(a)    Cyllideb Refeniw 2019/20

 

Cyflwyno adroddiad gan y Pennaeth Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151, fel y’i cyflwynwyd i’r Pwyllgor Gwaith ar 18 Chwefror 2019.

 

(b)   Cyllideb Gyfalaf 2019/20

 

Cyflwyno adroddiad gan y Pennaeth Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151, fel y’i cyflwynwyd i’r Pwyllgor Gwaith ar 18 Chwefror 2019.

 

(c)   Datganiad ar Strategaeth Rheoli Trysorlys 2019/20

 

Cyflwyno adroddiad gan y Pennaeth Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151, fel y’i cyflwynwyd i’r Pwyllgor Gwaith ar 18 Chwefror 2019.

 

(ch)  Gosod y Dreth Gyngor

 

Cyflwyno adroddiad gan y Pennaeth Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151, fel y’i cyflwynwyd i’r Pwyllgor Gwaith ar 18 Chwefror 2019.

 

(d)   Diwygio’r Gyllideb

 

Cyflwyno’r gwelliant canlynol i gynigion y Gyllideb gan Grŵp Annibynnwyr Môn, yn dilyn derbyn rhybudd yn unol â Pharagraff 4.3.2.2.11 y Cyfansoddiad fel a ganlyn:-

 

‘Hoffai Grŵp Annibynwyr Môn gynnig cynnydd o 5% yn y Dreth Gyngor ar gyfer blwyddyn ariannol 2019-2020.

Gwneir hynny drwy:-

·        beidio â llenwi swydd wag y Prif Weithredwr Cynorthwyol – arbediad o £100,000;

·        gostwng nifer yr Aelodau sydd ar y Pwyllgor Gwaith o 9 i 7 – arbediad o £26,464;

·        gohirio adeiladu’r Safle i Sipsiwn a Theithwyr yn Star – arbediad o £33,600 yn y taliadau cyllido cyfalaf;

·        gostwng y gyllideb ar gyfer y Cynllun Gostyngiadau’r Dreth Gyngor o ganlyniad i osod Treth Gyngor is na’r un a gynigiwyd gan y Pwyllgor Gwaith – arbediad o £225,000;

·        cynnydd o 5% yn y Dreth Gyngor. Byddai hyn yn golygu fod y dreth ar gyfer Band D yn £1,197.18 – cynnydd blynyddol o £56.97;

·        cynyddu’r premiwm ar dai gwag i 35% yn hytrach na’r 100% a gynigiwyd gan y Pwyllgor Gwaith;

·        byddai’r gostyngiad yn y Dreth Gyngor a’r Premiwm ar Gartrefi Gwag yn golygu lleihad o £1,950,449 yn yr arian a geir drwy’r Dreth Gyngor a byddai modd cyllido hynny drwy ostwng gwariant gan £385449 (gweler uchod), trwy ddefnyddio £1m o’r arian wrth gefn sydd wedi’i glustnodi a chan ddefnyddio £565,000 o’r balansau cyffredinol;

·        os bydd arian ychwanegol yn cael ei ryddhau ar gyfer pensiwn, bydd yn cael ei drosglwyddo’n ôl i’r balansau cyffredinol.’

(Sylwer : Mae angen ystyried y cyfan o’r papurau uchod fel un pecyn).

Cyflwynodd yr Aelod Portffolio Cyllid gynigion y Pwyllgor Gwaith ar gyfer cyllidebau Refeniw a Chyfalaf 2019/20, y Datganiad ar y Strategaeth Rheoli Trysorlys a gosod y Dreth Gyngor – eitemau 7(a) i (ch) yn y Rhaglen. Dywedodd mai’r gyllideb hon fu’r gyllideb fwyaf heriol i’r Cyngor orfod ei chyflwyno. Dechreuwyd y broses gyllideb gychwynnol ym mis Mehefin 2018 a chafodd adolygiadau unigol eu cynnal o’r holl wasanaethau o fewn y Cyngor. Fe heriwyd y gwasanaethau i adnabod gwerth £5m o arbedion yn unol â’r Cynllun Ariannol Tymor Canol. Cynhaliwyd nifer o weithdai yn ystod mis Hydref gyda’r gwasanaethau’n cyflwyno eu cynigion arbedion i’w hystyried, a gwahoddwyd holl Aelodau’r Cyngor i fynychu. Roedd yr holl gynigion arbedion a gyflwynwyd yn dod i gyfanswm o £3.747m. Cynhaliwyd ymgynghoriad cyhoeddus o 15 Tachwedd i 31 Rhagfyr, 2018 gan ganolbwyntio ar y 15 o brif gynigion arbedion. Dywedodd yr Aelod ei fod yn gwerthfawrogi’r ymateb i’r ymgynghoriad cyhoeddus ac mai’r ymgynghoriad ar y broses o osod y gyllideb sydd wedi derbyn y nifer uchaf o ymatebion erioed gan y Cyngor. Nododd fod y Cyngor wedi cynnal 6 chyfarfod gyda gwahanol grwpiau a budd-ddeiliaid i drafod yr arbedion arfaethedig a chael syniad o’u barn. Y neges gref o’r cyfarfodydd hyn oedd fod angen gwarchod cyllidebau addysg er mwyn cynnig yr addysg orau bosib mewn ysgolion. Cyflwynwyd adroddiad i’r Pwyllgor Sgriwtini Corfforaethol ar 4 Chwefror, 2019 ac fe adroddodd y Cadeirydd yn ôl i’r Pwyllgor Gwaith ar 18 Chwefror, 2019.

