Eitem Rhaglen

Cyflwyno adroddiad gan y Cyfarwyddwr Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151.

Cyflwynwyd adroddiad y Cyfarwyddwr Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151 a oedd yn cynnwys Ystâd Elusennol David Hughes ac Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon Ymddiriedolaeth Addysg Bellach Ynys Môn ar gyfer 2023/24 i'w ystyried gan y Pwyllgor Gwaith. Yn ôl y Comisiwn Elusennau mae’n ofynnol i’r cyfrifon blynyddol gael eu cymeradwyo gan y Pwyllgor Gwaith fel corff cyfrifol yr Ymddiriedolaethau.

Cyflwynodd y Cynghorydd Robin Williams, Dirprwy Arweinydd ac Aelod Portffolio Cyllid a Thai, yr adroddiad gan amlinellu cefndir Ymddiriedolaeth Addysg Bellach Ynys Môn, ei statws cyfreithiol a'r gwahanol elfennau ynddi. Mae'r adroddiad hefyd yn darparu crynodeb o berfformiad ariannol yr Ymddiriedolaeth yn 2023/24 ac yn diweddaru aelodau ar y cynnydd a wnaed i ddosbarthu mwy o gronfeydd yr Ymddiriedolaeth i ddiwallu dibenion elusennol yr Ymddiriedolaeth. Ym mis Hydref 2019 penderfynodd y Pwyllgor Gwaith ddyrannu swm untro o £55,280 i bob ysgol uwchradd, wedi’i ariannu gan Gronfa Ymddiriedolaeth Addysg Bellach Ynys Môn 1/3 (Gyfyngedig), i dalu costau Anogwyr Dysgu. Hefyd penderfynodd y Pwyllgor Gwaith i ddyrannu swm ychwanegol o £8,000 i bob ysgol uwchradd i ddarparu grantiau i fyfyrwyr dan anfantais ariannol. Pwrpas y grantiau oedd helpu myfyrwyr i gael lleoedd mewn colegau a phrifysgolion a / neu brynu llyfrau ac offer sydd eu hangen i ddilyn cyrsiau yn ystod y flwyddyn gyntaf. Ariannwyd cyfanswm y gost o £40,000 gan Gronfa Ymddiriedolaeth Addysg Bellach Ynys Môn 2/3 (Gyfyngedig). Mae adran 5 o'r adroddiad yn manylu ar sut y defnyddiodd ysgolion y cronfeydd hyn yn 2023/24.

Tynnodd y Cynghorydd Robin Williams sylw at y ffaith bod Cronfa Ymddiriedolaeth Addysg Bellach yn dibynnu ar Ystâd Elusennol David Hughes i gynhyrchu gwarged sy'n cael ei drosglwyddo wedyn i'r Gronfa Ymddiriedolaeth Addysg Bellach. Er bod yr enillion ar y buddsoddiadau masnachu yn dda, mae perfformiad eiddo buddsoddi'r ystâd Elusennol yn wael iawn, gan ddangos enillion negyddol yn 2022/23 a 2023/24. Y rheswm am hyn yw oherwydd bod cytundebau tenantiaeth yn gyfyngedig ac wedi ein hatal rhag cynyddu rhenti'n sylweddol dros amser ynghyd â chostau cynnal a chadw cynyddol oherwydd bod cyflwr yr eiddo’n dirywio. O ganlyniad i’r enillion gwael ar eiddo, nid yw Ystâd Elusennol David Hughes wedi

llwyddo i gyfrannu at Ymddiriedolaeth Addysg Bellach Ynys Môn yn y 2 flynedd

ddiwethaf gan nad oedd unrhyw warged. Mae hyn yn golygu nad yw'r Ymddiriedolaeth wedi gallu darparu cymorth i ddisgyblion presennol a chyn-ddisgyblion pum ysgol uwchradd y Cyngor, sef ei phrif bwrpas. Heb newid mewn strategaeth mewn perthynas ag ystâd elusennol David Hughes, mae'r sefyllfa hon yn debygol o barhau. Nodwyd yr her hon yn flaenorol ym mis Mawrth 2024 pan ddirprwywyd awdurdod i Swyddogion gan y Pwyllgor Gwaith i edrych ar opsiynau ar gyfer cynyddu incwm o'r ystâd i ddiogelu hyfywedd hirdymor Cronfa Ymddiriedolaeth Addysg Bellach Ynys Môn er budd pobl ifanc Ynys Môn. Fodd bynnag, oherwydd materion capasiti, nid oes unrhyw gynnydd wedi'i wneud i weithredu'r argymhelliad hwn. Gofynnir i'r Pwyllgor Gwaith awdurdodi comisiynu cymorth allanol i gynnal yr adolygiad angenrheidiol.

