Cyngor Sir Ynys Môn dogfennau , 16 Medi 2008

Cyfarfod o Gyngor Sir Ynys Môn  

Cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 16 Medi, 2008

     Llongyfarchiadau i Meirion Edwards, Dewi Williams, Arwel Evans, Hedd Rhys, Dewi Francis Jones, Steven Owen, Richard Williams a Iestyn Harries ar gwblhau’r Her 3000 Cymreig - yr her oedd cerdded pob un o’r 15 copa dros 3000 troedfedd yng Nghymru o fewn 24 awr.  Fe gododd yr hogiau £1,900 i wahanol elusennau.

     Llongyfarchiadau hefyd i’r rhai o Ynys Môn oedd yn llwyddiannus yn yr Eisteddfod Genedlaethol yng Nghaerdydd ac i Dyfed Edwards, yn wreiddiol o Langefni, ar ennill y fedal ddrama.

     Estynnwyd llongyfarchiadau i Barc Gwledig Morglawdd Caergybi oedd wedi’i roi ar y rhestr fer yn rownd derfynol Gwobrau 2008 Llecynnau Gwyrdd papur newydd y Times.  Roedd yn un o bump o atyniadau oedd yn cystadlu am y teitl llecyn agored gorau.  Roedd yr hen chwarel gerrig sy’n cael ei rheoli gan dîm Cefn Gwlad y Cyngor Sir yn awr yn Warchodfa Natur hardd.  Enwebwyd y Parc gan Gillian Oaks, Cheadle, Swydd Gaer a disgwylir cael y canlyniadau fis Rhagfyr.

     Rhoddwyd llongyfarchiadau hefyd i bawb o Ynys Môn oedd ar restr fer Gwobr Cymru Gwir Flas.  Diolchwyd am waith caled y Tîm Twristiaeth a’u cydweithrediad gyda darparwyr bwyd a bwytai ar Ynys Môn.

     Estynnwyd llongyfarchiadau hefyd i’r Cynghorydd G O Parry, MBE a Mrs Mary Parry ar ddathlu eu Priodas Aur yn ddiweddar ac i Arweinydd y Cyngor ar ei lwyddiant mewn Sioeau Amaethyddol, nid yn unig yng Nghymru ond trwy Brydain gyfan.

     Nododd y Cadeirydd hefyd bod Swyddogion o’r Cyngor Sir yn rhedeg ym Marathon Môn ddydd Sul a bod ffurflenni ar gael i’w noddi a byddai’r arian yn mynd tuag at Sefydliad y Galon Prydain, Marchogaeth i’r Anabl a Hospis yn y Cartref.

     Cymerodd y Cynghorydd Chorlton y cyfle i gyfeirio at Barc Gwledig y Morglawdd a bod angen i arian gael ei wario ar gyfleusterau gwell i’r bobl leol ac i’r ymwelwyr fel eu bod yn medru cael diodydd a bwydydd yno.  Roedd wedi siarad gyda’r Adran sawl gwaith yn gofyn am y gwelliannau hyn.  Ar hyn o bryd fe geir un adeilad yna sydd yn amgueddfa ac un arall yn gaffi.  Roedd y caffi yn rhy fach a’r amgueddfa’n rhy fawr.  Y cyfan oedd ei angen oedd ffeirio’r ddau.  Gofynnodd i’r Cadeirydd gymryd diddordeb personol yn hyn ac i symud y mater yn ei flaen.

     Nododd y Cadeirydd ei sylwadau.

     Cyflwynwyd a chadarnhawyd fel rhai cywir, gofnodion y cyfarfod cyffredin a’r cyfarfod blynyddol o’r Cyngor Sir a gynhaliwyd ar 9 Mai, 2008.

     (i)  Cyflwynwyd - Adroddiad gan y Pennaeth Gwasanaeth (Polisi).

     (Copi eisoes wedi’i ddosbarthu i’r holl Aelodau fel rhan o bapurau’r Pwyllgor Gwaith ar gyfer 8 Medi 2008).

     (ii)  Adrodd - Bod y Pwyllgor Gwaith, ar ôl trafod yr uchod yn ei gyfarfod ar 8 Medi, 2008, wedi penderfynu fel a ganlyn:-

Gofynnodd y Cynghorydd H E Jones - os nad yw’r Pwyllgor Gwaith yn derbyn ei argymhelliad ei hun yn y Cynllun Gwella ac na fyddai’r Strategaeth Rhesymoli Ysgolion wedi’i chwblhau erbyn mis Rhagfyr, yna pa bryd y byddai wedi’i chwblhau.

Nododd y Cynghorydd E G Davies, Deilydd Portffolio, yn ei ateb y byddai’r broses ymgynghori gyda chymunedau’n dechrau fis Hydref ac yn cael ei chwblhau, fe obeithir, erbyn y Pasg.

Roedd y Cynghorydd H E Jones yn disgwyl felly y byddai’r cyfeiriad yn Nhudalen 20 o’r Cynllun Gwella’n cael ei newid i adlewyrchu datganiad y Deilydd Portffolio.  Yn ail, ar dudalen 25 o’r Cynllun, roedd yn croesawu’r ffaith y byddai staff ychwanegol yn cael eu hapwyntio i’r Adain Eiddo, ond gofynnodd paham yr oedd y Cyngor angen ymgynghorwyr i gwblhau’r Cynllun Rheoli Asedau a pha bryd y byddai’r Cynllun yn cael ei gwblhau?

Wrth ymateb, diolchodd y Cynghorydd E Schofield i’r Cynghorydd Jones am y gydnabyddiaeth bod angen staff ychwanegol yn yr Adain fel y bod modd symud ymlaen gyda’r gwaith hwn.  Hwn oedd un o’r mannau risg mwyaf o fewn yr Awdurdod ac oherwydd nad oedd y broses Gwerthuso Swyddi wedi’i chwblhau eto, roedd y Cyngor angen cymorth o’r tu allan i symud y gwaith hwn ymlaen.