 

Nododd hefyd pe na bai’r Cyngor yn gosod cyllideb ddarbodus yn y cyfarfod heddiw, yna mae’n bosib y gallai’r Cyngor wynebu problemau ariannol sylweddol fel yr adroddwyd gan y Pennaeth Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151 yng nghyfarfod y Pwyllgor Gwaith ar 18 Chwefror, 2019. Mae’n rhaid i’r Cyngor osod cyllideb sy’n cryfhau sefyllfa ariannol y Cyngor, ac yn bwysicaf oll, sy’n gwarchod y gwasanaethau y mae’r bobl fwyaf bregus yn ddibynnol arnynt sef y gwasanaethau oedolion, plant ac addysg. Mae’r sefyllfa ariannol enbyd y mae awdurdodau llywodraeth leol ar draws y DU yn ei hwynebu yn ganlyniad i bolisïau llymder Llywodraeth y DU. Mae Llywodraeth Cymru hefyd wedi torri’r ffigyrau setliad i lywodraeth leol; mae awdurdodau lleol yng Ngogledd Cymru a Phowys wedi gweld gostyngiad o dros £2.3m yn y gyllideb gan Lywodraeth Cymru tra bod awdurdodau lleol De Cymru wedi gweld cynnydd o £30m yn eu setliad llywodraeth lleol. Nododd hefyd fod cynnydd mewn dyfarniadau tâl staff a phensiynau athrawon a’r cynnydd ym mhraesept yr Awdurdod Tân wedi rhoi pwysau ar y gyllideb. Dywedodd yr Aelod Portffolio nad oes gan yr awdurdod gyllideb o fewn ei gronfeydd wrth gefn i gau’r bwlch yn y diffyg ariannol y mae’r Cyngor yn ei wynebu. Nododd fod y Pennaeth Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151 wedi adrodd yng nghyfarfod y Pwyllgor Gwaith ar 18 Chwefror fod lefel y cronfeydd cyffredinol wedi cyrraedd pwynt tyngedfennol ac na ddylid gadael iddynt ostwng ddim pellach. Dywedodd ymhellach fod yr Archwilydd Cyffredinol yn ei lythyr dyddiedig 5 Chwefror, 2019 i’r Cyngor hwn wedi amlinellu nad yw’n gynaliadwy i ddibynnu ar gronfeydd wrth gefn i gefnogi costau cynyddol y gwasanaethau. O ganlyniad, argymhelliad y Pwyllgor Gwaith i’r Cyngor llawn oedd cynyddu’r Dreth Gyngor 9.5% a fydd yn galluogi’r awdurdod i leihau’r toriadau ariannol i’r gwasanaethau addysg o £1.7m i £626k.  Hefyd, os derbynnir cyllid ariannol gan Lywodraeth y DU tuag at ariannu’r cynnydd yn y cyfraniad i bensiynau athrawon (mae’r awdurdod wedi cyllidebu ar gyfer hyn eisoes yn y gyllideb) bydd hanner y swm a dderbynnir yn cael ei ddefnyddio i ostwng y lleihad i gyllidebau ysgolion ymhellach.   

 

Mynegodd yr Aelod Portffolio Cyllid y bydd cynnydd o 9.5% yn y Dreth Gyngor yn anodd i drigolion Ynys Môn ond dyma’r opsiwn darbodus sydd ar gael yn yr amgylchiadau anodd hyn. Golyga hyn y bydd y Dreth Gyngor gyfartalog i bob cartref yn cynyddu £2 yr wythnos er mwyn gwarchod y gwasanaethau pwysicaf h.y. y gwasanaethau plant, oedolion ac addysg. Fodd bynnag, yn dilyn y cynnydd hwn bydd y Cyngor yn parhau i fod â’r gyfradd treth gyngor isaf ond un yng ngogledd Cymru.

 

(d)  Diwygio’r Gyllideb

 

Derbyniwyd y gwelliant canlynol i’r Gyllideb gan Grŵp Annibynwyr Môn, ar ôl derbyn rhybudd o hynny o dan Baragraff 4.3.2.2.11 y Cyfansoddiad fel a ganlyn:-

 

‘Hoffai Grŵp Annibynwyr Môn gynnig cynnydd o 5% yn y Dreth Gyngor ar gyfer blwyddyn ariannol 2019-2020.

