Eitem Rhaglen

Derbyn cyflwyniad gan Gyngor ar Bopeth Ynys Môn.

Cyflwynodd y Cadeirydd Cara Jones, Rheolwr Prosiect a Goruchwylydd Ynni, a Danielle Owen o Gyngor ar Bopeth, Môn a'u gwahodd i roi trosolwg o'r gwasanaethau a ddarperir gan y sefydliad.

Amlinellodd Cara Jones waith Cyngor ar Bopeth Môn, sef roi cyngor cyfrinachol a diduedd am ddim i bobl ynghylch eu hawliau. Nod y sefydliad oedd helpu pobl, beth bynnag oedd eu problemau, a gwella polisïau ac arferion a gâi effaith ar fywydau pobl. Rhoddid cyngor ar ystod eang o faterion, gan gynnwys budd-daliadau, dyled, cyllidebu, tai, cyflogaeth, gofal cymunedol a mudo, pynciau yr oedd llawer ohonynt yn gysylltiedig â thlodi, atal tlodi a helpu pobl i wella eu hamgylchiadau. Er bod Cyngor ar Bopeth Môn ar gael i bawb, roedd yn cydnabod bod rhai grwpiau a chymunedau mewn mwy o berygl o dlodi nag eraill a chanolbwyntiai ei ymdrechion yn y meysydd hyn. Roedd grwpiau blaenoriaeth Cyngor ar Bopeth Môn yn cynnwys gofalwyr a phobl ag anabledd tymor hir a phroblemau iechyd gan gynnwys iechyd meddwl, dibyniaeth, anawsterau dysgu ac awtistiaeth. Roedd y sefydliad, hefyd, yn helpu plant a phobl ifanc, cyn-filwyr, pobl ddigartref, pobl hŷn a dioddefwyr cam-drin domestig. Roedd y Cyngor yn cyfrannu at gyllid craidd y sefydliad oedd yn hanfodol i Gyngor ar Bopeth Môn fel elusen. Cyfeiriodd Cara Jones hefyd at gyfraniadau cyllid eraill yr oedd Cyngor ar Bopeth Môn wedi’u derbyn ar gyfer gwaith a phrosiectau penodol. Eglurodd y strwythur staffio a’r trefniadau llywodraethu a oruchwylir gan Fwrdd Ymddiriedolwyr a osodai, hefyd, gyfeiriad strategol y sefydliad. Roedd Cyngor ar Bopeth Môn yn gweithio mewn partneriaeth â llawer o sefydliadau ar nifer o brosiectau gan gynnwys y Cyngor, oedd yn cydweithio â nhw mewn sawl maes, gan gynnwys ar grwpiau amlddisgyblaethol megis y grŵp Trechu Tlodi. Yn 2023/24, helpodd Cyngor ar Bopeth Môn 2,069 o gleientiaid gyda 15,680 o faterion ar draws 19,532 o weithgareddau. Gwireddwyd tua £1.734m o fudd-daliadau a hawliadau i gleientiaid ynghyd â £177k mewn datrys dyledion. Cafodd saith deg saith o gleientiaid ragor o gymorth yn dilyn cau ffatri 2 Sisters yn Llangefni ar ôl i gymorth cychwynnol ar y safle gael ei roi pan gynigiwyd cyfweliad i'r holl weithwyr yr oedd y cau yn cael effaith arnynt.

Roedd y galw am wasanaethau Cyngor ar Bopeth Môn yn parhau i dyfu gan arwain at amseroedd aros a heriau o ran datrys problemau o fewn amser penodol. Golygai costau byw a chostau ynni cynyddol bod mwy o bobl yn ei chael hi’n anodd diwallu anghenion sylfaenol gan eu rhoi mewn mwy o berygl o dlodi a dyled. Defnyddiai mwy o bobl, hefyd, y gwasanaeth am gyngor cyfreithiol oherwydd na allent gael cymorth cyfreithiol na fforddio cynrychiolaeth gyfreithiol. Er gwaethaf yr heriau, byddai Cyngor ar Bopeth Môn yn parhau i weithio gyda phartneriaid i roi cymorth ac i rannu gwybodaeth am y ffordd orau o helpu’r rhai oedd â’r angen mwyaf.

    Cafwyd y pwyntiau trafod a ganlyn gan yr aelodau ––

• Capasiti staffio Cyngor ar Bopeth Môn i allu bodloni'r ceisiadau am gymorth
• Meysydd lle gallai cydweithio gyda Chyngor Sir Ynys Môn ac eraill wella
• A oedd Cyngor ar Bopeth Môn wedi gweld unrhyw newidiadau mawr yn y cyfnod ôl-Covid
• Y ffyrdd y gallai'r Cyngor helpu Cyngor ar Bopeth Môn i gyflawni mwy, yn arbennig felly o ran sicrhau cyllid. Gofynnodd yr Aelodau am eglurhad o'r sefyllfa ariannu.

