleddyn ac Aled.

Wedyn achubodd ar y cyfle i gydymdeimlo gydag unrhyw Aelod neu aelod o’r staff a oedd wedi cael profedigaeth.

Safodd yr Aelodau a’r Swyddogion mewn distawrwydd fel arwydd o barch.

Dywedwyd bod raid i’r Cyngor, ar ôl sefydlu Grwp Gwleidyddol Menai yn ddiweddar, adolygu trefniadau cydbwysedd gwleidyddol ar Bwyllgorau’r Cyngor.

Ynghlwm wrth yr adroddiad roedd tabl yn nodi cydbwysedd gwleidyddol ar Bwyllgorau’r Cyngor yn ôl Deddf Llywodraeth Leol a Thai 1989.  Yr oedd y tabl yn dangos pum grwp gwleidyddol 19, 8, 5, 3, a 3 o Aelodau ynddynt a 2 Aelod heb ymaelodi ar wahan.

Wrth baratoi yr adroddiad fe roddwyd sylw i natur pob Pwyllgor o’r Cyngor a rhai sy’n dod o fewn gofynion Cydbwysedd Gwleidyddol.  Roedd cyfanswm y seddi i’w rhannu yn 120.

Onid oedd y gwaith clandro yn rhoddi rhifau cyflawn i’r holl seddi a hefyd i’r seddi ar bwyllgorau unigol nid oedd modd osgoi ffracsiynau,  ac o’r herwydd nid oedd modd cydymffurfio yn llwyr nac yn gyflawn.  Ond roedd yn rhaid anelu at gael y cydymffurfiad gorau bosib ar y ffigyrau a chan ddilyn yr egwyddorion dan y Ddeddf.  I’w aelodau ei  hun yn unig y gall grwp gwleidyddol ar y Cyngor ddyrannu’r seddi a roddir i’r grwp hwnw dan y trefniadau cydbwysedd gwleidyddol ac ni all ddyrannu i Gynghorydd y tu allan i’r grwp gwleidyddol hwnnw.

Penderfynodd y Cyngor yn ei gyfarfod ar 15 Medi 2009 “sefydlu Panel Moderneiddio gyda chydbwysedd gwleidyddol ac arno 9 aelod ynghyd â 3 swyddog statudol, yn un swydd i ymateb i ymgynghoriad Llywodraeth Cynulliad Cymru ar fodelau/strwythurau gwleidyddol”.  Oherwydd y newidiadau diweddar i aelodaeth y grwpiau buasai’n fwy addas, i ddibenion gwaith clandro cydbwysedd gwleidyddol, gael 10 aelod yn hytrach na 9.  Er mwyn osgoi unrhyw amheuaeth, gan fod swyddogion ar y Panel Moderneiddio a’i fod yn banel Tasg a Gorffen, nid yw felly yn Bwyllgor o’r Cyngor ac felly nid yw’n rhan o’r clandriadau statudol.

Gan y Cynghorydd G.W.Roberts,OBE cafwyd gwelliant i’r adroddiad - mater yr oedd wedi’i godi gydag Arweinydd y Cyngor, sef peidio â chyflwyno newidiadau i’’r ffigyrau a gynigwyd a gofyn i’r Cyngor ystyried y materion a ganlyn:

1. Rhoddi sedd Môn Ymlaen ar y Pwyllgor Apelio i Grwp Menai.

2. Rhoddi sedd Grwp Menai ar y Pwyllgor Apelio i Môn Ymlaen.

3. Rhoddi sedd Môn Ymlaen ar y Panel Tal a Graddfeydd i Grwp Menai.

4. Rhoddi sedd Grwp Menai ar y Panel Penodi i’r Pwyllgor Safonau i Môn Ymlaen.

Wedyn dywedodd yr Arweinydd nad oedd ganddo unrhyw wrthwynebiad i’r cynnig.

Mynegodd y Cynghorydd P.S.Rogers ei bryderon bod Aelodau-heb-ymaelodi yn cael eu trin fel aelodau eilradd o’r Awdurdod.  Unwaith eto holodd ynghylch dull penodi’r Cynghorydd R.Ll.Jones, Cadeirydd y Pwyllgor Archwilio, i’r swydd hono yn hytrach na’i rhoddi i’r cyn-Gadeirydd.  Hefyd soniodd bod y cynnig ger bron heddiw yn golygu y buasai’n colli ei sedd ar y Prif Bwyllgor Sgriwtini.  

