Rhaglen, Penderfyniadau a Chofnodion.

Croesawodd y Cadeirydd bawb a oedd yn bresennol i gyfarfod olaf y Weinyddiaeth bresennol o’r Pwyllgor Sgriwtini Corfforaethol a diolchodd i’r aelodau hynny o’r Pwyllgor yn ogystal â’r Aelodau Portffolio a fydd yn ymddeol yn dilyn yr etholiad nesaf ym mis Mai 2022, am eu cyfraniadau a’u gwasanaeth, a dymunodd yn dda iddynt oll i’r dyfodol. Cyfeiriodd y Cadeirydd hefyd at ymddeoliad Mrs Annwen Morgan, y Prif Weithredwr a diolchodd iddi hefyd am ei gwasanaeth i'r Awdurdod a dymunodd ymddeoliad hir a hapus iddi.

Siaradodd y Cadeirydd â thristwch am y gwrthdaro parhaus yn Wcráin a’r dioddefaint y mae’n ei achosi, gyda’r sefyllfa’n gwaethygu yn ystod y dyddiau diwethaf. Cafwyd munud o dawelwch i gydnabod difrifoldeb sefyllfa druenus pobl Wcráin.

Derbyn unrhyw ddatganiad o ddiddordeb gan unrhyw Aelod neu Swyddog parthed unrhyw eitem o fusnes.

Ni dderbyniwyd yr un datganiad o ddiddordeb.

Cyflwyno adroddiad y Pennaeth Proffesiwn (AD) a Thrawsnewid.

Cyflwynwyd adroddiad Pennaeth Proffesiwn (AD) a Thrawsnewid gan gynnwys y Cerdyn Sgorio Corfforaethol ar gyfer Chwarter 3 blwyddyn ariannol 2021/22 ar gyfer ystyriaeth a sylwadau’r Pwyllgor.

Cyflwynodd Cynghorydd Dafydd Rhys Thomas, Aelod Portffolio Busnes Corfforaethol y Cerdyn Sgorio Corfforaethol ar gyfer Chwarter 3, sef un olaf y Weinyddiaeth bresennol. Adroddodd yr Aelod Portffolio ei bod yn braf gallu adrodd am berfformiad cadarnhaol ar gyfer y cerdyn sgorio terfynol gyda 85% o Ddangosyddion Perfformiad Iechyd Corfforaethol (PIs) yn perfformio'n dda yn erbyn targedau (RAYG Gwyrdd neu Felyn) ac 82% o'r DP Rheoli Perfformiad yn perfformio uwchlaw'r targed neu o fewn 5% i'w targedau. Mae rhai o uchafbwyntiau’r perfformiad yn cynnwys y canlynol -

·                  Dangosydd 10 – Canran y cleientiaid NERS y mae eu hiechyd wedi gwella ar ôl cwblhau'r rhaglen ymarfer corff sydd â pherfformiad o 92% yn erbyn targed o 80%. Gohiriwyd y cynllun y llynedd oherwydd y pandemig a dyma'r tro cyntaf i gleientiaid gwblhau'r rhaglen ers iddi ailddechrau.

·                  Dangosydd 11 – Nifer yr eiddo gwag sydd yn ôl mewn defnydd, sef 73 eiddo erbyn hyn, yn erbyn targed blynyddol o 50.

·                  Mae dangosyddion Gwasanaethau Oedolion 16 i 19 i gyd yn Wyrdd yn erbyn y targed ac i gyd wedi gwella yn ystod y chwarter.

·                   Mae dangosyddion Digartrefedd 26 a 27 ar gyfer y Gwasanaeth Tai hefyd wedi perfformio'n dda gyda’r ddau yn Wyrdd yn erbyn y targed ac wedi gwella yn ystod y chwarter.