 

Gwneir hyn drwy:-

 

·    beidio â llenwi swydd wag y Prif Weithredwr Cynorthwyol – arbediad o £100,000;

·      gostwng nifer yr Aelodau sydd ar y Pwyllgor Gwaith o 9 i 7 – arbediad o £26,464;

·      gohirio adeiladu’r safle i Sipsiwn a Theithwyr yn Star – arbediad o £33,600 yn y Taliadau Cyllido Cyfalaf;

·      gostwng y gyllideb ar gyfer y Cynllun Gostyngiadau’r Dreth Gyngor o ganlyniad i osod Treth Gyngor is na’r un a gynigiwyd gan y Pwyllgor Gwaith – arbediad o £225,000;

·      cynnydd o 5% yn y Dreth Gyngor. Byddai hyn yn golygu bod y dreth ar gyfer Band D yn £1,197.18 – cynnydd blynyddol o £56.97;

·      cynyddu’r premiwm ar Dai Gwag i 35% yn hytrach na’r 100% a gynigiwyd gan y Pwyllgor Gwaith;

·      byddai’r gostyngiad yn y Dreth Gyngor a’r Premiwm ar Gartrefi Gwag yn golygu lleihad o £1,950,449 yn yr arian a geir drwy’r Dreth Gyngor a byddai modd cyllido hynny drwy ostwng gwariant o £385,449 (gweler uchod) trwy ddefnyddio £1m o’r arian wrth gefn sydd wedi’i glustnodi a thrwy ddefnyddio £565,000 o’r balansau cyffredinol;

·      os bydd cyllid ychwanegol yn cael ei ryddhau ar gyfer pensiwn, bydd yn cael ei drosglwyddo’n ôl i’r balansau cyffredinol.’

 

Dywedodd y Cynghorydd Robert Ll Jones, Aelod Portffolio Cysgodol ar gyfer Cyllid, fod y Blaid sydd mewn Grym yn dymuno codi’r Dreth Gyngor yn uwch nag y mae’r Cyngor hwn wedi’i wynebu erioed. Byddai’r gwelliant i’r gyllideb a gynigir gan yr Wrthblaid yn cynnig cynnydd o 5% yn y Dreth Gyngor yn hytrach na’r 9.5% a gynigiwyd gan y Blaid mewn Grym. Dywedodd fod y cyfraddau llog yn isel a dylid cadw unrhyw gynnydd yn y Dreth Gyngor o dan y gyfradd chwyddiant. Pwysodd ar y Cyngor i wrthod y gyllideb oedd gerbron y Cyngor llawn. 

 

Eiliodd y Cynghorydd Bryan Owen y gwelliant.

 

Gofynnodd y Cadeirydd i’r Pennaeth Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151 ymateb i’r gwelliant gerbron y Cyngor llawn a gofynnodd a oedd yn cydymffurfio â’r Ddeddf ofynnol wrth osod cyllideb y Dreth Gyngor.

 

Cyfeiriodd y Pennaeth Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151 at Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992. O dan y Ddeddf, mae’n ofynnol bod y Cyngor yn sicrhau ei fod yn cynhyrchu cyllideb sy’n ymateb i’r galw a chostau yn y gwasanaethau am y flwyddyn i ddod. Nododd fod y gwelliant a gyflwynwyd gan yr Wrth-blaid yn cydymffurfio â’r Ddeddf. Dywedodd ymhellach, fel Swyddog Adran 151 fod ganddo ddyletswydd o dan Adran 25 Deddf Llywodraeth Leol 2003 i wneud asesiad o’r gyllideb ac i adrodd ar gadernid amcangyfrifon y gyllideb a pha mor ddigonol yw’r arian wrth gefn a gynigir. Mae’r asesiad o’r argymhelliad gan y Pwyllgor Gwaith yn ei gyfarfod ar 18 Chwefror, 2019 wedi’i gynnwys yn Rhan 6 yr adroddiad sydd gerbron y Cyngor llawn. Mae’r cynnig gan yr Wrthblaid yn lleihau’r gwariant £385k sy’n cyfateb i

0.28% o’r gwariant net. Nid yw’r newid hwn mewn gwariant yn sylweddol ac nid yw’n newid barn y Swyddog Adran 151 ynghylch cadernid y gyllideb a gynigiwyd gan yr Wrthblaid. Mae’r Ddeddf hefyd yn ei gwneud yn ofynnol i’r Swyddog Adran 151 wneud asesiad o’r cronfeydd cyffredinol, ac mae hwn wedi’i gynnwys yn Rhan 8 yr adroddiad. Dywedodd y Pennaeth Swyddogaeth, yn ei farn broffesiynol ef, fod cronfeydd wrth gefn cyffredinol y Cyngor yn rhy isel ac y dylai’r isafswm balansau fod yn £6.7m. Ar 31 Mawrth, 2019 roedd y balansau cyffredinol yn sefyll ar tua £4.6m sydd dros £2m yn is na’r isafswm sydd wedi’i gyfrifo. Dywedodd y Swyddog ei fod yn derbyn, yn y sefyllfa ariannol bresennol, nad yw’n bosib cyllidebu ar gyfer unrhyw warged yn y gyllideb er mwyn dod â’r cronfeydd cyffredinol yn ôl i’r lefel ofynnol ac y bydd yn cymryd tua 3 i 5 mlynedd i ddod â’r cronfeydd wrth gefn yn ôl i’r lefel ddisgwyliedig. Mae’r gwelliant i’r gyllideb a gyflwynwyd yn peri lefel o risg i’r cronfeydd cyffredinol a nododd ei fod wedi cael trafodaethau gyda’r Wrthblaid, ac wedi hynny cylchredwyd e-bost ymysg yr Wrthblaid yn amlinellu’r risgiau wrth defnyddio’r cronfeydd cyffredinol; darllenwyd yr e-bost allan i’r Cyngor llawn.