Holodd a oedd hi’n iawn i’r Arweinydd wneud penodiadau pan fo’r Aelodau heb ymaelodi yn methu, ymhlith eu hunain, â phenderfynu ar eu dewisiadau unigol yng nghyswllt seddi ar bwyllgorau’r Cyngor.  Gofynnodd i’r Cyngor ailystyried y cynnig ger bron heddiw a hynny er mwyn cyflwyno elfen o degwch ar draws y Cyngor.

Mewn ymateb dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid) bod y ddeddfwriaeth yng nghyswllt cydbwysedd gwleidyddol yn rhoddi hawliau i aelodau o grwpiau gwleidyddol.  Nid oedd yn rhoddi unrhyw hawliau i Aelodau-heb-ymaelodi.  O’r herwydd roedd yr haeriad bod Aelodau heb ymaelodi yn Aelodau eilradd yn gywir, a hynny yn adlewyrchu’r sefyllfa gyfreithiol.  Trwy gonfensiwn roedd y Cyngor bob amser wedi paratoi ffigyrau yn seiliedig ar ddyrannu i Grwpiau Gwleidyddol yn ôl y ddarpariaeth gyfreithiol a wedyn roedd yr Aelodau-heb-ymaelodi yn llenwi’r bylchau oedd ar ôl.  O’r herwydd roedd Aelodau o’r fath yn cael eu symud o gwmpas mewn ymateb i’r newidiadau yn y Grwpiau Gwleidyddol.  Confensiwn lleol yn unig oedd gwaith yr Arweinydd yn cymodi pan fo anghydfod rhwng unigolion.

Unwaith eto, mewn ymateb, dywedodd y Cynghorydd P.S.Rogers nad oedd y Cyfarwyddwr wedi crybwyll yn ei ymateb, y pethau dianrhydedd a ddigwyddodd adeg penodi Cadeirydd y Pwyllgor Archwilio.  Nid oedd modd iddo ef gael tegwch yn y siambr hon o gofio bod Cadair y Pwyllgor Archwilio wedi ei rhoddi i rywun arall. Roedd yr adroddiad archwilio yn cyfeirio at “grace and favour” - roedd yn rhaid i bethau newid.  

Gofynnodd i’r Cyfarwyddwr Corfforaethol pam nad oedd wedi ymateb i’r hyn a ddywedodd yr aelod - sef eu bod wedi torri’r Côd Ymddygiad oherwydd bod C.McGregor, cyn ei ethol yn Arweinydd yn Mai, wedi gyrru’r Cynghorydd T.Jones i ofyn i’r Cynghorydd R.Ll. Jones a oedd yn fodlon cymryd Cadair y Pwyllgor Archwilio ac roedd wrth ei fodd gwenud hynny.

Credai’r Cadeirydd, os oedd y Côd Ymddygiad wedi ei dorri, y buasai’n rhaid i’r Cynghorydd Rogers godi’r mater gyda Chyfarwyddwr y Gwasanaethau Cyfreithiol / Swyddog Monitro.  Dywedodd y Cynghorydd Rogers iddo dderbyn cyngor cywir gan Gyfarwyddwr y Gwasanaethau Cyfreithiol / Swyddog Monitro yn y gorffennol ynghylch sawl achlysur o dorri’r Côd.  Cynghorwyd ef i fynd ar drywydd y mater gydag Arweinydd y Grwp, Cadeirydd y Pwyllgor Cynllunio a hefyd gyda’r Ombwdsmon.  Dilynodd yr holl gyngor hwn ond roedd mynd at yr Ombwdsmon yn wastraff llwyr o amser.  Cyfeiriodd at lythyr oedd ganddo heddiw o’r Panel Apelio ar y mater cynllunio yn Benllech yr oedd y Cynghorydd Durkin yn rhan ohono - bellach roedd y penderfyniad hwnnw, yn iawn, wedi ei  wrth-droi.