Yn olaf, dywedodd y Cynghorydd H E Jones bod y Cynllun Gwella yn gyfle i adolygu blaenoriaethau a gweledigaeth y Cyngor.  Gofynnodd i’r Arweinydd ddweud wrth y Cyngor am unrhyw flaenoriaethau newydd fel y gellir eu cynnwys yn y Cynllun.

Yn ei ateb dywedodd yr Arweinydd bod y Pwyllgor Gwaith newydd wedi mabwysiadu gwaith o’r cyfnod blaenorol a chadarnhaodd y byddai gan y Pwyllgor Gwaith newydd ei flaenoriaethau ei hun.

Gofynnodd y Cynghorydd W J Chorlton i’r Deilydd Portffolio Economaidd beth yr oedd yn ei wneud yn bersonol i sicrhau bod Wylfa B yn dod i’r Ynys?

Nododd y Cynghorydd B Owen, Deilydd Portffolio yn ei ateb bod y Cyngor hwn yn gefnogol i Wylfa ‘B’ a bod ei gefnogaeth yn parhau.  Roedd y Pwyllgor Gwaith yn lobïo Gweinidogion i wneud penderfyniad buan ynglyn â hyn.

PENDERFYNWYD cymeradwyo argymhellion y Pwyllgor Gwaith a bod awdurdod yn cael ei roddi i’r Pennaeth Gwasanaeth (Polisi) mewn ymgynghoriad gyda’r Arweinydd a’r Deilydd Portffolio Perfformiad i gwblhau’r Cynllun erbyn y dyddiad cau ar 31 Hydref, 2008.

5     PWYLLGORAU SGRIWTINI / TROSOLWG - ADRODDIAD BLYNYDDOL 2007/08

     Adroddodd cyn Gadeirydd y Prif Bwyllgor Sgriwtini, y Cynghorydd C L Everett bod Erthygl 6 o Gyfansoddiad y Cyngor, yn dweud bod yn rhaid cyflwyno Adroddiad Blynyddol i’r Cyngor ar waith y Pwyllgorau Trosolwg a Sgriwtini.  Roedd yr Adroddiad Blynyddol am 2007/08 gerbron y Cyngor heddiw yn cynnwys y cyfnod rhwng cyfarfod Blynyddol y Cyngor ar 1 Mai 2007 a 9 Mai 2008.  Roedd manylion am rai o’r materion a ystyriwyd gan y 3 Phwyllgor i’w gweld ym mharagraffau 6, 7 ac 8 o’r adroddiad.

PENDERFYNWYD cymeradwyo cynnwys Adroddiad Blynyddol y Pwyllgorau Trosolwg a Sgriwtini am 2007/08.

6     NEWIDIADAU I GYFANSODDIAD Y CYNGOR

     (a) DIRPRWYO I REOLWR Y GWASANAETHAU CYFREITHIOL

     (i) Cyflwynwyd - Adroddiad gan y Cyfreithiwr i’r Swyddog Monitro.

     (ii) Adroddwyd - Bod y Pwyllgor Gwaith, ar ôl trafod yr uchod yn ei gyfarfod ar 8 Medi, 2008 wedi penderfynu fel a ganlyn:-

     “(a)  PENDERFYNWYD bod y mater ynghylch dirprwyo grym i Reolwr y Gwasanaethau Cyfreithiol mewn perthynas â thaliadau a wnaed dan Adran 92 Deddf Llywodraeth Leol 2000, yn cael ei gyfeirio i’r Cyngor Sir i’w benderfynu arno a gofyn i Gyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro gynghori’r Cyngor llawn ynghylch a fyddai’n ymarferol dirprwyo’r cyfrifoldeb hwn i’r Pwyllgor Gwaith yn hytrach na’r Cyngor.

     Cyfeiriodd Cyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro yr Aelodau at 3ydd tudalen yr adroddiad a’r argymhellion a geir o dan Bara 1.11.  Roedd hwn yn cynnwys ei hargymhellion i ychwanegu at bwerau’r Rheolwr Gwasanaethau Cyfreithiol i’w galluogi, ynghyd â’r Pennaeth Gwasanaeth perthnasol, i wneud setliad ariannol i ddatrys cwynion o dan weithdrefn gwynion gorfforaethol y Cyngor h.y. yr achosion hynny lle y byddai’n briodol i wneud setliad ariannol yn fewnol o dan y weithdrefn gwynion, yn unol â’r Egwyddorion Unioni Cam, gyhoeddwyd gan yr Ombwdsmon, ond cyn i’r cwynion gael eu pasio ymlaen i’r Ombwdsmon.  Pan ddaeth yr adroddiad drafft hwn gerbron y Pwyllgor Gwaith, barn y Pwyllgor oedd cyn belled â nad oedd unrhyw gyfyngiad cyfreithiol, byddai’n well gan y Pwyllgor Gwaith wneud penderfyniad ei hun ar y setliadau ariannol hyn o dan y Weithdrefn Gwynion Gorfforaethol yn hytrach na’u dirprwyo hwy i’r

     Rheolwr Gwasanaethau Cyfreithiol.

     Cadarnhaodd Cyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro nad oedd unrhyw waharddiad cyfreithiol yn erbyn cynnig y Pwyllgor Gwaith a’i fod felly yn fater i’r Cyngor benderfynu pa un oedd yr opsiwn mwyaf ymarferol.  

     Cynigiodd y Cynghorydd C McGregor bod awdurdod yn cael ei roddi i’r Pwyllgor Gwaith i wneud taliadau yng nghyswllt cwynion a wneir yn erbyn yr Awdurdod mewn achosion o gamweinyddu o dan Adran 92 o Ddeddf Llywodraeth Leol 2000.  Eiliwyd y cynnig gan y Cynghorydd G O Parry, MBE.