 

Ymatebodd Arweinydd y Cyngor i’r gwelliant i’r gyllideb gan yr Wrthblaid mewn perthynas â pheidio llenwi swydd wag y Prif Weithredwr Cynorthwyol – gan arbed £100,000. Mae trafodaethau’n cael eu cynnal ar hyn o bryd trwy’r Pwyllgor Penodi ynglŷn â swydd wag y Prif Weithredwr Cynorthwyol (Llywodraethiant a Thrawsnewid Prosesau Busnes). Lleihau nifer yr Aelodau ar y Pwyllgor Gwaith o 9 i 7 – gan arbed £26,464. Dywedodd iddi wneud penderfyniad i gynyddu aelodaeth y Pwyllgor Gwaith; mae profiad eang ymysg yr aelodau ac maent o gefndiroedd a phrofiadau gwahanol. Mae’r Pwyllgor Gwaith yn parhau i ymdrechu i sicrhau cyfleoedd cyflogaeth ar yr ynys. Gohirio adeiladu’r Safle i Sipsiwn a Theithwyr yn Star – gan arbed £33,600 mewn Taliadau Cyllido Cyfalaf. Mae canfod safleoedd i Sipsiwn a Theithwyr yn ddyletswydd statudol yn Neddf Tai Cymru 2014.

 

Fe gyfeiriodd Aelod at y cynnydd y mae’r Cyngor yn ei wynebu o ran ei gyfraniad at bensiynau athrawon, sy’n dod i gyfanswm o £800k. Dywedodd os yw Llywodraeth y DU am gyfrannu tuag at y cynnydd yng nghyfraniad pensiynau athrawon yn Lloegr yna dylai Llywodraeth Cymru roi cyllid i awdurdodau lleol allu ariannu’r cynnydd. Dywedodd ymhellach y dymunai weld plant yr Ynys yn cael yr addysg orau bosib a dywedodd ei fod yn cefnogi argymhelliad y Pwyllgor Gwaith i leihau’r toriadau ariannol i’r gwasanaethau addysg o £1.7m i £626k.

 

Amlinellodd yr Wrthblaid y materion canlynol mewn perthynas â gosod y gyllideb am 2019/20:-

 

·        Bydd 9.5% yn cael effaith ddifrifol ar drigolion yr Ynys, gyda phobl eisoes yn wynebu cynnydd yn eu biliau ynni;

·        Bydd y golled cyflogaeth yn ddiweddar ar yr Ynys yn cael effaith ddifrifol ar y rheini sydd wedi eu heffeithio;

·        Mae £9m wedi’i neilltuo o fewn y cronfeydd sydd wedi’u clustnodi – h.y. £620k sydd heb ei ddefnyddio mewn prosiectau TG a dros £1.25m o fewn y cronfeydd yswiriant;

·        Dylid rhoi blaenoriaeth i ohirio adeiladu’r safle i Sipsiwn a Theithwyr pan ddaw cyllid ar gael;

·        Mae’r blaid sydd mewn grym wedi crybwyll efallai y byddai’r Dreth Gyngor yn cynyddu ar yr un lefel y flwyddyn nesaf hefyd;

·        Dylid ailystyried y cynnydd o 100% ar dai gwag gan y bydd hyn yn cael effaith ar gymunedau lleol;

·        Cyfeiriwyd at y ffaith fod y gyllideb addysg dros £48m a bod y cyfraniad a dderbynnir gan LlC yn £52m. Petai addysg wedi derbyn y cyfraniad gan LlC yn ei gyfanrwydd ni fyddai angen diogelu cyllideb y gwasanaeth;

·        Mae gorwariant wedi parhau yn yr Adran Gwasanaethau Cymdeithasol ac y llynedd cafodd 1% o’r cyllid Addysg ei drosglwyddo i gyllideb y Gwasanaethau Cymdeithasol;

·        Dylai’r Cyngor gymryd mantais o gynigion gan gwmnïau llwyddiannus o’r sector preifat ar yr Ynys sydd wedi cynnig eu gwasanaethau i fynychu sesiynau briffio i roi cefnogaeth ac arweiniad;

·        Mae angen rheolaeth well a phrydlon o’r modd y caiff asedau’r Cyngor eu gwerthu.

 

Cyfeiriodd Arweinydd y Cyngor at y cyfeiriad a wnaed gan yr Wrthblaid at y cronfeydd sydd wedi’u clustnodi a dywedodd bod rhan o’r arian sydd yn y cronfeydd hyn tuag at gefnogi pobl fregus h.y. mae £100k ar gyfer Cefnogi Pobl yn y cronfeydd sydd wedi’u clustnodi (cefnogaeth yng nghyswllt trais domestig sydd ar gynnydd yn y rhanbarth) – mae Comisiynydd yr Heddlu a Throsedd Gogledd Cymru wedi mynegi bod angen i awdurdodau lleol gynyddu adnoddau er mwyn trechu trais domestig, sy’n amcan rhanbarthol; a 100k yn y cronfeydd wedi’u clustnodi ar gyfer y gyllideb Gorfforaethol Pobl Fregus.

