Eitem Rhaglen

Cyflwyno adroddiad y Pennaeth Proffesiwn (AD) a Thrawsnewid.

Cyflwynwyd adroddiad y Pennaeth Proffesiwn (AD) a Thrawsnewid, a oedd yn cynnwys y Cerdyn Sgorio Corfforaethol ar gyfer Chwarter 1 2024/2025, i’w ystyried gan y Pwyllgor.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan y Cynghorydd Carwyn Jones, Aelod Portffolio Busnes y Cyngor a Phrofiad Cwsmer a nodwyd bod yr adroddiad ar gyfer 2024/25 mewn fformat newydd a’i fod yn nodi perfformiad y Cyngor yn erbyn yr amcanion strategol yng Nghynllun y Cyngor. Mae nifer o’r Dangosyddion Perfformiad Allweddol yn newydd, nid oes gan rhai ohonynt dargedau ar hyn o bryd ac maent yno i osod gwaelodlin, gyda rhywfaint o ddata ddim ar gael tan ddiwedd y flwyddyn. Fodd bynnag bydd tueddiadau’n cael eu monitro o Chwarter 2 yn ystod 2024/25 gyda’r nod o osod targedau yn 2024/25. Nododd bod 94% o’r dangosyddion sydd â thargedau, ac a gafodd eu monitro yn ystod y chwarter, yn perfformio’n dda. Cyfeiriodd at ddau ddangosydd sydd angen sylw: Ceisiadau Rhyddid Gwybodaeth a dderbyniodd ymateb o fewn yr amserlen a chanran y busnesau risg uchel a gafodd eu harchwilio  yn unol â’r safonau hylendid bwyd. Aeth y Cynghorydd Carwyn Jones ymlaen i ddweud bod 68.46% o ddisgyblion blwyddyn 11 yn astudio’r Gymraeg fel iaith gyntaf. Mae’r dangosydd hwn yn perfformio’n dda gyda statws Ambr, a dywedodd ei fod yn gobeithio gweld hyn yn cynyddu. Cyfeiriodd at y Gwasanaethau Plant, sy’n perfformio’n well na’r targedau ac at y Gwasanaethau Hamdden lle mae dros 130,000 wedi defnyddio’r gwasanaeth, sy’n uwch na’r targed o 115,000.  Mae canran presenoldeb disgyblion ysgolion cynradd wedi cynyddu ers y pandemig.  Roedd perfformiad da hefyd o ran datblygu tai Cyngor newydd gyda 22 o dai newydd yn cael eu datblygu yn ystod y cyfnod, ac o ran prynu cyn Dai Cyngor yn ôl i’w gosod fel Tai Cyngor gyda 16 o dai preifat yn dod yn dai rhent cymdeithasol unwaith eto o gymharu â tharged o 11 drwy’r ymyraethau Tai Gwag. Roedd canran y ceisiadau gorfodi cynllunio a ymchwiliwyd iddynt o fewn 84 diwrnod yn 97% yn erbyn targed o 80% a chanran yr unedau busnes a osodwyd yn 86%.  Aeth ymlaen i ddweud bod canran y strydoedd sy’n lân yn 96.60% yn dilyn archwiliad gan yr Adran Briffyrdd, sy’n uwch na’r targed. Mae 12% o fflyd y Cyngor yn gerbydau carbon isel ac felly mae’r dangosydd yma’n perfformio’n dda. 

Fe wnaeth yr Aelodau nodi’r perfformiadau da yn ystod Ch1 a diolch i’r Swyddogion a staff. Wrth graffu ar yr adroddiad, codwyd y pwyntiau canlynol gan y Pwyllgor a chafwyd ymateb gan yr Aelod Portffolio Busnes Corfforaethol a Phrofiad Cwsmer a’r Swyddogion.

• Mae 94% o ddangosyddion perfformiad yr Awdurdod gyda thargedau wedi’u monitro wedi perfformio’n dda, sy’n adroddiad cadarnhaol ar ddiwedd Chwarter 1. Gofynnwyd pa sicrwydd y gellir ei roi y bydd y 2 ddangosydd arall yn gwella.

• Archwiliadau Hylendid Bwyd - nodwyd bod 22 o safleoedd wedi cael eu harchwilio yn erbyn targed o 31. Mae diffyg adnoddau i gynnal yr archwiliadau hyn wedi achosi problemau a bu’n rhaid rhoi blaenoriaeth i safleoedd bwyd risg uchel. Mae rhaglen waith wedi cael ei rhoi ar waith yn y gwasanaeth i gydymffurfio â’r safonau hylendid bwyd.