     Gofynnodd y Cynghorydd W J Chorlton a fyddai’r penderfyniadau hyn yn cael eu gwneud yn gyhoeddus.

     Cadarnhaodd y Cyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro y byddai adroddiadau a chofnodion o benderfyniadau yn gorfod cael eu cyhoeddi.  Byddai’r adroddiadau’n diogelu identiti’r unigolion ond fe fyddent yn rhoddi peth gwybodaeth am yr amgylchiadau ac am lefel y taliad.  

     Roedd y Cynghorydd C L Everett o’r farn nad oedd yn bosibl mabwysiadu’r argymhelliad hwn heddiw hyd nes y byddai yna Weithdrefn Gwynion Gorfforaethol yn ei lle.  Roedd angen cael Swyddogion Cwynion Corfforaethol yn eu swydd.  Roedd yn rhaid cael rhywun fyddai â pherchenogaeth ar y cwynion o fewn yr Awdurdod.  Nid oedd yn deg cael Swyddogion Cwynion ym mhob Adran yn gyfrifol am y weithdrefn newydd hon.  Gofynnodd am i’r mater hwn dderbyn sylw fel mater o frys.

     (Roedd y Cynghorydd J V Owen yn dymuno iddo gael ei gofnodi nad oedd wedi cymryd unrhyw ran yn y trafodaethau na’r pleidleisio).

     PENDERFYNWYD dirprwyo’r pwer yng nghyswllt taliadau wneir o dan Adran 92 o Ddeddf Llywodraeth Leol 2000 i’r Pwyllgor Gwaith.

     “(b)  PENDERFYNWYD, trwy fwyafrif, gofyn i’r Cyngor adolygu’r Cyfansoddiad drwy ychwanegu at y grym a ddirprwywyd I Reolwr y Gwasanaethau Cyfreithiol, y cymal isod yn 3.5.3.6 :-

     12  Llofnodi unrhyw gontract, cytundeb, rhybudd neu unrhyw ddogfen arall i weithredu unrhyw benderfyniad a wneir gan y Cyngor, unrhyw un o’i Bwyllgorau neu Is-bwyllgorau cyfredol gan gynnwys eu holynwyr ac unrhyw bwyllgor arall a sefydlir o bryd i’w gilydd (a chan gynnwys y pwyllgorau a’r is-bwyllgorau cyfredol sef y Pwyllgor Cynllunio a Gorchmynion, Pwyllgor Apeliadau, Pwyllgor Apeliadau Gwaharddiadau a Mynediad i Ysgolion, Pwyllgor Apeliadau Gwasanaethau Cymdeithasol, Pwyllgor Safonau, Pwyllgor Archwilio, Is-bwyllgor Llywodraethu a Rheoli Risg, Is-bwyllgor Canolbwyntio ar y Cwsmer, Pwyllgor Penodi a’r Pwyllgor Trwyddedu) neu gan y Pwyllgor Gwaith neu gan Aelod neu Swyddog yn gweithredu dan rym gweithredol neu sy’n angenrheidiol i weithredu ar gyfarwyddiadau a roddwyd gan neu ar ran unrhyw Benaethiaid Gwasanaeth mewn perthynas ag unrhyw fater a ddirprwywyd iddo/iddi.”   

     Dywedodd Cyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro bod Paragraff 1.12 ar Dudalen 3 o’r adroddiad yn cynnwys ail elfen yr argymhelliad mewn perthynas â’r Rheolwr Gwasanaethau Cyfreithiol.  Bwriad hwn oedd egluro pwerau’r Rheolwr Gwasanaethau Cyfreithiol i weithredu ar benderfyniadau oedd mewn gwirionedd eisoes wedi’u gwneud gan y Pwyllgorau neu’r Swyddogion priodol gyda phwer dirprwyedig, i wneud contractau a llunio cytundebau ar ran y Cyngor.  Ei fwriad oedd cyfyngu ar y posibilrwydd y byddai unrhyw her gan drydydd parti ac roedd y cynnig hwn wedi derbyn cytundeb ac argymhelliad y Pwyllgor Gwaith.

     Dywedodd y Cynghorydd C McGregor - yng ngoleuni’r wybodaeth gafwyd heddiw, bod gan y Pwyllgor Gwaith yr awdurdod i gymryd cyfrifoldeb ar ran y Cyngor, roedd am gynnig bod y mater yn cael ei gyfeirio’n ôl i’r Pwyllgor Gwaith i’w ystyried ymhellach.  Roedd y penderfyniad a wnaed yn y Pwyllgor Gwaith ar 8 Medi wedi’i wneud heb iddo fod yn ymwybodol o’r wybodaeth hon.  Eiliwyd y cynnig gan yr Is-Arweinydd.

     Dywedodd Cyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro bod angen i’r Cyngor llawn wneud penderfyniad ar y mater hwn ar y sail ei fod mewn ffordd yn newid y Cyfansoddiad.  Fe allai’r Pwyllgor Gwaith ystyried y mater drachefn ond gan y Cyngor yr oedd y penderfyniad terfynol.

     PENDERFYNWYD yng ngoleuni’r wybodaeth gafwyd heddiw gan Gyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro bod y mater yn cael ei gyfeirio’n ôl i’r Pwyllgor Gwaith i’w ystyried ymhellach cyn i’r Cyngor llawn ddod i benderfyniad arno.

     (b) TREFN GALW I MEWN SGRIWTINI

     (i)  Cyflwynwyd - adroddiad gan y Cyfreithiwr i’r Swyddog Monitro.