·                   Mae dau ddangosydd rheoli gwastraff – 31 a 33 hefyd wedi perfformio'n dda gyda 96% o strydoedd a arolygwyd yn y chwarter yn rhydd o wastraff a digwyddiadau tipio anghyfreithlon wedi'u clirio o fewn 0.3 diwrnod.

Lle mae achosion o berfformiad sy’n is na’r targed wedi’u nodi yn y Gwasanaethau Plant a Chynllunio, mae amgylchiadau lliniarol yn berthnasol ac mae camau adferol yn cael eu cymryd. Er bod perfformiad Dangosydd 32 – canran y gwastraff sy’n cael ei ailddefnyddio, ei ailgylchu neu ei gompostio wedi gwella o’i gymharu â’r 60.8% a adroddwyd ar ddiwedd Chwarter 2, ar 61.2% yn erbyn targed o 70% mae’n parhau’n Goch ac yn siomedig o ystyried perfformiad blaenorol cadarnhaol yr Awdurdod yn y maes hwn.

Dywedodd y Rheolwr Rhaglen, Cynllunio Busnes a Pherfformiad fod Cyngor Sir Ynys Môn wedi derbyn cydnabyddiaeth fel un o'r awdurdodau lleol sy'n perfformio orau yng Nghymru cyn y pandemig; mae bod mewn sefyllfa i adrodd bod dros 80% o'r targedau a osodwyd wedi eu cwrdd mewn cyfnod sydd wedi bod yn heriol yn hynod o gadarnhaol.

Croesawodd y Pwyllgor yr adroddiad fel un a oedd yn adlewyrchu’n dda ar berfformiad yn gyffredinol ond heriodd y meysydd a ganlyn -

·                   Y dirywiad mewn perfformiad o ran canran y gwastraff sy'n cael ei ailddefnyddio, ei ailgylchu neu ei gompostio; er bod y Pwyllgor yn derbyn bod rhesymau dilys dros y tanberfformiad, yr oedd am wybod a oedd tystiolaeth i gysylltu cynnydd mewn gwastraff domestig biniau du â chynnydd yn nifer yr ymwelwyr â’r Ynys ac yn yr un modd a oedd tystiolaeth o bobl yn  ...  Gweld y Cofnodion llawn ar gyfer eitem 2.

Cyflwyno adroddiad Pennaeth y Gwasanaethau Tai.

Cyflwynwyd adroddiad Pennaeth y Gwasanaethau Tai gan gynnwys Cynllun Busnes y Cyfrif Refeniw Tai 2022-2052 ar gyfer ystyriaeth a sylwadau’r Pwyllgor.

Cyflwynodd y Cynghorydd Alun Mummery, Aelod Portffolio Tai a Chefnogi Cymunedau yr adroddiad a’r Cynllun a’r nod yw cynllunio ymlaen i sicrhau bod cynllun ariannol hyfyw yn ei le ar gyfer stoc tai’r Cyngor.

Dywedodd Pennaeth y Gwasanaethau Tai fod y Cynllun yn y fformat y mae'r Cyngor wedi'i ddefnyddio yn flaenorol ar gyfer ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru sydd wedi'i gydnabod am lefel ei fanylder. Mae'r Cynllun yn parhau ar ffurf drafft a bydd diwygiadau a gwaith golygu pellach yn cael eu gwneud cyn ei gyflwyno'n derfynol i'w gymeradwyo gan y Pwyllgor Gwaith. Mae’r adroddiad a’r Cynllun Busnes wedi’u paratoi ar y cyd â Swyddogion o’r Gwasanaeth Cyllid a’r Cynllun yw’r prif ddull ar gyfer cynllunio ariannol ar gyfer darparu a rheoli stoc tai’r Cyngor. Yn benodol, mae'r Cynllun Busnes yn dangos sut mae'r Cyngor yn dod â'i holl stoc i Safonau Ansawdd Tai Cymru; sut mae'r Cyngor yn bwriadu cynnal a rhagori ar SATC (WHQS) a gweithio tuag at ddatgarboneiddio ei stoc tai a'r buddsoddiad sydd ei angen i gynyddu'r stoc dai a'r ddarpariaeth o dai fforddiadwy. Mae Cynllun Busnes y CRT hefyd yn cyfrannu at yr holl themâu sylfaenol yng Nghynllun Corfforaethol y Cyngor. Y bwriad ar gyfer y dyfodol yw mireinio'r Cynllun Busnes yn ddogfen fyrrach sy'n edrych i'r dyfodol a chynhyrchu adroddiad blynyddol ar berfformiad a chyflawniadau.