 

Dywedodd yr Arweinydd fod nifer o’r gwasanaethau yn y Cyngor yn wynebu galw cynyddol ar adeg pan fo llai o adnoddau, a neb yn fwy na’r Gwasanaethau Cymdeithasol sy’n gofalu am y bobl fwyaf bregus mewn cymdeithas.

 

Yn dilyn trafodaethau pellach, cytunwyd i gynnal pleidlais ar y gwelliant a gynigiwyd i’r gyllideb gan yr Wrthblaid.

 

Yn unol â pharagraff 4.1.18.4 yn y Cyfansoddiad, gofynnodd yr Wrthblaid am bleidlais gofnodedig ar y gwelliant a gynigiwyd. Nid oedd digon o aelodau wedi gofyn hyn er mwyn cyrraedd y nifer gofynnol i gael pleidlais gofnodedig.

 

Yn y bleidlais ddilynol, PENDERFYNWYD peidio cefnogi’r gwelliant i’r gyllideb.

 

Dymunai’r Cynghorydd A M Jones iddo gael ei gofnodi bod yr Wrthblaid wedi cynnig bod y Dreth Gyngor yn cael ei chynyddu 5%.

 

Dywedodd yr Aelod Portffolio Cyllid fod angen dwyn pwysau ar Lywodraeth Cymru a’r Llywodraeth Ganolog am setliad tecach i lywodraeth leol. Cynigiodd y gyllideb i’r Cyngor a’r argymhellion oedd wedi eu cynnwys yn (a) a (ch) yr adroddiadau. Eiliodd yr Arweinydd y cynnig.

 

Yn y bleidlais ddilynol, PENDERFYNWYD :-

 

·      Derbyn y cynigion cyllidebol a’r Strategaeth Rheoli Trysorlys fel y’u cyflwynwyd ar gyfer 2019/20;

 

·      Derbyn y penderfyniad drafft mewn perthynas â’r Dreth Gyngor fel yr ymddengys yn (ch) yn y Rhaglen:-

 

 

1.   (a)   Yn unol ag argymhellion y Pwyllgor Gwaith, i fabwysiadu’r Cynllun Ariannol Tymor Canol yn Adran 11 Cynllun Ariannol Tymor Canol ac Adran 9 y Gyllideb 2019/20, fel Strategaeth Cyllideb oddi mewn i ystyr a roddir yn y Cyfansoddiad, ac i gadarnhau y daw’n rhan o’r fframwaith cyllidebol gyda’r eithriad o’r ffigyrau a ddisgrifir fel rhai cyfredol.

 

              (b)  Yn unol ag argymhellion y Pwyllgor Gwaith, i fabwysiadu cyllideb refeniw 2019/20 fel y gwelir honno yn Atodiad 4 Cynllun Ariannol Tymor Canol a’r Gyllideb 2019/20.

 

     (c)   Yn unol ag argymhellion y Pwyllgor Gwaith, i fabwysiadu cyllideb cyfalaf fel y gwelir hwnnw yn yr adroddiad  Cyllideb Cyfalaf 2019/20.

 

     (ch) Dirprwyo i’r Pennaeth Swyddogaeth (Adnoddau) y pŵer i wneud addasiadau rhwng penawdau yn Atodiad 4 Cynllun Ariannol Tymor Canol a’r Gyllideb 2019/20 er mwyn rhoi effaith i benderfyniadau'r Cyngor.

 

(d)  Dirprwyo i’r Pwyllgor Gwaith, ym mlwyddyn ariannol 2019/20, y pwerau i     drosglwyddo cyllidebau rhwng penawdau fel a ganlyn:-

 

    (i)    pwerau dilyffethair i wario pob pennawd cyllidebol unigol yn Atodiad 4 Cynllun Ariannol Tymor Canol a’r Gyllideb 2019/20 yn erbyn pob gwasanaeth unigol, ar y gwasanaeth perthnasol;

 

                   (ii)     pwerau i gymeradwyo’r defnydd o’r arian wrth gefn clustnodedig a rhai gwasanaeth i gyllido cynigion gwariant unwaith-ac-am-byth sy’n cyfrannu tuag at gyflawni amcanion y Cyngor a gwella gwasanaethau;

 

                   (iii)    pwerau i drosglwyddo o’r ffynonellau incwm newydd neu uwch.

 

   (dd)  Dirprwyo i’r Pwyllgor Gwaith, mewn perthynas â’r flwyddyn ariannol 2019/20 ac     ar gyngor y Pennaeth Swyddogaeth (Adnoddau), y pŵer i ryddhau hyd at £500k o falansau cyffredinol i ddelio gyda blaenoriaethau yn codi yn ystod y flwyddyn.