     (ii) Adroddwyd - Bod y Pwyllgor Gwaith, ar ôl trafod yr uchod yn ei gyfarfod ar 8fed Medi, 2008 wedi penderfynu fel a ganlyn:-

     “argymell i’r Cyngor Sir fod paragraff 4.15.16.3 o’r Cyfansoddiad yn cael ei ddiwygio er mwyn caniatáu i 5 aelod o’r Cyngor Sir nad ydynt yn Aelodau o’r Pwyllgor Gwaith i alw i mewn unrhyw benderfyniad a wnaed gan y Pwyllgor Gwaith.”     

     Roedd y Cynghorydd C L Everett yn dymuno llongyfarch y Pwyllgor Gwaith gan ei fod yn teimlo mai dyma’r penderfyniad iawn i’w wneud.  Yn y Cyngor blaenorol yr oedd yn anodd i’r Wrthblaid alw i mewn unrhyw o benderfyniadau gan y Pwyllgor Gwaith.  Roedd hynny wedi newid yn awr, er gwell i’r Cyngor ar ddiwedd y dydd.

     Diolchodd y Cynghorydd H E Jones a W J Chorlton i’r Gyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro am ei gwaith ar y mater hwn ac i’r Pwyllgor Gwaith am ei benderfyniad doeth.

     PENDERFYNWYD cymeradwyo penderfyniad y Pwyllgor Gwaith yn y cyswllt hwn.

     (c)  DIRPRWYO I’R PENNAETH GWASANAETH (DATBLYGU ECONOMAIDD)

     (i)   Cyflwynwyd - Adroddiad gan y Cyfreithiwr i’r Swyddog Monitro.

     (ii)   Adroddwyd - Bod y Pwyllgor Gwaith, ar ôl trafod yr uchod yn ei gyfarfod ar 8 Medi, 2008 wedi penderfynu fel a ganlyn:-

     “argymell i’r Cyngor Sir y dylid diwygio’r Cyfansoddiad drwy newid y pwer a ddirprwyir i’r Pennaeth Gwasanaeth - Datblygu Economaidd yn 3.5.3.2.3 ac ychwanegu’r cymal isod -

     cyflwyno ceisiadau am gyllid o ffynonellau yn yr Undeb Ewropeaidd ar ran holl adrannau’r Cyngor a sicrhau’r budd mwyaf i Ynys Môn o ganlyniad i hynny a drwy holl raglenni cyllido yr Undeb Ewropeaidd a’r holl raglenni cyllido allanol eraill, datblygu prosiectau ar y cyd naill ai drwy weithredu fel prif noddwr neu bartner prosiect.”

     Dywedodd Cyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro bod yr argymhellion ar dudalen 2 o’r adroddiad yn cynnwys dwy elfen.  Yr elfen gyntaf oedd newid y cynllun dirprwyo er mwyn adlewyrchu’r newid yn yr eirfa o gyllid Amcan Un i gyllid cydgyfeiriant.  Nid oedd y cynnig hwnnw yn newid pwerau dirprwyedig y Pennaeth Gwasanaeth ac roedd yn cael ei argymell gan Swyddogion a gan y Pwyllgor Gwaith.  Roedd yr ail ran i’r argymhelliad yn ymestyn pwerau dirprwyedig y Pennaeth Gwasanaeth ac yn galluogi iddi gymryd rhan mewn prosiectau ar y cyd, yn cynnwys prosiectau ar y cyd gyda gwledydd dros y môr.  Roedd y pwer dirprwyedig ychwanegol wedi’i gytuno mewn egwyddor gan Swyddogion a gan y  Pwyllgor Gwaith.  Fodd bynnag, roedd un gwahaniaeth, sef bod Cyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro a’r Cyfarwyddwr Cyllid yn argymell na ddylai’r Cyngor weithredu ar y pwerau hyn heb yn gyntaf dderbyn cytundeb y Swyddog Adran 151 a’r Swyddog Monitro.  Roeddynt yn gofyn am i’r cymal hwn gael ei gynnwys fel y gallai materion ariannol a chyfreithiol gael eu nodi’n fuan ac y gellid delio â hwy fel rhan o’r broses negydu cyn y byddai’n rhaid gwneud unrhyw wariant sylweddol a gwastraffu amser.

     Roedd y Pwyllgor Gwaith, fodd bynnag, wedi cymryd agwedd wahanol gyda’r safbwynt y dylai’r cynnig gael ei fabwysiadu fel yr oedd yn sefyll heb ychwanegu’r cymal a hynny ar y sail bod cyfrifoldeb bob amser yn gorwedd gyda’r Pennaeth Gwasanaeth i benderfynu pryd ac os byddai angen ymgynghori ariannol a chyfreithiol.

     Cynigiodd y Cynghorydd Bryan Owen, Deilydd Portffolio, bod y Cyngor yn derbyn argymhelliad y Pwyllgor Gwaith i dynnu ymaith yr amod “yn amodol ar ganiatâd y Swyddog Adran 151 a’r Swyddog Monitro”.  Eiliwyd y cynnig gan y Cynghorydd C McGregor.  

     (Roedd y Cynghorwyr R Ll Hughes a G O Parry MBE yn dymuno iddo gael ei gofnodi iddynt atal rhag pleidleisio ar y mater hwn).

     PENDERFYNWYD cymeradwyo argymhellion y Pwyllgor Gwaith ynglyn â hyn.

     (ch) RHYBUDDION YNGHYLCH CEISIADAU CYNLLUNIO SY’N GROES I BOLISI

     (i)   Cyflwynwyd -  Adroddiad a baratowyd ar y cyd gan y Pennaeth Gwasanaeth (Cynllunio), y Rheolwr-gyfarwyddwr a Chyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro.

     (ii)   Adroddwyd - Bod y Pwyllgor Gwaith, ar ôl trafod yr uchod yn ei gyfarfod ar 8 Medi, 2008 wedi penderfynu fel a ganlyn:-

     “argymell i’r Cyngor Sir ei fod yn gwneud y newidiadau a argymhellwyd i’r Cyfansoddiad yn Atodiad 2 adroddiad 18 Medi 2007 yn rhai parhaol.