Cadarnhaodd y Cyfarwyddwr Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151 nad yw eiddo buddsoddi Ystâd Elusennol David Hughes yn cynhyrchu digon o incwm i dalu costau atgyweirio o ddydd i ddydd na chynhyrchu gwarged. Bydd yn cyrraedd pwynt yn y pen draw lle bydd angen buddsoddiad cyfalaf sylweddol i sicrhau bod eiddo’n addas i’w gosod. Mae'r adroddiad yn amlinellu nodau'r adolygiad arfaethedig, a fydd yn archwilio'r cytundebau tenantiaeth presennol, y gofynion refeniw a buddsoddi cyfalaf a'r polisi buddsoddi presennol i nodi opsiynau ar gyfer cynhyrchu mwy o enillion ar fuddsoddiadau'r Ymddiriedolaeth sy'n ymwneud ag Ystâd Elusennol David Hughes ac Ymddiriedolaeth Addysg Bellach Ynys Môn. Bydd cyfrifon Cronfeydd Ymddiriedolaeth Addysg Bellach ar gyfer 2023/24 yn cael eu cyhoeddi ar wefan y Comisiwn Elusennau ar ôl iddynt gael eu llofnodi ar ôl cwblhau'r archwiliad.

Pwysleisiodd y Cadeirydd bwysigrwydd y Cyngor fel unig ymddiriedolwr Ymddiriedolaeth Addysg Bellach Ynys Môn o ran sicrhau bod ei ddibenion yn cael eu cyflawni'n effeithiol, sef, darparu cymorth i ddisgyblion presennol a chyn-ddisgyblion pum ysgol uwchradd y Cyngor. Er mwyn cyflawni hyn, mae'n hanfodol sicrhau'r llif incwm mwyaf posibl o Ystâd Elusennol David Hughes i'r Ymddiriedolaeth.

Cytunodd y Pwyllgor Gwaith bod angen cynnal yr adolygiad a holodd beth oedd yr amserlen ar gyfer ei gwblhau ac adrodd arno.

Dywedodd y Prif Weithredwr fod cyfarfod gyda gwasanaethau Cyllid ac Eiddo wedi'i gynnal lle cytunwyd i sefydlu gweithgor i weithredu o dan gylch gorchwyl clir. Bydd y grŵp yn cynnwys y Prif Weithredwr, Swyddog Adran 151 a swyddogion gwasanaeth Eiddo. Rhagwelir y bydd yr adolygiad yn cael ei gynnal mewn dwy ran. Bydd y cam cyntaf yn canolbwyntio ar sefydlu gwybodaeth sylfaenol a fydd yn cynnwys mewnbwn arbenigol ynghylch prisio tir mewn perthynas â'r ystâd. Bydd yr ail gam yn archwilio cyfleoedd buddsoddi posibl. Y nod yw cynnal y cam cyntaf erbyn yr haf.

Penderfynwyd –

• Cymeradwyo Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon Drafft Ymddiriedolaeth Addysg Bellach Ynys Môn ar gyfer y flwyddyn 2023/24 (Atodiad A yr adroddiad).

• Dirprwyo’r awdurdod i’r Cyfarwyddwr Swyddogaeth (Adnoddau)/ Swyddog Adran 151 lofnodi’r Adroddiad Blynyddol a’r Cyfrifon Terfynol a’u hanfon at y Comisiwn Elusennol ar ôl cwblhau’r archwiliad yn foddhaol.

• Awdurdodi’r Cyfarwyddwr Swyddogaeth (Adnoddau)/Swyddog Adran 151 i gomisiynu adolygiad allanol o weithrediad  ac opsiynau buddsoddi’r Ymddiriedolaethau.