 

     (e)   Dirprwyo i’r Pwyllgor Gwaith, mewn perthynas â’r cyfnod hyd at 31 Mawrth 2020, y pwerau a ganlyn:-

 

(i)      pwerau i wneud ymrwymiadau newydd o gyllidebau refeniw y dyfodol hyd at  y symiau a nodir ar gyfer blaenoriaethau newydd yn y Cynllun Ariannol Tymor Canol;

 

(ii)     y pwerau a’r ddyletswydd i baratoi cynlluniau i gyflawni arbedion cyllidebol refeniw fel yr awgrymir yn y Cynllun Ariannol Tymor Canol;

 

(iii)    pwerau i drosglwyddo cyllidebau rhwng  prosiectau cyfalaf yn yr adroddiad Cyllideb Cyfalaf 2019/20 ac ymrwymo adnoddau yn y blynyddoedd dilynol gan gydymffurfio gyda’r fframwaith cyllidebol.

 

(f)   Pennu a chymeradwyo’r dangosyddion pwyllog a rhai’r trysorlys sy'n amcangyfrifon a therfynau am 2019/20 ymlaen fel sy'n ymddangos yn yr  adroddiad Datganiad ar Strategaeth Rheoli’r Trysorlys 2019/20.

 

(ff)    Cymeradwyo’r Datganiad ar Strategaeth Rheoli'r Trysorlys am 2019/20.

 

(g)     Cadarnhau y bydd eitemau 1(b) i (ff) yn dod yn rhan o’r fframwaith cyllidebol.

 

2.  PENDERFYNWYD mabwysiadu a chadarnhau i bwrpas y flwyddyn ariannol 2019/20 benderfyniad y Cyngor Sir a gynhaliwyd ar 10 Mawrth 1998, bod y Cyngor Sir yn pennu lefel y disgownt sy'n gymwys i'r Dosbarth penodedig A a Dosbarth penodedig B o anheddau dan Adran 12 Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992 (a ddiwygiwyd), a ddisgrifir gan Rheoliadau'r Dreth Gyngor (Dosbarthau Rhagnodedig ar Anheddau) (Cymru) 1998, fel a ganlyn:-

 

 Dosbarth Penodedig A          Dim Disgownt

             Dosbarth Penodedig B          Dim Disgownt

 

3.  PENDERFYNWYD mabwysiadu a chadarnhau i bwrpas y flwyddyn ariannol 2019/20, benderfyniad y Cyngor Sir a gynhaliwyd ar 6 Mawrth 2007 bod y Cyngor Sir yn pennu lefel disgownt sy'n gymwys i Ddosbarth penodedig C o anheddau dan Adran 12 Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992 (a ddiwygiwyd), a ddisgrifir gan y Rheoliadau Awdurdodau Lleol (Cyfrifo Sail y Dreth Gyngor) a'r Dreth Gyngor (Dosbarthiadau Rhagnodedig ar Anheddau) (Cymru) (Diwygiad) 2004, fel a ganlyn:-

                       

     Dosbarth Penodedig C         Dim Disgownt

 

4. PENDERFYNWYD datgymhwyso unrhyw ddisgownt(au) a ganiatawyd i anheddau gwag tymor hir ac anheddau a feddiannir yn achlysurol (a elwir fel arfer yn ail gartrefi) ac i amrywio penderfyniad y Cyngor llawn a wnaed ar 28 Chwefror 2018 a gwneud cais am y flwyddyn ariannol 2019/20 swm uwch o'r Ddreth Gyngor (a elwir yn bremiwm y Dreth Cyngor) o 100% o gyfradd safonol y Dreth Gyngor ar gyfer anheddau gwag hirdymor ac ar gyfer anheddau a feddiannir o bryd i'w gilydd (a elwir fel arfer yn ail gartrefi) i gymhwyso swm uwch o Dreth Gyngor (a elwir yn bremiwm y Dreth Gyngor) o 35% o dan Adrannau 12A a 12B o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992 fel y'i mewnosodwyd gan Adran 139 o Ddeddf Tai (Cymru) 2014.

 

4.      Nodi bod y Cyngor yn ei gyfarfod ar 28 Chwefror 1996 wedi penderfynu na fydd yn trin unrhyw gostau yr aiff y Cyngor iddynt mewn rhan o'i ardal nac wrth gyfarfod unrhyw ardoll neu ardoll arbennig fel costau arbennig a bod y penderfyniadau i barhau mewn grym hyd oni fyddant yn cael ei diddymu'n benodol.

 

5.        Y dylid nodi bod y Pwyllgor Gwaith yn ei gyfarfod ar 26 Tachwedd 2018 wedi cymeradwyo’r symiau a glandrwyd gan Gyngor Sir Ynys Môn fel sail y Dreth Gyngor ar gyfer 2019/20 a nodi ymhellach bod y Cyngor llawn yn ei gyfarfod ar 11 Rhagfyr 2018 wedi cymeradwyo y bydd y Cynllun Gostyngiadau’r Dreth Gyngor yn lleol yn parhau fel y mae am 2019/20. Nodwyd hefyd fod y Cyngor llawn yn ei gyfarfod ar 28 Chwefror 2018 wedi mabwysiadu a chymeradwyo Polisi Dewisol Dreth Gyngor lleol dan Adran 13A Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.