     Dywedodd y Cynghorydd H W Thomas i hyn gael ei gyflwyno fis Medi llynedd i’w dreialu am gyfnod o 12 mis.  Credai na fyddai’n ddoeth i ddarllen gormod i mewn i’r union ffigyrau.  Roedd yn wir bod nifer y ceisiadau oedd yn tynnu’n groes wedi gostwng yn ystod yr amser hwn, ond roedd yr un mor wir bod y nifer o geisiadau cynllunio hefyd wedi gostwng yn ystod y 12 mis diwethaf.  Roedd yn teimlo mai camgymeriad fyddai gwneud hyn yn rhywbeth parhaol ac fe ddylai’r Cyngor fynd yn ôl i gyfnod treialu o 12 mis i gael ceisiadau oedd yn tynnu’n groes yn cael eu galw i mewn gan aelodau’r Pwyllgor Cynllunio ac wedyn i’r Cyngor gymharu’r ddau gyfnod o ddeuddeng mis.  Eiliwyd y cynnig gan y Cynghorydd Raymond Jones.

     Dywedodd y Rheolwr Rheoli Datblygu wrth y Cyngor mai ei farn broffesiynol oedd y byddai’n annoeth ac yn gam yn ôl i’r Cyngor fynd yn ôl i’r sefyllfa cyn penderfyniad y Cyngor ar 18 Medi, 2007.

     Dywedodd y Cynghorydd H E Jones nad oedd hyn yn bolisi trwy Gymru gyfan ac nad oedd Awdurdodau eraill yn rhwystro Aelodau rhag galw i mewn geisiadau oedd yn tynnu’n groes .

     Pleidleisiwyd ar y gwelliant gan y Cynghorydd H W Thomas ond cafodd ei wrthod.

     (Roedd y Cynghorydd B Durkin yn dymuno iddo gael ei gofnodi iddo atal ei bleidlais ar y mater hwn).

     PENDERFYNWYD cymeradwyo argymhelliad y Pwyllgor Gwaith ei fod yn gwneud y newidiadau oedd yn cael eu cynnig i’r Cyfansoddiad yn Atodiad 2 o adroddiad 18 Medi, 2007, yn rhai parhaol.

     (Y Cynghorydd O Glyn Jones, Is-Gadeirydd oedd yn y Gadair am yr eitem hon)

     Cyflwynwyd er gwybodaeth - Adroddiad gan y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Addysg a Hamdden) yn unol â Pharagraff 4.5.16.10 y Cyfansoddiad yn nodi paham, yn yr achos hwn, nad oedd y drefn galw i mewn yn berthnasol yn y cyfarfod o’r Pwyllgor Gwaith ar 7 Gorffennaf, 2008.

     Gofynnodd y Cynghorydd H E Jones i’r Deilydd Portffolio a oedd yn ymwybodol bod llawer o’r staff yn yr ysgolion yn anhapus gyda’r gontract newydd ac mai ychydig iawn o gynnyrch lleol oedd yn cael ei ddefnyddio?

     Atebodd y Cynghorydd E G Davies, Deilydd Portffolio ei fod yn ymwybodol o’r hyn yr oedd y Cynghorydd Jones wedi’i grybwyll ac y byddai ef ei hun a’r Adran yn edrych i mewn i’r materion hyn.

     Gofynnodd y Cynghorydd H E Jones am i ganlyniadau’r fath ymchwilio gael eu dwyn yn ôl i’r Cyngor Sir.  Cytunodd y Deilydd Portffolio gyda’r cais.

     Dywedodd y Cynghorydd W J Chorlton bod y fwydlen brydau ysgol yn un am 3 wythnos a bod yn rhaid i’r plentyn gymryd popeth oedd ar y fwydlen honno am yr wythnos.  Gofynnodd i’r Adran edrych i mewn i’r mater hwn.  

     Nododd y Deilydd Portffolio y sylwadau gan ddweud y byddai’n edrych i mewn i’r mater.

     Dywedodd y Cynghorydd D R Hughes bod yna bryderon ynglyn â’r contract hwn a bod y staff yn anhapus ynglyn â’r gwaith gweinyddol ychwanegol.  Gofynnodd a oedd rhai o’r cogyddion wedi rhoi rhybudd eu bod yn gadael eu swydd?

     Roedd y Deilydd Portffolio’n deall bod yna waith papur ychwanegol ond ni allai gadarnhau a oedd staff yn bwriadu terfynu eu swyddi.

     Gofynnodd y Cynghorydd C Ll Everett a oedd swyddogion, o dan ofynion y Cyfansoddiad, wedi ymgynghori gyda Chadeirydd y Cyngor ynglyn â’r weithdrefn galw i mewn, oherwydd bod y Cadeirydd wedi datgan diddordeb ac na ddylai fod wedi bod yn rhan o’r penderfyniad hwnnw?

     Dywedodd y Cynghorydd G O Parry, MBE nad oedd unrhyw ofyn ar y pryd i’r Cadeirydd ddatgan diddordeb.  

     Gofynnodd y Cynghorydd W J Chorlton a allai Aelodau dderbyn cadarnhad ysgrifenedig o hyn.

     Dywedodd y Cynghorydd P S Rogers bod pawb yn deall bod y contract yn dod i ben ddwy flynedd yn ôl.  Dylai’r pryderon a fynegwyd yng nghyfarfod heddiw gael eu cyfeirio i’w datrys gan yr Adran.  Gofynnodd a oedd nifer y disgyblion oedd yn cymryd cinio ysgol wedi mynd i fyny, yntau i lawr?  Pwy oedd â gofal am reoli ansawdd yn y diwedd?