• Ceisiadau Rhyddid Gwybodaeth – derbyniwyd cyfanswm o 247 o geisiadau Rhyddid Gwybodaeth yn ystod y chwarter ac mae’r ceisiadau hyn yn cynnwys nifer uchel o gwestiynau. Fel yr adroddwyd yn y cyfarfod diwethaf mae camau lliniaru wedi cael eu rhoi ar waith yn cynnwys datblygu system CRM gyda’r nod o greu dashfwrdd a fydd ar gael ar gyfer pob Rheolwr Gwybodaeth, fel y gallant weld y cerdyn sgorio yn ddyddiol ac edrych ar geisiadau, amserlenni, cynnydd ac ymatebion hwyr. Fel y nodwyd, roedd cyfanswm o 247 o geisiadau Rhyddid Gwybodaeth yn ystod y cyfnod ac ymatebwyd i 205 ohonynt o fewn yr amserlen. Mae'r Cyngor yn parhau i fod yn ymrwymedig i gynyddu'r gyfradd ymateb ar gyfer ceisiadau Rhyddid Gwybodaeth, ond oherwydd yr angen i wneud arbedion, mae rhywfaint o leihad mewn capasiti i ymdrin â thasgau o fewn y gwasanaethau yn golygu bod y targed o 90% yn parhau i fod yn un anodd. 

• Er bod y Pwyllgor yn croesawu datblygu tai cymdeithasol ar yr ynys, holwyd ynglŷn ag effaith hynny ar y cymunedau Cymraeg pan fydd pobl ddi-Gymraeg yn dod i fyw i’r anheddau hynny. Dywedodd y Pennaeth Tai bod y polisi Gosod Tai yn rhoi blaenoriaeth i gyswllt ‘lleol’ ag Ynys Môn am gyfnod o 5 mlynedd pan fydd unigolyn(ion) yn gwneud cais am dŷ Cyngor. Fodd bynnag, nid yw’r cyswllt lleol yn golygu bod pawb sy’n ymgeisio am dŷ cymdeithasol yn siarad Cymraeg.

• Nodwyd bod 29 ysgol â statws eco-ysgol yn cynnwys 2 ysgol uwchradd. Holwyd ynglŷn â’r cynlluniau sydd ar y gweill i sicrhau bod y 3 ysgol uwchradd arall yn ennill y statws hwn.  Dywedodd y Cyfarwyddwr Addysg, Sgiliau a Phobl Ifanc bod y Swyddog Newid Hinsawdd yn gweithio gydag ysgolion cynradd ac uwchradd ar hyd a lled yr ynys yn gysylltiedig â’r statws eco-sgolion a'r blaenoriaethau o fewn y mentrau sero net.

• Ydi’r heriau ariannol sy’n wynebu llywodraeth leol yn creu risg i berfformiad da'r Cyngor i’r dyfodol a sut mae’r Cyngor yn bwriadu lliniaru’r risg yma? Dywedodd y Cyfarwyddwr Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151 y bydd sefydliadau llywodraeth leol yn wynebu heriau ariannol dirfawr dros y blynyddoedd nesaf.  Bydd adroddiad ar y Cynllun Ariannol Tymor Canolig yn cael ei drafod yng nghyfarfod nesaf y Pwyllgor Gwaith a fydd yn nodi’r sefyllfa ariannol.  Bydd yn rhaid i’r Cyngor leihau ei wariant os na fydd cynnydd sylweddol i ariannu’r gwasanaethau y mae’n eu darparu ar hyn o bryd.  Fodd bynnag, nid yw lleihau gwariant bob amser yn golygu lleihad mewn gwasanaethau. Bydd yn rhaid i’r Cyngor ystyried darparu gwasanaethau sydd yn gost effeithiol ac ar yr un lefel ac fe allai hyn wella perfformiad mewn rhai meysydd. Dylid ystyried y targedau yn ogystal, a p’un ai a ydynt yn rhy uchel neu angen eu diwygio rhyw fymryn i gyflawni’r gwasanaethau a ddarperir gan y Cyngor. Aeth ymlaen i ddweud bod rhaid i’r Cyngor ddarparu’r gwasanaethau statudol.   

• Cyfeiriwyd at y 6 ysgol sy’n derbyn cymorth ac sydd â chynllun adfer ariannol. Holwyd ynglŷn â’r cymorth y maent yn ei dderbyn. Dywedodd y Cyfarwyddwr Addysg, Sgiliau a Phobl Ifanc bod cyfarfodydd a chymorth rheolaidd ar gael i’r ysgolion hyn a bod yr Adran Gyllid yn monitro’r cynlluniau adfer ariannol.  Dywedodd y Cyfarwyddwr Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151 bod gwaith ar y gweill i gefnogi ysgolion unigol a’i bod hi’n anodd cyflawni rhai cynlluniau ariannol ymhen blwyddyn. Fe all sefyllfa ariannol ysgolion newid o un flwyddyn i’r llall wrth i fwy o blant ddechrau yn yr ysgol, sy’n gallu helpu rhai ysgolion i ddod allan o drafferthion ariannol. Fodd bynnag, pan fydd ysgolion unigol yn wynebu toriadau, darperir cymorth i sicrhau na fydd y toriadau hynny’n effeithio ar berfformiad yr ysgol.