Yn y drafodaeth a ddilynodd, cododd y Pwyllgor y pwyntiau a ganlyn -

·                  Gan nodi bod proffil tenantiaid y Cyngor yn gyffredinol yn unigolion 56 oed a throsodd gyda dim ond 10% rhwng 22 a 35 oed, roedd y Pwyllgor am wybod sut o ystyried pwyslais y Cyngor ar fynediad i dai fforddiadwy y gellid newid y ddemograffeg hon. Dywedodd Pennaeth y Gwasanaethau Tai fod y proffil tenantiaid yn seiliedig ar gyfanswm nifer y tenantiaid sy'n meddiannu tua 3,900 o gartrefi cyngor y Cyngor. Ar gyfartaledd, mae’r Cyngor yn gosod tua 260 o dai cyngor y flwyddyn neu 8% o’i stoc ac er bod tenantiaethau’r Cyngor yn cynnwys nifer o aelwydydd hŷn gyda thenantiaethau hirsefydlog, mae’r pwyslais o ran gosodiadau newydd ar y ddemograffeg iau.

·                  A oes gan y Cyngor y gallu a'r sgiliau arbenigol i gyflawni ei amcan o ddatgarboneiddio ei stoc tai erbyn 2030. Cydnabu Pennaeth y Gwasanaethau Tai y bydd cyflawni'r agenda datgarboneiddio yn heriol gan y bydd cynghorau eraill a darparwyr tai cymdeithasol yn ceisio cyflawni'r un newid a bydd yn cystadlu am yr un sgiliau ac adnoddau. Yn ogystal, nid yw canllawiau ynghylch yr hyn a ddisgwylir gan awdurdodau lleol wedi'u cyhoeddi eto. Fodd bynnag, bydd y Cyngor hefyd yn ceisio adeiladu ei sgiliau a’i weithlu ei hun i’w helpu i gyflawni sero net ar draws ei stoc tai erbyn 2030.

·                   A yw’r Cynllun Busnes yn ei ragamcanion ar gyfer darpariaeth tai, yn cymryd i ystyriaeth y newidiadau cymdeithasol a demograffig sydd wedi ac sy’n debygol o ddigwydd yn y dyfodol  ...  Gweld y Cofnodion llawn ar gyfer eitem 3.

Cyflwyno adroddiad Pennaeth y Gwasanaethau Tai.

Cyflwynwyd adroddiad y Pennaeth Gwasanaeth Tai gan gynnwys y Strategaeth Rhaglen Grant Cymorth Tai 2022-26 ar gyfer ystyriaeth y Pwyllgor.