 

6.        Yn ei gyfarfod ar 26 Tachwedd 2018, penderfynodd y Pwyllgor Gwaith, yn unol â Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992 a Rheoliadau Awdurdodau Lleol (Cyfrifo Sail y Dreth Gyngor)(Cymru) 1995 (SI19956/2561) fel y’i diwygiwyd gan SI1999/2935 a Rheoliadau Awdurdodau Lleol (Cyfrifo Sail y Dreth Gyngor) a’r Dreth Gyngor (Dosbarthiadau Rhagnodedig o Anheddau)(Cymru)(Diwygiad) 2004, a’r Rheoliadau Awdurdodau Lleol (Cyfrifo Sail y Dreth Gyngor)(Cymru)(Diwygiad) 2016, gymeradwyo’r symiau a glandrwyd gan Gyngor Sir Ynys Môn fel ei sail dreth ac ar gyfer rhannau o’r ardal, am y flwyddyn 2019/20, fel a ganlyn:-

 

a)  31,571.46 yw'r swm a bennwyd gan y Pwyllgor Gwaith fel sail y dreth gyngor Cyngor Sir Ynys Môn am y flwyddyn.

 

b)  Y rhannau o ardal y Cyngor, sef y symiau a glandrwyd gan y Pwyllgor Gwaith fel y sail ar gyfer dreth gyngor Cyngor Sir Ynys Môn am y flwyddyn ar gyfer anheddau yn y rhannau hynny o’i ardal lle mae un neu fwy o eitemau arbennig yn berthnasol, yw fel a ganlyn:-

 

Amlwch	1,506.32
Biwmares	1,095.94
Caergybi	3,927.52
Llangefni	1,965.35
Porthaethwy	1,443.42
Llanddanielfab	379.48
Llanddona	400.39
Cwm Cadnant	1,171.95
Llanfair Pwllgwyngyll	1,323.32
Llanfihangel Ysgeifiog	693.04
Bodorgan	459.96
Llangoed	663.77
Llangristiolus a Cerrig Ceinwen	632.10
Llanidan	421.79
Rhosyr	1,027.19
Penmynydd	246.31
Pentraeth	571.10
Moelfre	631.10
Llanbadrig	696.84
Llanddyfnan	508.21
Llaneilian	579.31
Llannerch-y-medd	532.02
Llaneugrad	185.47
Llanfair Mathafarn Eithaf	1,871.09
Cylch y Garn	403.68
Mechell	565.96
Rhos-y-bol	484.57
Aberffraw	302.95
Bodedern	430.87

 

Bodffordd	414.40
Trearddur	1,303.70
Tref Alaw	266.72
Llanfachraeth	231.49
Llanfaelog	1,298.09
Llanfaethlu	293.54
Llanfair-yn-Neubwll	565.06
Valley	993.83
Bryngwran	365.99
Rhoscolyn	360.99
Trewalchmai	356.63

 

8.  Bod y symiau a ganlyn bellach yn cael eu pennu gan y Cyngor ar gyfer y flwyddyn   2019/20, yn unol ag Adrannau 32 i 36  Deddf Cyllid Llywodraeth Leol  1992:-

 

a)    £193,484,077      sef cyfanswm y symiau y mae'r Cyngor yn eu hamcangyfrif ar gyfer yr eitemau a nodwyd yn Adran 32(2) (a) i (d) y Ddeddf.

 

b)    £56,832,650        sef cyfanswm y symiau y mae'r Cyngor yn eu hamcangyfrif ar gyfer yr eitemau a nodwyd yn Adran 32(3) (a) a (c) y Ddeddf.

 

c)    £136,651,427      sef y swm sy'n cyfateb i'r gwahaniaeth rhwng cyfanswm 8(a) uchod a chyfanswm 8(b) uchod, a bennwyd gan y Cyngor, yn unol ag Adran 32(4) y Ddeddf, yn gyllideb angenrheidiol ar gyfer y flwyddyn.

 

ch)    £95,791,012        sef cyfanswm y symiau y mae'r Cyngor yn amcangyfrif y byddant yn daladwy yn ystod y flwyddyn i Gronfa'r Cyngor gyda golwg ar drethi annomestig a ail-ddosberthir, grant cynnal refeniw a grant arbennig, gan dynnu unrhyw swm a bennwyd yn unol ag Adran 33(3) y Ddeddf.

 

d)      £1,294.22          sef y swm yn 8(c) uchod llai'r swm yn 8(ch) uchod, gan rannu'r cyfan â'r swm a nodir yn 7(a) uchod, a bennwyd gan y Pwyllgor Gwaith, yn unol ag Adran 33(1) y Ddeddf, sef swm sylfaenol y dreth gyngor am y flwyddyn.

 

dd)    £1,441,310          sef cyfanswm yr holl eitemau arbennig y cyfeirir atynt yn Adran 34(1)        y Ddeddf.