• Mae’r adroddiad yn cynnwys y dangosydd perfformiad allweddol ‘canran y strydoedd sy’n lân’. Holwyd beth y mae glân yn ei olygu yng nghyd-destun y dangosydd hwn.   Dywedodd y Pennaeth Priffyrdd, Gwastraff ac Eiddo bod y dangosydd perfformiad yn ymwneud â glendid strydoedd preswyl.  Mae’r Safonau Cenedlaethol yn cynnwys pedwar categori, sef A i D. Mae Cadwch Gymru’n Daclus hefyd yn adolygu hylendid strydoedd yn flynyddol.

• Roedd adroddiadau blaenorol ar y cerdyn sgorio yn amlygu tueddiadau yn gysylltiedig â’r Dangosyddion Perfformiad Allweddol. Holwyd a fydd gwybodaeth debyg yn cael ei chynnwys yn yr adroddiad ar gyfer y chwarter nesaf ac a oes modd cymharu’r chwarter â’r un chwarter ar gyfer y flwyddyn flaenorol. Dywedodd y Rheolwr Rhaglen, Cynllunio a Pherfformiad Corfforaethol y bydd yr adroddiad Ch2 yn cynnwys adran ychwanegol a fydd yn monitro’r tueddiadau ar gyfer pob chwarter.  Dywedodd y bydd yn ystyried cynnwys cymhariaeth â’r un chwarter ar gyfer y flwyddyn flaenorol ond y gall gwybodaeth ychwanegol yn y cerdyn sgorio gymhlethu’r wybodaeth yn y ddogfen. Mae’r broses o ddatblygu’r Cerdyn Sgorio wedi cael ei drafod â’r Aelodau Portffolio, y Pwyllgor Gwaith a’r gwasanaethau i gadarnhau’r dangosyddion ychwanegol i fonitro perfformiad y Cyngor. Mae’r dangosyddion ychwanegol yn y Cerdyn Sgorio ar gyfer Ch1 yn seiliedig ar fesur llwyddiant yn erbyn Cynllun y Cyngor. Efallai y bydd yn rhaid addasu’r cerdyn sgorio dros y chwarteri nesaf yn ddibynnol ar yr adborth a dderbynnir.

• Mae’r cerdyn sgorio ar gyfer Ch1 yn dangos bod 1,847 o blant yn cael gwersi nofio gan Môn Actif drwy gydol y flwyddyn. Holwyd p’un ai a yw’r ffigurau’n cynnwys plant sy’n cael gwersi nofio am un tymor yn unig. Cadarnhaodd y Pennaeth Rheoleiddio a Datblygu Economaidd bod y ffigwr ar y cerdyn sgorio ar gyfer un tymor yn unig. 

• Cyfeiriwyd at y dangosyddion Gofal Cymdeithasol a Llesiant yn gysylltiedig â nifer y bobl hŷn (65 oed a hŷn) y mae’r awdurdod yn eu cefnogi mewn cartrefi gofal. Soniwyd am y Fforwm Dementia yng Nghaergybi ar gyfer Gofalwyr a nodwyd nad ydynt yn cael cydnabyddiaeth am y gwaith y maent yn ei wneud i gefnogi pobl â dementia. Holwyd faint o bobl sydd â Dementia ar yr ynys. Dywedodd y Pennaeth Gwasanaethau Oedolion bod nifer y bobl â Dementia ar Ynys Môn ac mewn siroedd eraill ar gynnydd. Dywedodd bod gweithgareddau tebyg yn cael eu cynnal ar hyd a lled yr Ynys. Dywedodd bod yr Adran Gwasanaethau Cymdeithasol yn cydnabod pwysigrwydd cefnogi pobl â Dementia a’u Gofalwyr, ond bod adnoddau’n brin. Fodd bynnag, mae’r Cyngor yn gweithio â’r Sector Gwirfoddol a’r Gwasanaeth Iechyd i gydnabod unigolion â Dementia ac i ddarparu gwasanaethau ar eu cyfer mewn cymunedau lleol. 

Ar ôl adolygu’r Cerdyn Sgorio Corfforaethol ar gyfer Ch1, 2024/2025 a nodi ymateb yr Aelod Portffolio a’r Swyddogion i’r materion a godwyd, PENDERFYNWYD:-

• Argymell adroddiad y cerdyn sgorio a'r mesurau lliniaru a amlinellwyd i'r Pwyllgor Gwaith.