Eitem Rhaglen

Cyflwyno adroddiad y Cyfarwyddwr Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151.

Cyflwynwyd adroddiad y Rheolwr Sgriwtini i'w ystyried gan y Pwyllgor. Yn yr adroddiad amlinellwyd cyd-destun y broses o osod Cyllideb Gyfalaf 2025/26 ynghyd â'r materion a'r cwestiynau allweddol i Graffu arnynt wrth werthuso cynigion terfynol drafft cyllideb gyfalaf y Pwyllgor Gwaith. Atodwyd adroddiad y Cyfarwyddwr Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151 i'w gyflwyno i gyfarfod 27 Chwefror 2025 y Pwyllgor Gwaith sy'n crynhoi'r gyllideb gyfalaf a'r rhaglen arfaethedig ar gyfer 2025/26 yn Atodiad 1.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan y Cynghorydd Robin Williams, Dirprwy Arweinydd a Phortffolio Aelod Cyllid a Thai a nododd fod cyllideb gyfalaf o £39.309m yn cael ei chynnig gyda'r rhaglen a'r cyllid fel y nodir yn Nhabl 3 yr adroddiad. Yn ystod y flwyddyn ariannol gallai’r Cyngor dderbyn grantiau ychwanegol ar gyfer prosiectau cyfalaf ac os felly, bydd y gyllideb yn cael ei haddasu yn unol â hynny.

Cyfeiriodd y Cyfarwyddwr Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151 at y strategaeth Gyfalaf sy'n sail i'r rhaglen gyfalaf ac eglurodd mai'r prif ffynonellau cyllid ar gyfer y rhaglen oedd y Grant Cyfalaf Cyffredinol gan Lywodraeth Cymru a benthyca â chymorth. Er bod y Cyllid Cyfalaf Cyffredinol a dderbyniwyd gan Lywodraeth Cymru ar gyfer 2025/26 £401k yn uwch na'r dyraniad ar gyfer y flwyddyn flaenorol, sef y cynnydd sylweddol cyntaf y mae'r Cyngor wedi'i gael ers nifer o flynyddoedd, nid yw'n gwneud iawn am y golled yng ngwerth yr arian sydd wedi digwydd oherwydd chwyddiant ac nid yw'n ddigon i ddiwallu anghenion gwariant cyfalaf y Cyngor o ran cynnal a gwella ei asedau. Gall y Cyngor fenthyca heb gymorth ond mae'n rhaid i refeniw y Cyngor ei hun dalu'r holl gostau cysylltiedig â benthyca fel hyn. Rhoddodd y Swyddog Adran 151 drosolwg o'r cynlluniau yn y rhaglen gyfalaf ar gyfer 2025/26 ynghyd â sefyllfa cyllid cyfalaf a gwariant y Cyfrif Refeniw Tai. Eglurodd ymhellach ei fod ar ddeall, ond nad yw wedi’i gadarnhau, y gallai fod yn fwriad gan Lywodraeth Cymru i gyflwyno cynllun i gefnogi cynghorau i fenthyca i ariannu gwariant pellach ar briffyrdd, mae manylion y cynllun a'r symiau dan sylw wrthi’n cael eu trafod ond mae’n ymddangos y bydd yn gynllun dros ddwy flynedd.

Dywedodd y Cynghorydd Geraint Bebb, Cadeirydd y Panel Sgriwtini Cyllid fod y panel yn ei gyfarfod ar 18 Chwefror hefyd wedi ystyried cynigion terfynol drafft cyllideb gyfalaf 2025/26 ac wrth graffu ar fanylion y gyllideb gyfalaf arfaethedig nodwyd nad oes ffynonellau cyllid cyfalaf sylweddol ar gael i'r Cyngor i ariannu unrhyw brosiectau ar raddfa fawr ar wahân i'r CRT sydd wedi'i glustnodi ar gyfer prosiectau CRT yn unig ac na ellir eu defnyddio at unrhyw ddiben arall. Cadarnhaodd fod y panel wedi penderfynu cefnogi cynigion tefrynol drafft y gyllideb gyfalaf ar gyfer 2025/26 fel y'u cyflwynwyd ac argymell hynny i'r Pwyllgor Sgriwtini Corfforaethol.

Ymatebodd yr Aelod Portffolio Cyllid a Thai a'r Cyfarwyddwr Swyddogaeth (Adnoddau)/ Swyddog Adran 151 i bwyntiau a godwyd gan y pwyllgor ynghylch y cynigion ar gyfer y gyllideb gyfalaf fel a ganlyn –

• Eglurwyd bod y £769k wedi’i ddwyn ymlaen i wneud gwaith trwsio ac uwchraddio sylweddol ar adeilad ysgol oherwydd grant a dderbyniwyd yn hwyr gan Lywodraeth Cymru ac na ellir ei wario cyn diwedd y flwyddyn ariannol. Yn hytrach, caniatawyd i'r Cyngor wario ei gyllideb graidd a gosod y gwariant yn erbyn y grant ar yr amod bod y gyllideb graidd yn llithro i'r flwyddyn ariannol ganlynol.

• Eglurwyd, o ran newid cerbydau ac a ddylai'r Cyngor geisio ymestyn oes ei gerbydau, a’r defnydd ohonynt, cyn eu newid, bod angen newid rhai cerbydau mewn pryd e.e. peiriannau graeanu a bysiau mini er mwyn diwallu anghenion y cleient ac i sicrhau bod y gwasanaeth a ddarperir yn parhau.
• Esboniwyd sut mae buddsoddiad a strategaeth CRT y Cyngor yn cefnogi amcanion Cynllun y Cyngor i sicrhau bod gan bawb yr hawl i alw rhywle’n gartref. Mae'r gwariant a ariennir gan y Cyfrif Refeniw Tai yn cefnogi buddsoddiad parhaus yn stoc dai bresennol y Cyngor gan sicrhau eu bod yn cyflawni gofynion Safonau Ansawdd Tai Cymru gan gynnwys safonau newydd a gyflwynwyd ym mis Tachwedd 2023 ac ymrwymiadau effeithlonrwydd ynni, er mwyn diwallu anghenion tenantiaid presennol. Mae'r Cyngor drwy ddatblygu tai cyngor newydd a phrynu hen dai cyngor yn ogystal ag adeiladu tai fforddiadwy newydd yn ceisio ateb y galw am dai fforddiadwy ac anghenion unigolion ar y gofrestr dai. Mae cyllid CRT hefyd yn cefnogi’r gwaihj o ddatblygu cyfleusterau gofal ychwanegol.

Ar ôl craffu ar y cynigion terfynol drafft ar gyfer Cyllideb Gyfalaf 2025/26 ac ystyried y materion a godwyd yn y drafodaeth, yr ymatebion a roddwyd gan y Swyddogion a'r Aelodau Portffolio ac adborth ac argymhelliad y Panel Sgriwtini Cyllid penderfynwyd,  yn dilyn pleidlais i gefnogi ac argymell i'r Pwyllgor Gwaith, y cynigion terfynol drafft ar gyfer Cyllideb Gyfalaf 2025/26 fel y'u cyflwynwyd.

(Roedd tri wedi ymatal eu pleidlais a doedd yr un bleidlais yn erbyn)