     Atebodd y Deilydd Portffolio iddo nodi’r pryderon a fynegwyd.  Byddai yn ymchwilio iddynt.  Roedd data yn cael ei baratoi ar hyn o bryd ynglyn â’r nifer o blant oedd yn cymryd prydau ysgol.

     Cadarnhaodd yr Arweinydd y byddid yn edrych i mewn i’r pryderon gydag adroddiad yn dod gerbron y Cyngor nesaf.  Ar fater datgan diddordeb gan y Cadeirydd, dywedodd nad oedd angen datgan unrhyw ddiddordeb ar y pryd.  

     PENDERFYNWYD nodi’r wybodaeth.

     (i) Cyflwynwyd - adroddiad gan y Pennaeth Gwasanaeth (Cynllunio) fel y cafodd ei gyflwyno i’r Pwyllgor Gwaith ar 19 Mai, 2008.

     (ii) Adroddwyd - bod y Pwyllgor Gwaith, ar ôl trafod yr uchod yn ei gyfarfod ar 19 Mai, 2008 wedi penderfynu fel a ganlyn:-

     “Cymeradwyo’r Gwerthusiad o Ardal Gadwraeth Llangefni a bod y ddogfen yn cael ei chyflwyno i’r cyfarfod nesaf o’r Cyngor llawn ar gyfer ei mabwysiadu fel Canllaw Cynllunio Atodol.”

     Yn ôl y Cynghorydd C L Everett, pan fyddai caniatâd cynllunio’n cael ei ganiatáu o fewn yr ardaloedd hyn, byddai angen rhaglen o blannu coed fel arfer.  Roedd yr un broblem wedi codi yn Llangefni fel yng Nghaergybi, lle nad oedd unrhyw un yn cymryd cyfrifoldeb am y coed a’u cynnal a’u cadw.  Roedd y coed hyn yn achosi problemau yn y ffaith eu bod yn cuddio cylch gweld y camerâu diogelwch. Yn aml iawn, yr Adran Briffyrdd oedd yn gorfod edrych ar ôl y coed hyn, er ei fod yn aml yn amod yn y caniatâd cynllunio a roddwyd ar y pryd i’r datblygwr.

     Nododd y Cadeirydd y sylwadau oedd wedi’u gwneud.     

     PENDERFYNWYD cymeradwyo penderfyniad y Pwyllgor Gwaith a bod y ddogfen yn cael ei mabwysiadu fel Cyfarwyddyd Cynllunio Atodol.

     (i) Cyflwynwyd - adroddiad gan y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Addysg a Hamdden).    

     (ii)  Adroddwyd - Bod y Pwyllgor Gwaith, ar ôl trafod yr uchod yn ei gyfarfod ar 8 Medi, 2008 wedi penderfynu fel a ganlyn:-

     “Cymeradwyo cynnwys y Cynllun ac argymell i’r Cyngor Sir ei fod yn mabwysiadu’r Cynllun fel dogfen strategol yn nodi bwriadau’r Cyngor ar gyfer y cyfnod 2008-2011.”

     Wrth gyflwyno’r adroddiad, talwyd teyrnged gan y Deilydd Portffolio, y Cynghorydd E G Davies i Mr Byron Williams gan fod yna olion o’i ddoethineb ac a’i wybodaeth yn rhedeg trwy’r ddogfen.  Roedd wedi cyfrannu cymaint tuag ati.

     Roedd y Cynghorydd P S Rogers yn ystyried bod un peth pwysig iawn wedi’i adael o’r adroddiad sef edrych ar ôl plant yng nghofal y Cyngor a’r pryderon o fewn cymdeithas pan fo’r plant hynny yn methu cael y cymhwyster perthnasol.  Roedd o’r farn ei bod yn anfantais fawr i fod yn gadael byd addysg yn gyfan gwbl heb unrhyw gymhwyster a heb unrhyw gyfarwyddyd.

     Dywedodd y Cynghorydd R Ll Hughes, Deilydd Portffolio, wrth ateb bod y mater hwn eisoes wedi codi yn y cyfarfod o’r Panel Rhiant Corfforaethol y diwrnod o’r blaen.  Roedd yn falch o allu dweud i’r plant oedd o dan ofal yr Awdurdod hwn dderbyn canlyniadau addysg ardderchog.  Ar wahân i un allan o un ar bymtheg, byddai’r cyfan ohonynt yn symud ymlaen i addysg bellach.

     Dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Addysg a Hamdden) bod cyfeiriad o fewn y Cynllun er mwyn sicrhau bod y bobl ifanc hyn yn cyflawni eu llawn botensial, er mwyn eu cadw mewn hyfforddiant neu addysg llawn amser ar ôl 16 oed.  Byddai’r Cyngor yn disgwyl i Hyfforddiant Môn gynnig prentisiaethau i’r mwyaf bregus ymysg y bobl ifanc hyn.  Roedd yn barod i ddarparu atebion llawn i’r pwyntiau oedd wedi’u codi gan y Cynghorydd Rogers.

     PENDERFYNWYD cymeradwyo penderfyniad y Pwyllgor Gwaith yn y cyswllt hwn a diolch i’r Swyddogion am eu gwaith.

10     CYDBWYSEDD GWLEIDYDDOL

     Cyflwynwyd -  adroddiad ar y cyd gan y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid) a Chyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol / Swyddog Monitro ar gydbwysedd gwleidyddol.

     Adroddwyd - Ers yr etholiad a’r cyfarfod o’r Cyngor Sir ar 9 Mai 2008 bu newid yn aelodaeth y grwpiau gwleidyddol ac mae'r Cyngor yn awr yn gorfod adolygu trefniadau cydbwysedd gwleidyddol ar Bwyllgorau’r Cyngor.