Tristwch i’r Cynghorydd R.Ll.Jones oedd gweld y Cynghorydd dan sylw yn gwneud dim amgen na chodi yr un mater dro ar ôl tro.  Roedd hi’n bosib y buasai’r unigolyn dan sylw yn sefyll fel Aelod Seneddol ac o feddwl nad oedd ganddo ddim byd gwell i’w wneud na chodi’r mater hwn.  Petai’n teimlo am funud bod y Cynghorydd hwn yn dymuno mynd ar y Pwyllgor Archwilio i wella perfformiad y Cyngor yna roedd yn berffaith fodlon camu o’r neilltu.  Ond roedd wedi profi nad oedd y gallu hwnnw ganddo. Roedd yn cyhuddo’r Cynghorydd R. Ll. Jones o ‘gerrymandering’. Roedd angen i’r Tim Cyfreithiol edrych ar hyn a gweld beth oedd ym meddwl y Cynghorydd.  Dyn mor gywir ag ef, a oedd wedi bod yn rhan o’r byd Gwleidyddol cyhyd, a chan feddwl bod ei ben yn llawn o sbeit am un swydd benodol yn y Cyngor hwn ac roedd hynny yn ofnadwy.  Ni fedrai godi ei ben uwchlaw’r lefel hon a chanolbwyntio ar y gwaith y dylai ei wneud i’w etholwyr ac i bobl Ynys Môn.  Petai wedi bod yn fwy o wleidydd buasai ganddo bethau cryfach i’w dweud na’r hyn y ceisiai ei gyfleu heddiw.  Fel y dywedodd, roedd yn fodlon sefyll yn ôl a gadael i’r gwr bonheddig hwn gymryd Cadair y Pwyllgor Archwilio petai’n tybio am funud bod peth o’r fath yn mynd i arwain y Cyngor i’r cyfeiriad iawn.  Roedd y mater hwn wedi bod yn dân dan groen y Cynghorydd Rogers a rywsut roedd yn rhaid i rywun fod yn drech na’r amgylchiadau.

Dywedodd y Cynghorydd B .Durkin ei fod wedi disgwyl y math hwn o ymddygiad y bore hwn ac felly tybiodd y buasai’n ddoeth iddo baratoi gwybodaeth gefndirol ar y mater penodol hwn. “The complaint to the Ombudsman about me, Councillor Fowlie and Councillor Jones was made on behalf of an applicant who did not get planning permission. Councillor Rogers took it upon himself to conjure up a complete fabrication of the point, specifically to get the planning application overturned. He went out of his way to get the planning application overturned and to cause me as much trouble as possible.

The Ombudsman refused to look at the complaint. Councillor Rogers appealed. Still the Omdusman refused his complaint. However, what he did say and if you don’t mind i’ll summarise

“I also need to explain that I do not consider your complaint, having already said so originally, had been against Mr Durkin, had been vexatious, malicious or frivolous. I agree therefore that it was not appropriate for this comment to have been included in our decision letter concerning the complaint against Councillor Durkin. However, your complaints against Councillors Fowlie and Jones do seem to me to have broadly fallen into that category.”

Making it quite clear that his complaints were frivolous, vexatious and malicious.There it is in black and white.

Now, the applicant has done the right thing and gone to appeal and won his appeal. Fine, but yesterday because of all the furore and the pressure I’ve been put under because of this, and my family, because of this man here, not the applicant, Councillors Rogers, I received a threat of assassination from the applicant yesterday. I blame Councillor Rogers just as much as him for stirring all this issue up, completely out of control. Now that is the sort of man we are dealing with gentlemen, and there’s plenty more if you want to hear it, thank you Mr. Chairman.

Dywedodd y Cynghorydd Aled Morris Jones bod holl Grwpiau Gwleidyddol y Cyngor yn ceisio gweithio gyda’i gilydd ond roedd yna un person yn y Cyngor yn credu mewn damcaniaeth wleidyddol syml, sef pla ar eich holl dai beth bynnag a ddelo.

Ond soniodd y Cynghorydd W.J.Chorlton ein bod ar ddiwedd y dydd yn byw mewn byd democrataidd a rhaid bod yn ymwybodol o hynny.  Pa un a oedd rhywun yn cytuno gyda’r Cynghorydd Rogers ai peidio neu yn gwbl wrthwynebus i’r hyn a ddywedai.  Ond roedd ganddo hawl i ddweud beth yr oedd yn ei gredu.  I fod yn deg gydag ef roedd wedi cyflwyno ei bwyntiau’n gytbwys a than reolaeth a’u cyflwyno yn syber iawn, a’i fod yn credu beth yr oedd yn ei ddweud.

Felly roedd y Cynghorydd Chorlton yn amddiffyn hawl y Cynghorydd.  Ond pan oedd un yn cyhuddo’r llall roedd pedwar bys bob amser yn pwyntio’n ôl at y cyhuddwr.  Yn ddiweddar derbyniodd lythyr yn herio’i ddidwylledd a’i onestrwydd, ac roedd ganddo syniad da pwy a anfonodd y llythyr, buasai’n ffeindio pwy ac yn mynd â’r unigolyn hwnnw i’r Llys.