Mewn ymateb i'r materion a godwyd, dywedodd cynrychiolwyr Cyngor ar Bopeth Môn fel a ganlyn –

• Bod rhestr aros am gefnogaeth gan Gyngor ar Bopeth Môn ar hyn o bryd. Roedd hyd yr aros yn dibynnu ar y prosiect/mater ond, ar gyfartaledd, yr amser byrraf oedd dwy i dair wythnos gyda materion yn ymwneud ag ynni. Roedd y cyfnod cyn y Nadolig yn hanesyddol brysur a’r disgwyl oedd y byddai’n arbennig felly eleni oherwydd bod lwfans tanwydd y gaeaf wedi’i dynnu’n ôl. Er y byddai’r sefydliad yn ymateb i bobl oedd yn ceisio ei gymorth, roedd yn her. Byddai cyllid ychwanegol yn fodd i Gyngor ar Bopeth Môn gyflogi mwy o gynghorwyr.
• Bod Cyngor ar Bopeth Môn wedi bod yn rhan o gydweithio llwyddiannus gyda'r Cyngor yn seiliedig ar gyswllt agos a rheolaidd gydag enghraifft yn y maes tai ac, yn benodol, brosiect gwella ynni mewn pentref ar yr Ynys. Byddai sefydlu cyswllt rheolaidd gyda holl wasanaethau’r Cyngor yn hwyluso cydweithio.
• Byddid wefi ailddechrau cyswllt wyneb yn wyneb wedi’r cyfnod ôl-Covid yn ogystal â gweld cynnydd sylweddol yn y galw am wasanaethau Cyngor ar Bopeth Môn. Daeth y pandemig Covid, hefyd, â newid yn y ffordd y gwnaed cyswllt ac roedd wedi bod yn fodd i’r sefydliad gael mynediad at fwy o bobl trwy sianeli oedd yn fwy addas ar eu cyfer. Roedd achosion, hefyd, wedi dod yn fwy cymhleth ac, weithiau, roedd yn gallu cymryd amser hir a mewnbwn nifer fawr o arbenigwyr i'w datrys.
• Bod cyllid yn debygol o fod yn heriol wrth symud ymlaen wrth i fwy o bobl geisio cymorth y sefydliad. Roedd cydweithio wedi bod yn rhan allweddol o’r prosiectau mwyaf llwyddiannus ynghyd â gweithio ar y cyd mewn ffordd gyfannol. Pe bai'r Cyngor yn dod yn ymwybodol bod cyllid ychwanegol ar gael, efallai y byddai'n ystyried gwahodd Cyngor ar Bopeth Môn i fod yn rhan ohono. Roedd disodli ffrydiau ariannu oedd yn dod i ben yn her ac yn bryder, yn enwedig o ran gwaith allgymorth a chyfreithiol yr oedd rhywfaint ohono'n cael ei ariannu o'r cronfeydd wrth gefn.

Amlygodd y Prif Weithredwr fod cydweithio yn un o werthoedd craidd y Cyngor a’i fod yn faes oedd yn esblygu’n barhaus. Roedd Cynllun Strategol Trechu Tlodi’r Cyngor yn ddogfen i’r Cyngor cyfan oedd wedi’i hategu gan strwythurau a ddeuai â gwasanaethau ynghyd. Ymgorfforai ddangosfwrdd cost-byw a roddai wybodaeth amser real am sefyllfa costau byw ac roedd yn fodd i unrhyw dueddiadau gael eu nodi a'u dadansoddi. Roedd y Cyngor o'r farn ei bod yn bwysig y câi penderfyniadau ynghylch trechu tlodi eu llywio gan ddata a’u bod yn seiliedig ar wybodaeth. Diolchodd i Gyngor ar Bopeth Môn am eu cyflwyniad ac fel partner pwysig o’r Cyngor a'r gobaith oedd y byddai’r cyfarfod wedi rhoi sicrwydd i’r aelodau bod y Cyngor yn cydweithio’n effeithiol er mwyn mynd i’r afael â thlodi a gwella canlyniadau i drigolion yr Ynys.

Diolchodd y Pwyllgor i Cara Jones a Danielle Owen o Gyngor ar Bopeth Môn am   eu hamser a’u cyflwyniad ac am waith gwerthfawr y sefydliad yn darparu cyngor a chefnogaeth i drigolion Ynys Môn.

Nid oedd unrhyw gamau gweithredu ychwanegol.