     Ynghlwm wrth yr adroddiad roedd dau dabl (Tabl A a Thabl B) yn dangos cydbwysedd gwleidyddol ar Bwyllgorau'r Cyngor gan gydymffurfio gyda'r ddeddfwriaeth uchod.  Roedd y tablau yn dangos y pedwar grwp gwleidyddol o 22, 8, 5 a 4 Aelod, gydag 1 Aelod Heb Ymaelodi ar wahân.  Yn wahanol i’r sefyllfa ar 9 Mai mae gan y Grwp Annibynnol Gwreiddiol yn awr “fwyafrif i holl Aelodau’r Awdurdod”.

     Roedd Tabl A yn dangos mai cyfanswm nifer y seddau i’w dyrannu yw 120.  Cafodd nifer y seddau ar y Panel Adolygu Cyflogau a Graddfeydd ei ostwng o 6 i 5.  Os yw’r Cyngor yn dymuno’r cadw’r status quo ynglyn â’r nifer o seddau ar y Panel Adolygu Cyflogau a Graddfeydd yna mae Tabl A yn dangos y dyraniad perthnasol o seddau.

     Fodd bynnag, os yw’r Cyngor yn dymuno cynyddu’r nifer o seddau ar y Panel Adolygu Cyflogau a Graddfeydd fel bod pob grwp yn cael ei gynrychioli arno, awgrymir y dylai’r rhif gael ei gynyddu o 5 i 7.  Os bydd y Cyngor yn penderfynu felly, yna bydd cyfanswm nifer y seddau sydd i’w dyrannu yn 122.  Tabl B fyddai’r ddogfen fyddai’n dangos y dyraniad perthnasol.

     Paratowyd y ffigyrau er mwyn sicrhau y bydd cydbwysedd gwleidyddol yn cael ei barchu “fesul pwyllgor” ond hefyd yn ei grynswth yn seiliedig ar y darpariaethau cyfreithiol.  Mae egwyddor (b) a ddyfynnir ym mharagraff 2 yn dweud bod yn rhaid i’r Grwp Annibynnol Gwreiddiol/Original Independent gael mwyafrif ar bob pwyllgor, sydd yn ymarferol yn rhoddi iddo fwy na siâr gymesur o’r seddau.  Nid yw ei hawl yn llai yn awr nag oedd ym Mai.  Gan ddilyn yr egwyddorion hyn yn ôl yr arfer, mae gweddill y seddau ar gael i’r aelodau sydd heb ymaelodi.  O ganlyniad i’r newidiadau diweddar, mae’r un Aelod Heb Ymaelodi yn colli pob sedd pwyllgor os yw cyfanswm nifer y seddau yn cael eu cadw ar 120, ond yn cael un sedd os yw cyfanswm nifer y seddau yn cael ei gynyddu i 122.  Mae hyn yn ganlyniad uniongyrchol i’r darpariaethau deddfwriaethol, sy’n rhoddi blaenoriaeth i grwpiau gwleidyddol dros aelodau heb ymaelodi.

     Atgoffwyd y Cyngor bod yn rhaid i ddyraniad cydbwysedd gwleidyddol y seddau gydymffurfio gyda’r gofynion statudol, oni bai bod penderfyniad gwahanol yn cael ei gymryd heb unrhyw aelodau’n pleidleisio yn ei erbyn.

     Yn ôl y Cynghorydd P S Rogers, roedd yn rhaid bod ffordd arall i wneud yr hyn oedd yn cael ei gynnig oherwydd pe bai Opsiwn B yn cael ei fabwysiadu heddiw ni fyddai ganddo ond 1 sedd ar Bwyllgorau’r Cyngor o’i gymharu â 3 yn dilyn cyfarfod o Gyngor mis Mai.  Dywedodd y byddai’n barod i ffurfio ‘Grwp Peter Rogers’ er mwyn datrys yr anghyfiawnder hwn.

     Atebodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid) nad oedd y ddeddfwriaeth yn crybwyll Aelodau Digyswllt ond yn hytrach Grwpiau Gwleidyddol.  Nid oedd yn bosibl cael Grwp o un aelod.  Pan nad oedd unrhyw Grwp gyda mwyafrif yn y gorffennol, roedd y Cyngor wedi dyrannu seddau i Aelodau Digyswllt oherwydd mai dyna oedd ar ôl wedi i hawliau’r grwpiau gael eu dyrannu i gyd.  Nid oedd gan Aelodau Digyswllt unrhyw hawliau ond y ddeddfwriaeth ei hun oedd yn gyfrifol am y gwahaniaethu hwn ac nid Cyfansoddiad y Cyngor.  Fodd bynnag, fe allai’r Cyngor hwn gynnig rhywbeth arall heb wrthwynebiad.

     Mynegodd y Cynghorydd Barrie Durkin ei bryderon gyda deddfwriaeth o’r fath, oherwydd bod aelod etholedig yn cael ei rwystro rhag cymryd rhan mewn pleidleisio ar faterion ac ni allai hynny fod yn iawn.

     Er mwyn dod dros yr anghyfiawnder hwn i’r Cynghorydd Peter Rogers, fe gynigiodd Arweinydd y Cyngor y dylai’r Cyngor gymryd pleidlais wedi’i chofnodi ar y mater i gadw pethau fel ag y maent h.y. i dderbyn y trefniadau cydbwysedd gwleidyddol fel ar 9 Mai, 2008.

     PENDERFYNWYD heb unrhyw aelodau’n pleidleisio yn erbyn, i gadw’r status quo a symud ymlaen yn unol â’r trefniadau cydbwysedd gwleidyddol ar 9 Mai, 2008 (h.y. bod y Cynghorydd Peter Rogers yn cadw’r 3 sedd oedd wedi’u dyrannu iddo).   