 

e)       £1,248.57         sef y swm yn 8(d) uchod llai'r canlyniad a geir wrth rannu'r swm yn 8(dd) uchod â'r swm yn 7(a) uchod, a bennwyd gan y Pwyllgor Gwaith, yn unol ag Adran 34(2) y Ddeddf, sef swn sylfaenol y dreth gyngor am y flwyddyn ar gyfer anheddau yn y rhannau hynny o'r ardal lle na fo unrhyw eitem arbennig yn berthnasol.

 

f)	Rhan o Ardal y Cyngor		D
	Amlwch	£	1,314.09
	Biwmares	£	1,275.48
	Caergybi	£	1,378.80
	Llangefni	£	1,328.49
	Porthaethwy	£	1,315.71
	Llanddanielfab	£	1,272.24
	Llanddona	£	1,264.14
	Cwm Cadnant	£	1,275.39
	Llanfair Pwllgwyngyll	£	1,283.31
	Llanfihangel Ysgeifiog	£	1,274.49
	Bodorgan	£	1,273.50
	Llangoed	£	1,265.31
	Llangristiolus a Cherrig Ceinwen	£	1,261.17
	Llanidan	£	1,272.24
	Rhosyr	£	1,274.22
	Penmynydd	£	1,275.93
	Pentraeth	£	1,274.76
	Moelfre	£	1,266.75
	Llanbadrig	£	1,287.27
	Llanddyfnan	£	1,266.21
	Llaneilian	£	1,270.53
	Llannerch-y-medd	£	1,279.53
	Llaneugrad	£	1,270.08
	Llanfair Mathafarn Eithaf	£	1,276.29
	Cylch y Garn	£	1,264.86
	Mechell	£	1,264.86
	Rhos-y-bol	£	1,264.05
	Aberffraw	£	1,273.32
	Bodedern	£	1,271.70
	Bodffordd	£	1,273.77
	Trearddur	£	1,275.39
	Tref Alaw	£	1,273.86
	Llanfachraeth	£	1,283.40
	Llanfaelog	£	1,278.18
	Llanfaethlu	£	1,268.10
	Llanfair-yn-Neubwll	£	1,274.22
	Y Fali	£	1,281.06
	Bryngwran	£	1,276.38
	Rhoscolyn	£	1,259.64
	Trewalchmai	£	1,272.33

 

                        sef y symiau a geir trwy ychwanegu at y swm a geir yn 8(e) uchod, symiau'r eitem neu'r eitemau arbennig sy'n berthnasol i anheddau yn y rhannau hynny o ardal y Cyngor y cyfeiriwyd atynt uchod wedi'u rhannu ym mhob achos gan y swm yn 8(b) uchod, a bennwyd gan y Pwyllgor Gwaith yn unol ag Adran 34(3) y Ddeddf, sef symiau sylfaenol  y dreth gyngor am y flwyddyn ar gyfer anheddau yn y rhannau hynny o'i ardal lle bo un eitem arbennig neu fwy'n berthnasol.

                                               

           

 

sef  y symiau a geir trwy luosi'r symiau yn 8(e) a 8(f) uchod a'r rhif sydd, yn ôl y cyfrannau a nodir yn Adran 5(1) y Ddeddf, yn berthnasol i anheddau a restrir mewn band prisiau arbennig wedi'i rannu â'r rhif sydd yn ôl y cyfrannau hynny'n berthnasol i dai a restrir ym mand prisiau D, a bennir gan y Pwyllgor Gwaith, yn unol ag Adran 36(1) y Ddeddf, yn symiau sydd i'w hystyried ar gyfer y flwyddyn gyda golwg ar y categorïau o anheddau a restrir yn y gwahanol fandiau prisiau.

 

9.  Y dylid nodi, ar gyfer y flwyddyn 2019/20, fod Comisiynydd Heddlu a Throsedd Gogledd Cymru wedi nodi'r symiau a ganlyn mewn praesept a roddwyd i'r Cyngor, yn unol ag Adran 40 Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992, ar gyfer pob un o'r categorïau o anheddau a ddangosir isod:-

 

         Awdurdod Praeseptio                                                               Bandiau Prisiau

						A	B	C	D	E	F	G	H	I
	Comisiynydd Heddlu a Throsedd Gogledd Cymru	£	185.40				216.30	247.20	278.10	339.90	401.70	463.50	556.20	648.90

 

10. Wedi pennu'r cyfanswm ym mhob achos o'r symiau yn 8(ff) a 9 uchod, bod y Cyngor, yn unol ag Adran 30(2) Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992, drwy hyn yn pennu'r symiau a ganlyn ar gyfer y dreth gyngor ar gyfer y flwyddyn 2018/19 ar gyfer pob categori o anheddau a ddangosir isod:-

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Amlygodd y Cadeirydd ar y pwynt hwn fod y Pwyllgor wedi bod yn rhedeg am dair awr bellach, ac o dan ddarpariaeth paragraff 4.1.10 Cyfansoddiad y Cyngor, roedd rhaid cael penderfyniad gan fwyafrif yr Aelodau o’r Pwyllgor oedd yn bresennol i barhau gyda’r cyfarfod. Penderfynwyd y dylai’r cyfarfod barhau.