Credai y Cynghorydd Rhian Medi bod y Cyngor heddiw wedi ei ddychryn o glywed bod aelod wedi ei fygwth â marwolaeth.  Fel Cyngor bydd yn rhaid cefnogi’r Cynghorydd Durkin a galw ar yr Heddlu i gynnal ymchwiliadau llawn.  Roeddem yn byw mewn democratiaeth ond nid oedd hynny yn rhoi hawl i neb fygwth unrhyw aelod o’r Cyngor na staff y Cyngor wrth i’r rheini geisio cyflawni eu gwaith.  Roedd bygwth rhywun yn y modd hwn yn newydd dychrynllyd.  Gofynnodd i’r Adain Gyfreithiol ac i’r Pwyllgor Gwaith ystyried galw ar yr Heddlu i roddi sylw i’r mater difrifol hwn.

Nododd yr Arweinydd y sylwadau hyn ac addawodd y buasai’n rhaid trafod ymhellach gyda’r Cynghorydd Durkin.

Roedd y Cynghorydd P.S.Rogers am gofnodi iddo bleidleisio yn erbyn yr argymhellion.

Ÿ

Nodi’r trefniadau newydd ar gyfer cydbwysedd gwleidyddol a’r nifer o seddi a roddir i bob Grwp a’r Aelodau heb ymaelodi ‘dan Ddeddf Llywodraeth Leol a Thai 1989.

Ÿ

Cytuno ar y niferoedd cyflawn o seddi i’w dyrannu i’r Aelodau heb ymaelodi.

Ÿ

Gofyn i’r ddau Aelod heb ymaelodi benderfynu ymysg ei gilydd ynglyn â pha Bwyllgorau y dymunent fod yn aelodau ohonynt yn unol â’r trefniadau Cydbwysedd Gwleidyddol a geir yn yr adroddiad i’r Cyngor hwn.  Pe baent yn methu dod i gytundeb ynglyn â hyn rhoi’r awdurdod i Arweinydd y Cyngor benderfynu ar y dyraniadau ac i’r wybodaeth honno gael ei chyflwyno i Reolwr y Gwasanaethau Pwyllgor.

Ÿ

Diwygio nifer yr aelodau ar y Panel Moderneiddio o 9 i 10.  (Sylwer: Nid oes raid gwneud gwaith clandro statudol i’r Panel hwn)

Cyn symud ymlaen at yr eitem nesaf roedd y Cynghorydd W.J.Chorlton yn dymuno egluro bod cofnodion y Pwyllgor Penodi a gynhaliwyd ar 4 a 25 Medi 2009 yn y maes cyhoeddus ac o’r herwydd nid oeddent i fod yn rhan o’r papurau cyfrinachol i’r Cyngor heddiw.

Wedyn symudodd y Cadeirydd at Eitem 5 ar y Rhaglen.

Gan y Cynghorydd Tom Jones cafwyd cynnig bod cofnodion y Pwyllgor Penodi a gynhaliwyd ar 4 a 25 Medi 2009 yn gywir.

Ond roedd y Cynghorydd G.W.Roberts,OBE yn dymuno codi mater technegol am na fedrai ef gofio unrhyw bleidlais yn cael ei chymryd ar y penderfyniad cyntaf ‘dan Eitem 5 y cofnodion hynny sef “awdurdodi costau ychwanegol uwchlaw’r cyllidebau presennol”.

Gan fod y cofnodion yn cael eu cyflwyno heddiw i’r Cyngor eu cymeradwyo dywedodd y Cynghorydd Tom Jones, yn ei ymateb, bod rhaid ystyried y mater heddiw a phenderfynu arno.

Ond os  nad oedd pleidlais  wedi ei chymryd dywedodd y Cynghorydd W.J.Chorlton nad oedd penderfyniad wedi ei wneud o’r herwydd.  Felly roedd y cofnodion yn anghywir.  Yn ôl rheolau trafodaeth mewn pwyllgor roedd yn rhaid cario unrhyw benderfyniad trwy godi dwylo, trwy bleidlais gudd neu trwy bleidlais wedi’i chofnodi.

Dywedodd y Cynghorydd G.W.Roberts,OBE bod y penderfyniad y cyfeirwyd ato yn fater i’r Cyngor benderfynu arno dan Eitemau 5(c) a (ch) y rhaglen.