Dywedodd Pennaeth y Gwasanaethau Tai fod y Grant Cymorth Tai yn rhaglen a ariennir gan Lywodraeth Cymru sy'n cael ei harwain a'i rheoli gan awdurdodau lleol mewn partneriaeth ag Iechyd a Phrawf. Mae'n darparu gwasanaethau cymorth tai i bobl o amrywiaeth o grwpiau cleientiaid. Nod y rhaglen yw darparu cymorth tai i bobl allu cynyddu a chynnal eu hannibyniaeth trwy ddarparu ystod o wasanaethau cymorth tai arloesol a phrosiectau sy'n helpu i atal digartrefedd. Mae’n ymgorffori’r rhaglenni blaenorol a ariannwyd gan Lywodraeth Cymru sef Cefnogi Pobl, Atal Digartrefedd a Rhentu Doeth Cymru. Fel rhan o Ganllawiau’r Grant Cymorth Tai, mae Llywodraeth Cymru yn ei gwneud yn ofynnol i bob awdurdod lleol gynhyrchu Asesiad Anghenion manwl 4 blynedd sy’n sail i’r Strategaeth Grant Cymorth Tai a Chynllun Cyflawni 3 Blynedd Cylchol Cymorth Tai y mae’n rhaid ei adolygu’n flynyddol. Mae'r Cynllun Cyflawni yn amlinellu sut mae'r Cyngor yn bwriadu gwario ei ddyraniad refeniw o £3.571m ar gyfer 2022-23 a ddyrannwyd rhwng Cymorth Tai (Cefnogi Pobl - £3.417m yn flaenorol); Atal Digartrefedd (£140k), Rhentu Doeth Cymru - £6,209k) gan adael £8,148k heb ei ymrwymo. Bu’r Strategaeth yn destun ymgynghoriad cyhoeddus rhwng 5 Ionawr a 1 Chwefror, 2022 ac roedd 88% o’r rhai a ymatebodd yn cytuno ei bod yn cynnwys y materion a’r blaenoriaethau pwysicaf.

Cadarnhaodd Rheolwr y Gwasanaethau Tai (Strategaeth, Comisiynu a Pholisi) fod y Strategaeth yn seiliedig ar ddarparu gwasanaethau cyffredinol ac wedi'u targedu i helpu pobl mewn argyfwng tai, atal digartrefedd a chefnogi annibyniaeth tai. Mae pandemig Covid-19 wedi gweld cynnydd yn y nifer o bobl sy’n ceisio cymorth a disgwylir y bydd y cynnydd hwn yn parhau i'r flwyddyn nesaf a bydd y galw yn y blynyddoedd wedyn a thu hwnt yn setlo ar lefel uwch nag o'r blaen. Mae'r Strategaeth yn ganlyniad i ymchwil ac ymgynghori sylweddol ac mae'n cyflwyno cynlluniau i ddarparu cymorth tai.

Wrth ystyried yr adroddiad cyfeiriodd y Pwyllgor at y canlynol –

·                  Diffyg unrhyw gyfeiriad at ymateb y Cyngor i ffoaduriaid a'r ddarpariaeth ar eu cyfer. Eglurodd y Rheolwr Gwasanaethau Tai (Strategaeth, Comisiynu a Pholisi) fod Strategaeth Dai’r Gwasanaeth yn cydnabod rôl y Cyngor fel cyfranogwr mewn cynlluniau adsefydlu ffoaduriaid sy’n dod o dan awdurdodaeth y Swyddfa Gartref. Mae’r dyletswyddau sy’n ymwneud â digartrefedd a’r llwybr at gael cymorth yn wahanol yng nghyd-destun ffoaduriaid. Mae gan y Gwasanaeth gynlluniau yn barod o dan y Strategaeth Dai pe bai galw arno i letya ffoaduriaid.

·                  Pryder ynglŷn â digartrefedd, y bobl sy'n cyflwyno’n ddigartref ac a ydynt yn lleol neu'n fewnfudwyr ac argaeledd darpariaeth a chyllid mewn cysylltiad â mynd i'r afael â phroblemau uniongyrchol digartrefedd megis llety brys. Dywedodd Rheolwr y Gwasanaethau Tai (Strategaeth, Comisiynu a Pholisi) fod y cyfnod pandemig wedi bod yn heriol ac wedi arwain at gynnydd yn nifer y bobl sy'n ceisio cymorth. Nid yw pawb sy’n defnyddio’r Gwasanaeth angen llety a dull y Gwasanaeth drwy ymyriadau cynnar yw  ...  Gweld y Cofnodion llawn ar gyfer eitem 4.