Eitem Rhaglen

Cyflwyno adroddiad y Pennaeth Proffesiwn (AD) a Thrawsnewid.

Cyflwynwyd adroddiad y Pennaeth Proffesiwn (AD) a Thrawsnewid a oedd yn cynnwys Adroddiad Hunanasesiad Corfforaethol Blynyddol drafft ar gyfer 2023/24 i'w ystyried gan y Pwyllgor. Mae'r adroddiad yn sail dystiolaeth o sut mae'r Cyngor wedi perfformio dros y flwyddyn gan ddefnyddio’r adnoddau sydd ar gael wrth reoli a lliniaru risgiau cysylltiedig yn unol â disgwyliadau Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan y Rheolwr Cynllunio Corfforaethol, Perfformiad a Rhaglen a gyfeiriodd at y saith maes allweddol sy'n ganolbwynt i'r hunanasesiad. Asesir bod pedwar maes (cynllunio gwasanaethau, cynllunio ariannol, cynllunio'r gweithlu a rheoli perfformiad) yn rhagori ar ddisgwyliadau tra asesir bod tri maes (rheoli asedau, caffael a rheoli contractau, a rheoli risg ac archwilio) yn bodloni disgwyliadau. Mae'r adroddiad hefyd yn nodi bod cyfleoedd i wella a monitro sawl maes yn ystod 2024/25.

Trafodwyd y pwyntiau canlynol gan y Pwyllgor –

• Bod cynllunio ariannol yn faes lle aseswyd bod perfformiad yn rhagori ar ddisgwyliadau ond nodwyd bod gwydnwch ariannol y Cyngor yn faes lle gallai'r Cyngor wneud yn well yn sgil yr argyfwng costau byw a’r gostyngiad mewn cyllid – mae’r rhain yn gwrthddweud ei gilydd. Yn yr un modd, aseswyd bod cynllunio'r gweithlu hefyd yn faes sy'n rhagori ar ddisgwyliadau, ond nodwyd bod mynd i'r afael â heriau'r gweithlu yn faes lle mae cyfleoedd i wella a monitro yn ystod 2024/25.
• Parodrwydd y Cyngor i dderbyn risg a'i ymagwedd at risg. Gofynnwyd cwestiynau am agweddau cadarnhaol risg o ran cyflwyno cyfleoedd ar gyfer gwella a chynnydd ac i ba raddau y mae'r Cyngor yn barod i fentro i wneud y mwyaf o'r cyfleoedd hynny.

Rhoddwyd cyngor pellach i'r Pwyllgor fel a ganlyn –

• Bod y sgôr asesu cyffredinol ar gyfer pob un o'r 7 maes allweddol yn seiliedig ar hunanwerthusiad pob gwasanaeth o'i berfformiad yn y meysydd hynny yn erbyn un o 5 maen prawf fel y nodir yn Natganiad Sefyllfa Gwasanaeth y Cyngor ar ddiwedd y ddogfen. Mae cynllunio ariannol yn golygu rheoli cyllid y Cyngor yn strategol, gan greu cynlluniau i ddyrannu adnoddau a chyllidebu tra bo gwydnwch ariannol yn ymwneud â pharodrwydd a gallu'r Cyngor i wrthsefyll effeithiau ariannol o bwys a allai ddigwydd yn y tymor hir. Mae cyfleoedd i wella a monitro wedi cael eu cydnabod mewn perthynas â'r olaf. Yn yr un modd, roedd yr asesiad yn cydnabod bod gan y Cyngor ddealltwriaeth dda o gynllunio'r gweithlu a bod y gofynion yn eu lle ar gyfer cyflawni ei ymrwymiadau, ei gynlluniau a'i amcanion o ran adnoddau dynol ond bod meysydd lle gallai gweithredu'r camau gweithredu a nodwyd wella perfformiad ymhellach i'w symud i'r lefel nesaf.
• Mae dull y Cyngor o ymdrin â risg a'i barodrwydd i dderbyn risg fel y mae'r gofrestr risgiau strategol yn ei ddangos yn seiliedig ar reoli'r risgiau a allai ei atal rhag cyflawni ei amcanion yn hytrach nag ar gymryd risgiau er mwyn gwella perfformiad na fydd efallai'n arwain at y canlyniad a ddymunir. Nid yw'r Cyngor wedi asesu'n ffurfiol ei barodrwydd i dderbyn risg o safbwynt faint o risg y mae'n fodlon ei dderbyn i sicrhau manteision ychwanegol. Mae prosiectau newid y Cyngor yn cael eu profi cyn iddynt gael eu gweithredu i sicrhau, cyn belled ag y bo modd, eu bod yn cyflawni yn ôl y bwriad ac i leihau unrhyw ganlyniadau negyddol.

Ar ôl adolygu'r ddogfen a chynnig sylwadau, penderfynodd y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio gymeradwyo Adroddiad Hunanasesiad Corfforaethol drafft 2023/24 ac argymell hynny i'r Pwyllgor Gwaith.