11     ETHOL HENADURIAID ANRHYDEDDUS

     Adroddwyd gan y Rheolwr-gyfarwyddwr - O dan Adran 249 Deddf Llywodraeth Leol 1972 fe all y Cyngor Sir gyflwyno’r teitl a’r anrhydedd o Henadur er Anrhydedd i rai sydd, ym marn y Cyngor, wedi rhoddi gwasanaeth eithriadol iddo.  Ar hyn o bryd, nid oes ond un Henadur yn awr ar ôl.

     Mae yna ewyllys ar hyn o bryd ymhlith yr holl grwpiau o fewn y Cyngor Sir i roddi statws Henadur er Anrhydedd i unigolion priodol, ac er mwyn gwneud hyn byddai angen galw cyfarfod arbennig o’r Cyngor Sir lle byddai unrhyw gynigion am y fath anrhydedd angen penderfyniad wedi’i basio gan o leiaf ddwy ran o dair o’r rhai sy’n bresennol yn y cyfarfod.  Byddai digwyddiad sifig ffurfiol yn dilyn ymhen ychydig o wythnosau wedi hynny.

     Gofynnwyd i’r Cyngor Sir gadarnhau’r meini prawf canlynol fel sail ar gyfer nodi rhai sy’n addas i dderbyn y statws:

Yn amodol ar unrhyw newid mewn darpariaeth statudol fyddai’n gofyn am adolygiad, bydd y meini prawf uchod yn aros ar gyfer unrhyw ystyriaeth yn y dyfodol.

     Gofynnodd y Cynghorydd R G Parry, OBE a ddylai’r aelodau oedd â phrofiad o 25 mlynedd o wasanaeth ar y Cyngor, ddatgan diddordeb?

     Dywedodd y Cyfarwyddwraig y Gwasanaethau Cyfreithiol / Swyddog Monitro nad oedd angen datgan y fath ddiddordeb.  

     Yn ôl y Cynghorydd P S Rogers, ar hyn o bryd roedd y wlad hon yn mynd trwy argyfwng economaidd mawr.  Roedd y Cyngor hwn yn awr yn bwriadu rhoddi mwy o gostau ar drethdalwyr Ynys Môn i noddi presenoldeb Henadur yng nghweithgareddau’r Cyngor.  Cynigiodd bod y penderfyniad yn cael ei ohirio hyd y byddai’r Cyngor wedi derbyn safbwyntiau pobl Ynys Môn eu hunain.

     Cytuno wnaeth y Cynghorydd H E Jones gyda’r Cynghorydd Rogers a’i sylwadau.  Nid oedd ond ychydig o sôn yn yr adroddiad am y manteision a ddeuai i Ynys Môn o greu’r fath swyddi, nac am gostau hynny.  Eiliodd gynnig y Cynghorydd Rogers i ohirio.

     Wrth ateb fe ddywedodd yr Arweinydd nad oedd y mater hwn wedi’i gwblhau’n llawn ond pe byddai’r Cyngor yn cytuno mewn egwyddor, fe ellid rhoddi ystyriaeth bellach i’r mater gan Arweinwyr y Grwpiau Gwleidyddol, Cadeirydd y Cyngor Sir a’r Rheolwr-gyfarwyddwr i wneud y penderfyniad priodol.  Fodd bynnag, byddent yn gwrando ar y sylwadau wnaed yng nghyfarfod heddiw.

     Gofynnodd y Cadeirydd a oedd y Cyngor yn barod i dderbyn yr argymhellion oedd yn yr adroddiad gan gynnwys sylwadau wnaed gan y Cynghorwyr Rogers a H E Jones?  Byddai adroddiad ar ganlyniad y trafodaethau’n cael ei gyflwyno i’r Cyngor.

     PENDERFYNWYD

     Cyflwynwyd - Adroddiad gan y Rheolwr-gyfarwyddwr yn nodi newidiadau i’r cynllun dirprwyo ynghylch swyddogaethau Gweithredol a gyflawnwyd gan yr Arweinydd ers y cyfarfod arferol diwethaf (Rheol 4.4.1.4 Rheolau Gweithdrefn Trefniadau Gweithredol - Tudalen 134 y Cyfansoddiad).

     Awgrymodd y Cynghorydd C L Everett y dylai’r aelodau lleol fod yn rhan o unrhyw broses ymgynghori o dan unrhyw awdurdod dirprwyedig yng nghyswllt y Rheolau Gweithdrefn Contract.

     PENDERFYNWYD nodi’r wybodaeth yn yr adroddiad a bod Swyddogion yn gwneud trefniadau i gynnwys yr Aelodau Lleol fel rhan o’r broses ymgynghori yng nghyswllt unrhyw benderfyniadau wneir o dan y Rheolau Gweithdrefn Contract.

13     ADRODDIAD ADRAN 16 - BUDD-DALIADAU

     (a)  Cyflwynwyd - copi o adroddiad Adran 16 yr Ombwdsmon.

     (b)  Cyflwynwyd - adroddiad y Cyfarwyddwr Corfforaethol (Cyllid) mewn ymateb i adroddiad yr Ombwdsmon.

     Yn ôl y Cynghorydd H E Jones, fe fyddai cwynion pellach yn dod i’r amlwg oni bai bod holl ddiwylliant yr Adran yn cael ei newid.  Roedd angen gwell rheolaeth a gwell hyfforddiant.  O dan adran 3.2 y Cynllun Gweithredu, yr oedd cyfeiriad at y systemau gwerthuso staff fel targed yn y tymor canolog.  Cynigiodd y dylai hyn ddod yn darged tymor byr ar draws yr holl Gyngor.

     (Roedd y Cynghorydd J V Owen yn dymuno iddo gael ei gofnodi nad oedd wedi cymryd unrhyw ran mewn unrhyw drafodaethau na phleidleisio ar y mater hwn).

     PENDERFYNWYD

Terfynwyd y cyfarfod am 4:25 p.m.

Y CYNGHORYDD ALED MORRIS JONES

CADEIRYDD